Ξανά στον δρόμο τής δημοκρατίας

Ο πρόεδρος του ανωτάτου ποινικού δικαστηρίου, Abdulla Mohamed, είχε κατηγορηθεί για διαφθορά και για άρνηση να ασκήσει δίωξη εναντίον ατόμων που βρίσκονταν κοντά στον Gayoom και το πρώην καθεστώς, αλλά δεν είχε απολυθεί. Ο Nasheed τον ανέχτηκε για λίγο, αλλά τον Οκτώβριο του 2011, ο Abdulla αρνήθηκε να απαγγείλει κατηγορίες εναντίον τού γιου τού Gayoom, Ghassan, ο οποίος είχε τεθεί υπό κράτηση για απόπειρα φόνου. Τον Ιανουάριο του 2012, απηυδισμένος ο πρόεδρος πήρε την απερίσκεπτη απόφαση να διατάξει την κράτηση του Abdulla. Αν και κάποια μορφή δράσης μπορεί να δικαιολογηθεί, η εικόνα ενός δικαστή σε συνεδρίαση που συλλαμβάνεται θεωρήθηκε από την διεθνή κοινότητα ότι υπερέβη τα εσκαμμένα, και καταδίκασε την κίνηση. Οι επικριτές τού Nasheed, επίσης, το χρησιμοποίησαν ως απόδειξη ότι είχε υπερβεί τις αρμοδιότητες του, ενισχύοντας έτσι τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.

Από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2012, τμήματα της αστυνομίας και του στρατού είχαν ταχθεί με τους διαδηλωτές, και ο Nasheed ανακοίνωσε την παραίτησή του. Αν και το έκανε αυτό ζωντανά στην τηλεόραση, αργότερα δήλωσε ότι η ανακοίνωση είχε γίνει «με το πιστόλι στον κρόταφο» και ότι η παραίτησή του ισοδυναμούσε με πραξικόπημα. «Η γυναίκα μου και τα δύο παιδιά μου κρύβονταν», μου είπε ο Nasheed νωρίτερα φέτος. «Ένας από τους στρατηγούς μού είπε ότι αν δεν παραιτηθώ, δεν ήξερε αν θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλειά τους. Δεν είχα άλλη επιλογή».

Ο Nasheed αντικαταστάθηκε από τον πρώην αντιπρόεδρό του, Mohammed Waheed Hassan, ο οποίος είχε σημαντική νομιμοποίηση στο εξωτερικό, χάρη στην προηγούμενη καριέρα του ως υπάλληλος των Ηνωμένων Εθνών. Η Διεθνής Κοινότητα δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν γρήγορα τη νέα κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι υπαναχώρησαν δύο ημέρες αργότερα, όταν η εκπρόσωπος του State Department, Victoria Nuland ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα συνεργαστούν με την κυβέρνηση των Μαλδίβων», ακόμα κι αν «πρέπει να διευκρινιστούν οι περιστάσεις που περιβάλλουν τη μεταβίβαση της εξουσίας».

Έξι μήνες αργότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Έθνη υποστήριξαν τα ευρήματα μιας Εξεταστικής Επιτροπής που υποστηριζόταν από την Κοινοπολιτεία των Εθνών, η οποία βρήκε την εναλλαγή της εξουσίας να είναι «νόμιμη και συνταγματική», και την παραίτηση Nasheed να είναι «οικειοθελής και με την ελεύθερη βούλησή του». Η Διεθνής Κοινότητα αποσιώπησε τις συνθήκες που προηγήθηκαν της παραίτησης του Nasheed - και το γεγονός ότι τουλάχιστον ένα μέλος τής εξεταστικής επιτροπής είχε αποχωρήσει από τη διαδικασία, γιατί, όπως ισχυριζόταν, είχαν αγνοηθεί βασικά στοιχεία και μαρτυρίες.

Ο Umar Naseer, ένας από τους κύριους υποκινητές των διαδηλώσεων εναντίον τού Nasheed, παραδέχτηκε αργότερα ότι ο ίδιος και μια ομάδα από μη κατονομασθέντες συνωμότες είχαν υποκινήσει σκόπιμα την εξέγερση με σκοπό την ανατροπή τού προέδρου δια της βίας. Ο Naseer, ένας πρώην αστυνομικός που έγινε ηγετικό στέλεχος του κόμματος του Gayoom, παραδέχθηκε ότι η παραίτηση του Nasheed ήταν το αποτέλεσμα «σχεδιασμού, προπαγάνδας και πολλής δουλειάς». Μιλώντας σε υποστηρικτές σε μια πολιτική διαδήλωση τον Ιανουάριο του 2013, είπε: «Πολλοί άνθρωποι μας είπαν ότι η κυβέρνηση Mohamed Nasheed δεν μπορεί να ανατραπεί με διαδηλώσεις. Είπα, όμως, ενόσω αγωνιζόμουν για την θέση τού αναπληρωτή αρχηγού τού DRP, ότι ήθελα αυτή την θέση για να ανατρέψω την κυβέρνηση Mohamed Nasheed με τις διαδηλώσεις. Αυτό, το έχουμε αποδείξει και καταδείξει».

ΙΣΛΑΜΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ

Οι διαδηλώσεις κατά του Nasheed δεν θα μπορούσαν ποτέ να πετύχουν χωρίς να χρησιμοποιήσουν την δύναμη των ριζοσπαστών πολιτικών Ισλαμιστών. Εκατοντάδες χρόνια μετά την απομάκρυνσή τους από τον Βουδισμό στον δωδέκατο αιώνα, ο σουνιτικός μουσουλμανικός πληθυσμός των Μαλδίβων είχε ακολουθήσει μια μετριοπαθή και φιλελεύθερη εκδοχή του Ισλάμ. Αυτό άρχισε να αλλάζει υπό τον Gayoom, ο οποίος χρησιμοποίησε την θρησκεία για να ενισχύσει τη νομιμοποίησή του, περνώντας νόμο το 1994 ότι είναι παράνομο να ασκείται οποιαδήποτε θρησκεία εκτός από το Ισλάμ. Δύο χρόνια αργότερα, ίδρυσε το Ανώτατο Συμβούλιο Ισλαμικών Υποθέσεων (που αργότερα μετονομάστηκε σε Υπουργείο Ισλαμικών Υποθέσεων) για να επιβλέπει τα θρησκευτικά ζητήματα. Την ίδια στιγμή, κατέστειλε τους πιο ακραίους κληρικούς - μερικές φορές βάναυσα - οι οποίοι αμφισβήτησαν την εξουσία του.

Η διαδικασία μετάβασης το 2008 απελευθέρωσε τους φονταμενταλιστές θρησκευτικούς ηγέτες, πολλοί από τους οποίους είχαν εκπαιδευτεί στους μεντρεσέδες της Σαουδικής Αραβίας και του Πακιστάν. Όπως και σε πολλές χώρες της Αραβικής Άνοιξης, ήταν σε θέση να εκμεταλλευτούν την πρωτόγνωρη ελευθερία τής έκφρασης για την προώθηση της φανατικής τους ατζέντας. Αποδείχτηκαν πολύτιμος σύμμαχος στην υποδαύλιση της αντίθεσης στον Nasheed, του οποίου η φιλελεύθερη, κοσμική προσέγγιση διακυβέρνησης ήταν εύκολο να παρουσιαστεί ως αντι-ισλαμική. Το θρησκευτικό κόμμα Adhaalath, το οποίο δε εξασφάλισε καμία βουλευτική έδρα στις εκλογές τον Μάιο του 2009, ήταν σε θέση αργότερα να αποκτήσει σημαντική παρουσία στις διαδηλώσεις, με το πρόσχημα ότι ο Nasheed ήταν πράκτορας των χριστιανών και των εβραίων.

Το κόμμα ενδυναμώθηκε ακόμα περισσότερο από το απρόσμενο θέμα τής ιδιωτικοποίησης ενός αερολιμένα. Τον Ιούνιο του 2010, η κυβέρνηση Nasheed έδωσε σε μια ινδική εταιρεία, την GMR, τα δικαιώματα για την εκμετάλλευση του Διεθνούς Αεροδρομίου Ibrahim Nasir - μια σημαντική παραχώρηση για μια οικονομία που στηρίζεται σε συντριπτικό βαθμό στον τουρισμό. Το Adhaalath παρουσίασε την συμφωνία σαν μια επίθεση κατά της κυριαρχίας τής χώρας και διέδωσε γελοίες φήμες ότι το αεροδρόμιο θα μπορούσε τώρα να χρησιμοποιηθεί ως στάση για ισραηλινά αεροσκάφη που θα βομβαρδίζουν τις αραβικές χώρες. Οι διαδηλώσεις για το αεροδρόμιο συνέπεσαν με την σύλληψη του προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου τον Ιανουάριο του 2012, και τα δύο θέματα συνδυάστηκαν τελικά για την ανατροπή του Nasheed.