Το Σουδάν και το Νότιο Σουδάν οδεύουν προς τον πόλεμο

Από την αυγή μέχρι το σούρουπο, περπάτησαν στο χωμάτινο μονοπάτι ανάμεσα σε περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση του Σουδάν και εκείνες που κατέχονται από αντάρτες - μικρές ομάδες ανδρών που φορούν jalabiyas, γυναίκες με πολύχρωμα ρούχα και παιδιά στα γαϊδούρια ή στους ώμους τού πατέρα τους ή σε καλάθια στις πλάτες των μητέρων τους. Κουβαλούσαν μπιτόνια που ήταν γεμάτα με νερό στην αρχή, αλλά τώρα ήταν στεγνά, κατσίκες πολύ νεαρές για να περπατήσουν, σκεύη και όπλα - από σπαθιά τού δέκατου ένατου αιώνα μέχρι εκτοξευτές πυραυλοκίνητων χειροβομβίδων, μερικές φορές όλα στον έναν ώμο. Μεταξύ των αμάχων περπατούσαν και αντάρτες που ήταν εκεί για να τους προστατεύσουν από τυχόν λεηλασία από τις παραστρατιωτικές ομάδες τής κυβέρνησης. Τα χωριά των ταξιδευτών στους λόφους Ingessana ήταν τέσσερις ημέρες δρόμο πίσω και περιβάλλονται από κυβερνητικές δυνάμεις. Περιστασιακά, ένα αυτοκίνητο ανταρτών θα έρθει για να πάρει τους εξασθενημένους και τους οδηγεί στο επόμενο σημείο ξεκούρασης. Αλλά, οι πολύ πιο αδύναμοι – οι γηραιότεροι, οι τυφλοί, εκείνοι που είναι πολύ άρρωστοι για να ανακάμψουν - αφέθηκαν πίσω. Οι επιζώντες συνωστίζονται προς το El Fuj, ένα σημείο διέλευσης στα σύνορα μεταξύ τής κατεστραμμένης από τον πόλεμο πατρίδας τους, της επαρχίας Μπλε Νείλος (Blue Nile) στο Σουδάν, και το νέο κράτος τού Νότιου Σουδάν. Είναι μια ή δύο ημέρες μακρύτερα.

Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν συχνά θεωρείται ως η χρονικά μεγαλύτερη σύγκρουση στην Αφρική. Η πρώτη του φάση, μεταξύ 1963 και 1972, έφερε αντάρτες από το νότιο τμήμα τού Σουδάν εναντίον τής κεντρικής εξουσίας, η οποία κυριαρχείτο από μια βορειο-αραβική ελίτ. Ο Βορράς χορήγησε στον Νότο έναν βαθμό αυτονομίας το 1972, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να καταλαγιάσει η δυσαρέσκεια τόσων ετών. Η σύγκρουση συνεχίστηκε το 1983, με την δημιουργία τού Σουδανικού Απελευθερωτικού Λαϊκού Κινήματος / Στρατού (SPLM /A). Παρά το γεγονός ότι το κίνημα είχε την «απελευθέρωση» στον τίτλο του, ο ηγέτης του, ο John Garang, ένας χαρισματικός νότιος, υποστήριξε την «διαφορετικότητα στην ενότητα» παρά τον διαχωρισμό τού Νότου. Ούσα λιγότερο ελκυστική στον βαθύτερο νότο, αυτή η σχετικά μετριοπαθής ατζέντα ήταν δημοφιλής στις παραμεθόριες περιοχές στην βόρεια πλευρά των δυνητικών συνόρων Σουδάν-Νότιου Σουδάν, συμπεριλαμβανομένων της επαρχίας Μπλε Νείλος και των ορέων Νούμπα στο Νότιο Κορντοφάν.

Το 2005, μετά από 20 χρόνια αδυσώπητου πολέμου, το Χαρτούμ και οι αντάρτες υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία που χορήγησε στο Νότο (αλλά όχι στον Μπλε Νείλο ή το Νότιο Κορντοφάν) δικαίωμα αυτοδιάθεσης. Μέχρι το 2011, οι περισσότεροι νότιοι είχαν χάσει την πίστη τους στην ενότητα και ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας. Βόρεια της νέας συνοριακής γραμμής των 1.250 μιλίων μεταξύ Βορείου και Νοτίου Σουδάν, μερικοί αντάρτες από το Νότιο Κορντοφάν και τον Μπλε Νείλο, που τώρα αυτοαποκαλούνται Λαϊκό Απελευθερωτικό Κίνημα του Σουδάν-Βορράς (SPLM-N), ορκίστηκαν να συνεχίσουν τον αγώνα. Τον Ιούνιο του 2011, λίγο μετά την απώλεια των τοπικών εκλογών και ένα μήνα πριν από την ανεξαρτησία τού Νοτίου Σουδάν, πήραν τα όπλα για άλλη μια φορά και ο πόλεμος συνεχίστηκε, πρώτα στο Νότιο Κορντοφάν και μετά στον Μπλε Νείλο. Από τότε, περίπου 200.000 Σουδανοί πολίτες πήραν τον δρόμο τους πέρα από τα σύνορα σε στρατόπεδα προσφύγων στο Νότιο Σουδάν.

Για πολλούς από αυτούς, η ιδέα ότι διασχίζουν σύνορα είναι μια άγνωστη έννοια. Η χάραξη των νέων συνόρων υποτίθεται ότι θα έπρεπε να βασίζεται σε επαρχιακά όρια που υπήρχαν το 1956, το έτος τής ανεξαρτησίας τού Σουδάν. Αλλά αυτά τα όρια δεν είχαν ποτέ σταματήσει να μετακινούνται πριν ή έκτοτε - μερικές φορές για σοβαρές αιτίες, όπως η διευκόλυνση των μετακινήσεων των νομάδων ή πρόσβαση σε υδάτινους πόρους. Αφότου ξαφνικά μετατράπηκε σε ένα αμετακίνητο σύνορο, όμως, η γραμμή τού 1956 μοιάζει μάλλον αυθαίρετη [1]. Ταξιδεύοντας κατά μήκος της, συναντά κανείς κυρίως μειονότητες που φοβούνται μήπως περιθωριοποιηθούν περισσότερο από ποτέ σε ό, τι απομένει από το Σουδάν, και νομάδες τρομοκρατημένους μήπως χάσουν τα δικαιώματα βοσκής στο Νότιο Σουδάν. Ως αποτέλεσμα, μεσολαβητές τής Αφρικανικής Ένωσης έχουν επιμείνει ότι η νέα γραμμή να γίνει ένα «χαλαρό σύνορο» που θα δίνει δικαιώματα στους ανθρώπους και από τις δύο πλευρές τού φράχτη: ελεύθερη κυκλοφορία, εμπόριο, διαμονή, γεωργία και βόσκηση, ή ακόμη και το δικαίωμα της ψήφου και της διπλής υπηκοότητας. Η ιδέα είναι ελκυστική , αλλά για να λειτουργήσει θα απαιτήσει πολύ περισσότερα και από το Χαρτούμ και από την Τζούμπα αντί του χρόνιου υποβόσκοντα πολέμου.

ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΥ ΜΠΛΕ ΝΕΙΛΟΥ

Ένα απόγευμα την εποχή τής ξηρασίας, επισκέφθηκα το Chali, το κύριο χωριό τής φυλής Uduk στον Μπλε Νείλο. Κατά τύχη, η περιοχή ήταν ο τόπος κατοικίας μερικών από τους χριστιανούς τού Σουδάν, προσηλυτισμένοι από Αμερικανούς ιεραπόστολους που απελάθηκαν από την Αιθιοπία από τον Μπενίτο Μουσολίνι στα τέλη τού 1930. Μέχρι τη στιγμή που έφτασα εκεί, το χωριό ήταν σε μεγάλο βαθμό έρημο. Την προηγούμενη ημέρα, κυβερνητικά αεροπλάνα είχαν ρίξει τέσσερις βόμβες, καταστρέφοντας ένα άδειο νοσοκομείο. Κλαδιά δέντρων κάπνιζαν ακόμη στο μαυρισμένο έδαφος γύρω από το κοντινό τζαμί. Χτισμένο το 1983 με χρηματοδότηση τής Σαουδικής Αραβίας, η όμορφη, η τούβλινη σαν κάστρο κατασκευή είχε ώθησε πολλούς Uduk να ενταχθούν στη νότια, κυρίως χριστιανική, εξέγερση κατά τού Χαρτούμ, η οποία μόλις ξεκίνησε.