Το Σουδάν και το Νότιο Σουδάν οδεύουν προς τον πόλεμο

«Το τζαμί είναι η αιτία των προβλημάτων μας», μου είπε ο Polis Macha, ένας τοπικός αντάρτης. «Καταλάβαμε ότι ήθελαν να μετατρέψουν τα παιδιά μας σε μουσουλμάνους». Καθόταν με το όπλο του στην εκκλησία - άθικτη, αλλά εγκαταλελειμμένη - δίπλα στο τζαμί. Ο Martin Luin, ο μόνος από τους επτά ιερείς που δεν έφυγε για τα στρατόπεδα προσφύγων στο Νότιο Σουδάν, ήταν στο πλευρό του. Ο φόβος των Uduk είναι ότι δεν έχουν καμία θέση σε ένα βόρειο Σουδάν, του οποίου η άρχουσα τάξη, όπως μου εξήγησαν ο Macha και ο Luin, είναι όλο και πιο αποφασισμένη να διεκδικήσει την μουσουλμανική και αραβική ταυτότητά της. Πριν από την απόσχιση του Νοτίου Σουδάν, ο πρόεδρος του Σουδάν, Omar al-Bashir, είχε προειδοποιήσει ότι, σε περίπτωση που ο Νότος αποκτήσει ανεξαρτησία, δεν θα υπάρχει «χρόνος να μιλάμε για πολιτιστική και εθνοτική πολυμορφία». Στο Βορρά, είπε, «η σαρία και το Ισλάμ θα είναι η κύρια πηγή για το Σύνταγμα, το Ισλάμ θα είναι η επίσημη θρησκεία και η αραβική η επίσημη γλώσσα».

Ο λόγος για την προειδοποίηση ήταν προφανής: Αφότου έχασε το ένα τρίτο τού εδάφους του (και τα τρία τέταρτα των πετρελαϊκών πόρων του), το Χαρτούμ δεν θα είναι έτοιμο για περαιτέρω διευθετήσεις. Οι απειλές του Μπασίρ προκάλεσαν μεγάλη ανησυχία, όχι μόνο μεταξύ των λίγων που απομένουν Χριστιανοί στο Σουδάν, αλλά και στα εκατομμύρια των μη-Αράβων Μουσουλμάνων, πολλοί από τους οποίους ζουν σε εμπόλεμες περιοχές κατά μήκος των συνόρων.

ΣΤΕΙΛΤΕ ΤΙΣ ΚΑΜΗΛΕΣ

Ένας βασικός λόγος για το αδιέξοδο σε επίμαχα τμήματα των παραμεθόριων περιοχών είναι ότι οι κυβερνήσεις στο Χαρτούμ και στην Τζούμπα είναι ταυτόχρονα εύθραυστες και ανήσυχες ότι οι άνθρωποι που ζουν στα σύνορα θα μετατραπούν σε αντάρτες. Μια σημαντική περιοχή στο παιχνίδι τους είναι το λεγόμενο Mile 14, μια περιοχή που ήταν το αντικείμενο ακανθωδών διαπραγματεύσεων το 2012 [2].

Στην εποχή τής ξηρασίας, το Mile 14, το οποίο εκτείνεται για 14 μίλια από βορρά προς νότο και 125 μίλια από τα ανατολικά προς τα δυτικά, είναι μια κυρίως άδεια πεδιάδα που κατοικείται από καθιστικούς βοσκούς Dinka αλλά χρησιμοποιείται για βοσκή και από Άραβες νομάδες από τον Βορρά. Διέσχισα οδηγώντας το κίτρινο χορτάρι μέχρι να φτάσω το ποτάμι που οι Άραβες αποκαλούν Bahr al-Arab, το «ποτάμι των Αράβων», το οποίο οι Dinka αποκαλούν Kiir. Το φιδογυριστό ποτάμι, πλαισιωμένο από πλούσια βλάστηση, είναι το βορειότερο μόνιμο ποτάμι δυτικά του Νείλου. Η ατσάλινη δομή μιας γέφυρας που συνδέει τις δύο κοίτες εξακολουθεί να εξυπηρετεί τους εμπόρους και τους νομάδες από τον βορρά ως σημείο διέλευσης παρά τα τρία τανκς των Νοτίων που στοχεύουν με τα πυροβόλα τους προς τον βορρά. Τα τανκς αποτελούν ένα κατασκεύασμα της στρατηγικής τού Νοτίου Σουδάν στα τέλη του 2010 που αποφάσισε να εξοπλίσει αυτό το διαμφισβητούμενο τμήμα των συνόρων.

Όταν οι Άραβες Rizeigat, που ζουν στον Βορρά, ζήτησαν από το Χαρτούμ να ανταποκριθεί σε αυτό που εξελάμβαναν ως μια εισβολή στην πατρίδας τους από τανκς των Νοτίων, τους είπαν να στείλουν τις καμήλες τους και ένοπλους κτηνοτρόφους. Η εντολή μπορεί να ακούγεται απορριπτική, αλλά το μήνυμά της ήταν σαφές: Ετοιμαστείτε να «κάνετε πόλεμο», ως μου είπε ένας Άραβας ηγέτης. Έκτοτε, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί, με παραστρατιωτικές ομάδες των Rizeigat μερικές φορές να μάχονται κατά των δυνάμεων από το Νότιο Σουδάν. Ο πολλαπλασιασμός των διασυνοριακών περιστατικών οδήγησε σε ένα νέο γύρο συνομιλιών για ειρήνευση μεταξύ τής Τζούμπα και του Χαρτούμ, που, τον Σεπτέμβριο του 2012, συμφώνησαν για την αποστρατιωτικοποίηση των συνοριακών περιοχών, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου τού Mile 14. Μετά από μήνες που έσερνε τα πόδια του, ο στρατός των Νοτίων άρχισε να εκκενώνει την αμφισβητούμενη ζώνη τον Μάρτιο του 2013. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τα στρατεύματα σύντομα επέστρεψαν.

Και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η περιοχή δεν θα είναι αποστρατικοποιημένη. Οι επανειλημμένες δεσμεύσεις από την Τζούμπα ότι θα σταματήσει την υπόθαλψη Βόρειων ανταρτών είναι απίθανο να ικανοποιήσουν το Χαρτούμ ή να τερματίσουν τις εξεγέρσεις στο Σουδάν. Με τις Αρχές του Νότιου Σουδάν να μην είναι πλήρως πρόθυμες ή ικανές να αποτρέψουν το SPLM-N και τις σύμμαχες φατρίες τού Νταρφούρ από το να πηγαίνουν μέσα-έξω από τα νέα σύνορα, οι Σουδανοί αντάρτες αισθάνονται σαν στο σπίτι τους στις παραμεθόριες περιοχές. Ισχυρίζονται ότι ελέγχουν το 40% αυτής της αόρατης γραμμής.

Ένας άλλος λόγος που, τόσο Χαρτούμ όσο και η Τζούμπα διστάζουν να κάνουν πάρα πολλές παραχωρήσεις στα σύνορα είναι ότι και οι δύο δικαίως ανησυχούν μήπως οι δυσαρεστημένοι άνθρωποι από τις γειτονικές περιοχές γίνουν αντάρτες. Όσο οι Dinka από τις παραμεθόριες περιοχές ήταν η εμπροσθοφυλακή τού SPLM/A κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, οι αραβικές φυλές, όπως οι Rizeigat σχημάτιζαν το μεγαλύτερο μέρος των παραστρατιωτικών δυνάμεων που χρησιμοποιούνταν από το Χαρτούμ για να πολεμήσει τους αντάρτες στο Νότιο Σουδάν και αργότερα στο Νταρφούρ. Με αυξανόμενο το αίσθημα ότι και χειραγωγήθηκαν και δεν ανταμείφθηκαν ικανοποιητικά, οι Άραβες μαχητές εντάχθηκαν στο SPLM/A (αρκετές εκατοντάδες φέρονται να είναι ακόμα στις τάξεις τού Νότιου Σουδάν). Μερικοί έχουν ενταχθεί επίσης σε βόρειες ομάδες ανταρτών.

ΤΟ ΔΕΛΕΑΡ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Είναι εύκολο να βρει κανείς αντάρτες ενάντιους στο Χαρτούμ στην -ατυχώς ονοματισμένη- επαρχία τής Ενότητας στο Νότιο Σουδάν, η οποία συνορεύει με το Νότιο Κορντοφάν. Η πλούσια σε πετρέλαιο επαρχία υποτίθεται ότι συμβολίζει την συνύπαρξη του Βορρά και του Νότου, αλλά αυτό ήταν ένα άπιαστο όνειρο. Μια μέρα, αφότου προσγειώθηκα σε μια πεδιάδα μαυρισμένη από πυρκαγιές και διάστικτη από πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, οδήγησα προς τα βόρεια από την περιοχή τής Ενότητας στην περιοχή Jaw, με ένα όχημα που είχε πινακίδες Νότου αλλά ήταν γεμάτο από Βόρειους μαχητές. Είχαν πιαστεί απροετοίμαστοι από τον διαχωρισμό τού Νότου. Δεν είχαν πάει στον Βορρά για χρόνια. Σε αυτό το σημείο, κανένας από αυτούς δεν ήταν σίγουρος αν ήταν τώρα Νότιοι στρατιώτες ή Βόρειοι αντάρτες.