Οι σχέσεις τής Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Ένωση

Είναι μεγάλης πολιτικής σημασίας ότι με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας και τη Συνθήκη Προσχώρησης, η Κύπρος έχει αναλάβει να συμμετέχει στο ευρώ, και ότι οι όροι μιας αποχώρησης από το ευρώ δεν αποτελούν αντικείμενο οποιασδήποτε πρόνοιας και παραμένουν άγνωστοι. Ούτε και γνωρίζουμε ποιές θα είναι οι επιπτώσεις της παραβίασης των όρων της Συνθήκης Προσχώρησης και της Συνθήκης της Λισσαβόνας.

Οι όροι αποπληρωμής των 11 δισ. ευρώ του ΕΛΑ παραμένουν αδιαφανείς, αλλά ενδεχομένως όχι πιεστικοί. Σε περίπτωση αποχώρησης, όμως, από το ευρώ τι γίνεται με αυτό το χρέος; Και πως θα αποπληρωθεί όταν η υποτίμηση της λίρας θα το εκτινάξει κατά 40% ως 70%; Και σε περίπτωση αθέτησης της υποχρέωσης αποπληρωμής του, θα παραμείνει άραγε η Κύπρος μέλος της ΕΕ; Έχει πειστικά υποστηριχθεί ότι αποχώρηση από το ευρώ ισοδυναμεί με αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.[7]

Επιπρόσθετα, δεν έχει προταθεί, σε περίπτωση που η Κύπρος αποχωρήσει από το μνημόνιο, από πού θα εξευρεθούν τα 10 δισ. ευρώ που χρειάζονται για τη στήριξη της κυπριακής οικονομίας, και μάλιστα με χαμηλό επιτόκιο γύρω στο 2% και με δέκα χρόνια χάριτος.[8]

Τέλος, αποχώρηση από το Μνημόνιο και από το ευρώ θα σήμαινε και μείωση της πιθανότητας να υιοθετηθούν από την Κύπρο οι διαρθρωτικές εκείνες αλλαγές οι οποίες θα μεταρρυθμίσουν τις δομές που την οδήγησαν στην κρίση.

Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ – ΕΕ

Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ υπήρξε μια ιστορική και στρατηγική επιλογή για την Κύπρο, και όχι μια κίνηση τακτικής, και συνεπώς, οποιαδήποτε κίνηση που θα διακινδυνεύσει την ιδιότητά της ως μέλος της Ένωσης, θα έχει τεράστιο γεωπολιτικό κόστος στην ασφάλεια και γενικά στη διεθνή υπόστασή της. Είναι σημαντικό να αποτιμηθεί η αξία της ένταξης ολόκληρου του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνθήκες όπου δεν είχε ακόμη επιτευχθεί λύση του κυπριακού ζητήματος, όπως αρχικά απαιτείτο από πλείστες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Πιο συγκεκριμένα, η κύρια και σχεδόν μόνη οικονομική ακτίδα φωτός αυτή τη στιγμή είναι η προοπτική εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων στην ΑΟΖ της Κύπρου. Η εκμετάλλευση είναι πολύ πιο προβλέψιμη και ασφαλής εντός των πλαισίων της ΕΕ. Η γεωπολιτική θέση της Κύπρου ενισχύεται γενικά από την ιδιότητα του μέλους της ΕΕ. Ένα σημαντικό πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό της περίπτωσης του Ισραήλ. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου Αναστασιάδη στο Ισραήλ, τον Μάιο του 2013, ο Πρόεδρος του Ισραήλ, Shimon Perez, αναφέρθηκε στην εκτίμηση του Ισραήλ για την Κύπρο διότι η γειτνίασή του με το νησί το έφερε πολύ πιο κοντά στην Ευρώπη. Όποιες επιλογές και να κάνει το Ισραήλ, είναι πολύ πιθανό να συμπεριλάβουν και τη διατήρηση της πρόσβασης αυτής στο κατώφλι της Ευρώπης.

Σε ομιλία του στο Ινστιτούτο Brookings στην Ουάσιγκτον, τον ίδιο μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών κ. Ιωάννης Κασουλίδης αναφέρθηκε στην «περιφερειακή ενσωμάτωση» ως πλαίσιο για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων. Πράγματι, μια διαδικασία περιφερειακής ενσωμάτωσης γύρω από την παραγωγή ενέργειας στο πρότυπο της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης αποτελεί μια ενδιαφέρουσα, αν και μακροχρόνια προοπτική, για την αλληλοσύνδεση των ενεργειακών πόρων και της διαδικασίας ειρήνευσης στην ασταθή περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Ασφαλώς, μια τέτοια διαδικασία ευνοείται από την ιδιότητα της Κύπρου ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και από το ενδιαφέρον και τη βαθιά εμπειρία των θεσμών της Ένωσης.

Συμπεραίνεται ότι οι όροι του Μνημονίου που έχουν εγκριθεί από δύο κυπριακές κυβερνήσεις πρέπει να εκπληρωθούν όχι μόνο για οικονομικούς και διαρθρωτικούς λόγους, αλλά και για γεωπολιτικούς λόγους. Βεβαίως, τίποτε δεν εμποδίζει -και μάλιστα θα πρέπει να διερευνηθεί με βάση τα πιο πάνω, και όχι μόνο, επιχειρήματα- η δυνατότητα ανάληψης από τους θεσμούς της ΕΕ περί των 10 δισ. χρεών που δεν ανήκουν ηθικά και αιτιολογικά στην Κύπρο. Αυτά είναι τα 4,5 δισ. από την απομείωση των ελληνικών ομολόγων και τα 5,5 δισ. της Έκτακτης Στήριξης Ρευστότητας που χρησιμοποιήθηκαν για τη στήριξη των παραρτημάτων των πρώην κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα.

Θα ήταν εποικοδομητικό για το μέλλον των σχέσεων της Κύπρου με την Ένωση να τεθεί τέρμα στη βασισμένη σε παρωχημένες αντιλήψεις δυσπιστία ως προς την ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου. Ο Πρόεδρος Χριστόφιας φέρεται να μην ήθελε να παραστεί στις εκδηλώσεις για τη δέκατη επέτειο της πτώσης του τείχους του Βερολίνου, είχε την τάση να αντιμετωπίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους δυτικούς θεσμούς γενικά ως επιθετικούς και ιδιοτελείς («κλεφταράδες των λαών») και δήλωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι είναι υπερήφανος που είναι κομμουνιστής, χωρίς να προσδιορίζει το είδος του κομμουνισμού που πρεσβεύει. Η εκδήλωση της πρόθεσης για προσχώρηση στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη αποτελεί σωστή κίνηση από τη νέα κυβέρνηση Αναστασιάδη, και αν υλοποιηθεί, θα επιλύσει ορισμένα από τα ζητήματα που παρουσιάζονται στη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ.

Πρέπει επιπρόσθετα να συνειδητοποιηθεί στην Κύπρο ότι σε δύσκολη θέση δεν βρίσκεται μόνο η ίδια αλλά και η Ευρώπη, η οποία αντιμετωπίζει βαθιά κρίση και βρίσκεται σε κίνδυνο. Η σημερινή κρίση δεν είναι μόνο κρίση χρέους. Είναι κρίση οικονομική, κοινωνική, πολιτική και θεσμική. Πολλές από τις χώρες της Ένωσης έχουν επηρεαστεί αρνητικά από τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης. Ο ανταγωνισμός από την Ασία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με τη δημογραφική τάση προς γήρανση των ευρωπαϊκών πληθυσμών, έχει δημιουργήσει πίεση στις ευρωπαϊκές οικονομίες και στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Σε συνδυασμό με τα ζητήματα μετανάστευσης, έχει δημιουργηθεί σε πολλές χώρες μια τάση δημιουργίας ακροδεξιών κομμάτων, που ενίοτε επηρεάζουν και κεντρώα κόμματα προς πιο εσωστρεφείς θέσεις.