Πιέζοντας την ειρήνη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πιέζοντας την ειρήνη

Πώς το Ισραήλ μπορεί να βοηθήσει τις ΗΠΑ να έρθουν σε συμφωνία με το Ιράν - και γιατί πρέπει να το κάνει

Πέρα από το πώς το αντιλαμβάνεται, το Ισραήλ έχει πολλά να κερδίσει αν αλλάξει την στάση του αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις. Σε ιδιωτικές συνομιλίες πέρσι, μετά τον επιτυχή γύρο συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, Ισραηλινοί στρατηγιστές αποκάλυψαν ότι το βασικό μέλημα του Ισραήλ δεν ήταν ο εμπλουτισμός, αλλά, μάλλον ότι οποιαδήποτε συμφωνία των ΗΠΑ με το Ιράν συνεπάγεται μια «σαρωτική αλλαγή στάσης» στην Τεχεράνη έναντι του Ισραήλ. Με λίγα λόγια, το Ισραήλ δεν θέλει από την Ουάσιγκτον να επιλύσει τα ζητήματά της με το Ιράν, εάν το Ιράν δεν υποχρεωθεί να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τις ανησυχίες τού Ισραήλ -και πρώτα απ’ όλα, αυτήν που αφορά την ιρανική de facto αποδοχή τού δικαιώματος ύπαρξης του Ισραήλ.

Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που η διπλωματία εξυπηρετεί το Ισραήλ καλύτερα από ό,τι ο αρνητισμός τού Νετανιάχου: η θέση τού Ιράν σχετικά με το Ισραήλ είναι πολύ πιο πιθανό να αλλάξει προς την κατεύθυνση της επιθυμίας τού Ισραήλ εάν βελτιωθούν οι αμερικανο-ιρανικές σχέσεις, και γίνουν τα πρώτα απτά βήματα για την αποκατάσταση του Ιράν στις πολιτικές και οικονομικές δομές τής περιοχής.

Από την ίδρυσή της, η ιρανική θεοκρατία έχει υιοθετήσει σκληρή και δηλητηριώδη ρητορική σχετικά με το Ισραήλ για να ενισχύσει την αξιοπιστία τής Τεχεράνης στους αραβικούς πληθυσμούς και για να γεφυρώσει το χάσμα Αράβων – Περσών και σουνιτών - σιιτών στην περιοχή. Αλλά, την πολιτική αυτή τής Τεχεράνης δεν την έχουν καθορίσει μόνο οι ιδεολογικές παρορμήσεις. Όταν οι ιδεολογικοί και οι γεωστρατηγικοί στόχοι δεν ταιριάζουν, το Ιράν προωθεί τους τελευταίους. Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, το Ιράν και το Ισραήλ συνεργάστηκαν αθόρυβα στο παρασκήνιο γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών, οι ιδεολογικές και οι στρατηγικές επιταγές τής Τεχεράνης συνυπήρχαν αρμονικά. Στρατηγικά, το Ιράν αντιτίθεται στις προσπάθειες του Ισραήλ να το κρατά απομονωμένο σε μόνιμη βάση. Ιδεολογικά, το αντι-ισραηλινό χαρτί ήταν συχνά πολύ χρήσιμο για την συμπόρευση με τις αραβικές μάζες και για να βοηθήσει να ξεπεραστούν στο ίδιο το Ιράν οι εντάσεις με τους σουνίτες και τους Άραβες γείτονες. Όταν αυξάνονται οι συγκρούσεις μεταξύ θρησκευτικών ομάδων στην περιοχή, ενισχύεται και για την Τεχεράνη η χρησιμότητα του αντι–ισραηλινού χαρτιού.

Η βελτίωση των αμερικανο-ιρανικών σχέσεων με απτά βήματα προς τον τερματισμό τής απομόνωσης του Ιράν, υπό την προϋπόθεση ότι θα αλλάξει την συμπεριφορά του, θα μπορούσε να διαχωρίσει τις ιδεολογικές από τις στρατηγικές παρορμήσεις τού Ιράν. Αν συμβεί αυτό, το Ιράν θα έχει αναμφισβήτητα κίνητρα για να αποδεσμευτεί από την αντι-ισραηλινή εχθρότητα.

Η κυβέρνηση Ρουχανί - και η ομάδα των ειδικών επί της εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του Γιαβάδ Ζαρίφ, του υπουργού Εξωτερικών – κλίνει εδώ και καιρό υπέρ των διαπραγματεύσεων. Ήταν αυτή η ίδια ομάδα που το 2003 κατάρτισε την λεγόμενη πρόταση για το «μεγάλο παζάρι», την οποία η κυβέρνηση Μπους επέλεξε να αγνοήσει. Στο πλαίσιο του εν λόγω μεγάλου παζαριού, το Ιράν δήλωσε ότι ήταν πρόθυμο να περιορίσει σημαντικά την Χεζμπολάχ, την Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ, ακόμη και να συζητήσει το σαουδαραβικό σχέδιο ειρήνης τού 2002, το οποίο πρόσφερε αναγνώριση του Ισραήλ από όλες τις χώρες του μουσουλμανικού κόσμου, με αντάλλαγμα την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από το Ισραήλ. Αυτή θα ήταν, πράγματι, μια «σαρωτική αλλαγή στάσης» από το Ιράν.

Ομοίως, ο Ρουχανί θεωρείται ότι στηρίζει την ιδέα τής υιοθέτησης ενός «μαλαισιανού προφίλ», το οποίο κέρδισε υποστήριξη την περίοδο Χαταμί. Η ιδέα ήταν ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε, με αντάλλαγμα τον τερματισμό των ισραηλινών και αμερικανικών προσπαθειών να απομονώσουν το Ιράν, να υιοθετήσει μια στάση έναντι του Ισραήλ παρόμοια με εκείνη της Μαλαισίας: το Ιράν δεν θα αναγνωρίσει το Ισραήλ, αλλά θα περιορίσει τις επικρίσεις του προς το Ισραήλ για τα δεινά τού παλαιστινιακού πληθυσμού, και θα αποφύγει το ίδιο να εμπλακεί σε δραστηριότητες κατά τού εβραϊκού κράτους. Οι δύο αντίπαλοι θα αναγνωρίσουν επίσης ο ένας την αντίστοιχη σφαίρα επιρροής τού άλλου, και θα απεμπλακούν από περαιτέρω εχθροπραξίες. Αυτό θα είχε άμεσο αντίκτυπο στις εντάσεις του Ισραήλ με την Χεζμπολάχ.

Το σχέδιο αυτό δεν είναι τέλειο - ούτε συνιστά την ιδανική σχέση τού Ισραήλ με το Ιράν. Αλλά δεν θα ήταν αμελητέο κέρδος να εξουδετερωθεί το ενδιαφέρον τού Ιράν στην εξάπλωση του αντι–ισραηλινού αισθήματος, και κάτι τέτοιο θα ενίσχυε σημαντικά την ασφάλεια του Ισραήλ και την πολιτική του θέση. Αναγνωρίζοντάς το αυτό, το Ισραήλ θα έπρεπε να μετριάσει την ρητορική του και να σταματήσει να ενθαρρύνει το Κογκρέσο να υπονομεύει την διπλωματία μέσω πρόσθετων κυρώσεων. Με αυτόν τον τρόπο, το Ισραήλ μπορεί να βοηθήσει την διπλωματία αλλά και να διασφαλίσει ότι το τελικό αποτέλεσμα των συνομιλιών θα ανταποκρίνεται στις βασικές ανησυχίες για την ασφάλειά του.

Αν και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η διπλωματία θα επιτύχει τους στόχους της, η ίδια αβεβαιότητα χαρακτηρίζει και όλες τις άλλες επιλογές, ιδιαίτερα μια στρατιωτική επιλογή. Αν μη τι άλλο, οι κίνδυνοι τους οποίους αντιμετωπίζει το Ισραήλ, και ιδίως ο κίνδυνος της «εγκατάλειψης» από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το μόνο που κάνουν είναι να ενισχύουν την εικόνα τού αδιάλλακτου που χτίζει ο Νετανιάχου για τον εαυτό του.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.amazon.com/Treacherous-Alliance-Secret-Dealings-Israel/dp/030...

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139981/trita-parsi/pushing-peace