Πού χάθηκαν οι Κινέζοι εργαζόμενοι;

Οι Κινέζοι διευθυντές εργοστασίων προσαρμόστηκαν, περισσότερο ή λιγότερο, θέλοντας και μη, στη νέα πραγματικότητα. Οι εργοδότες αυξάνουν φυσικά τους μισθούς ως απαραίτητη προϋπόθεση για να μην φύγουν οι εργαζόμενοί τους. Οι κατασκευαστές μετατοπίζουν επίσης τα εργοστάσια στην ενδοχώρα, μακριά από τις μεγαλύτερες πόλεις της Κίνας όπου το κόστος τής επιχειρηματικής δραστηριότητας (και των μισθών) είναι υψηλότερο, και όπου θα μπορούσαν να βρουν πιο πρόθυμους μετανάστες - εκείνοι που θα προτιμούσαν να εργάζονται σε απόσταση έξι ωρών από το χωριό τους, αντί 26 ωρών, στην Γκουανγκντόνγκ.

Μια θέση εργασίας κοντά στο σπίτι, δεν είναι μόνο ένας πρακτικός τρόπος για τους πιο ηλικιωμένους εσωτερικούς μετανάστες εργαζόμενους να εξισορροπούν την εργασία και τις οικογενειακές υποχρεώσεις, αλλά έχει σημασία και για τους μετανάστες πριν από τη δεκαετία τού 1980 και του 1990, αν και για διαφορετικούς λόγους. Οι νεότεροι μετανάστες τείνουν να λαμβάνουν πολύ υπόψιν τους όσα αφορούν τον τρόπο ζωής, και να προσεγγίζουν την εργασία με ριζικά διαφορετικές προσδοκίες και συμπεριφορές από τις προηγούμενες γενιές.

Την πρώτη περίοδο λίγο μετά τη μεταρρύθμιση του 1978, οι εσωτερικοί μετανάστες εργαζόμενοι συχνά άφηναν τους γονείς τους και τα αδέλφια τους (η πολιτική τού ενός παιδιού δεν εφαρμοζόταν τόσο αυστηρά στην ύπαιθρο όσο στις πόλεις) για μια ζωή στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας που διαθέτουν τα εργοστάσια ή στην πόλη. Βεβαίως, η δουλειά που έβρισκαν στα κινεζικά εργοστάσια ήταν σκληρή και μούδιαζε το μυαλό, αλλά εξακολουθούσε να μη συγκρίνεται με τις εξαντλητικές κακουχίες τής αγροτικής ζωής.

Η νέα γενιά των μεταναστών εργαζομένων, αντιθέτως, είχε εργαστεί ελάχιστα στο αγρόκτημα, αν είχε εργαστεί καθόλου, και συχνά ούτε καν είχαν δει ποτέ τούς γονείς τους να δουλεύουν στην ύπαιθρο. Πρόσφατες μελέτες από κινεζικές «δεξαμενές σκέψης» έχουν δείξει ότι αυτοί οι νέοι εσωτερικοί μετανάστες ενδιαφέρονται λιγότερο για τα απλά οικονομικά κίνητρα από ό, τι για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους και τα ατομικά ενδιαφέροντα. Επιπλέον, έχουν την τάση να θέτουν ως προτεραιότητα την κοινωνική δικαιοσύνη και την δίκαιη μεταχείριση. Αυτό το μεγάλο ενδιαφέρον για τον τρόπο ζωής κάνει την διαβίωση πιο κοντά στο σπίτι, την οικογένεια, τους φίλους, και την γλωσσική και πολιτισμική οικειότητα (που κυμαίνεται τόσο πολύ στην Κίνα, όσο οι σύγχρονες παραλλαγές τής λατινικής γλώσσας στις διάφορες γωνιές τής Ευρώπης) τόσο σημαντική όσο και το μισθό τους, αν όχι περισσότερο σε ορισμένες περιπτώσεις.

ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΛΗΡΩΝ ΧΤΥΠΗΜΑΤΩΝ

Η άλλη πλευρά τής έλλειψης ανειδίκευτης εργασίας υπήρξε το πλεόνασμα των πρόσφατων αποφοίτων κολεγίου που μόλις και μετά βίας πληρούν τις προϋποθέσεις για εργασία στην ανταγωνιστική αγορά εργασίας τής Κίνας. Στα πρώτα χρόνια τής εποχής τής οικονομίας τής αγοράς, στην δεκαετία τού 1980, λιγότερο από το 3% των Κινέζων νέων λάμβανε 4ετή πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Αυτό το αποκλειστικό στρεβλό δικαίωμα των διαπιστευμένων ελίτ τούς έδινε πρόσβαση σε σταδιοδρομίες σε υψηλές θέσεις, και σε έναν τρόπο ζωής που άρμοζε στην κοινωνική τους θέση.

Αυτό ίσχυε τότε. Οι απόφοιτοι του κολεγίου αντιμετωπίζουν τώρα μια ζωή που θα ήταν εντελώς αγνώριστη για εκείνους μια γενιά νωρίτερα, οι οποίοι είχαν το πλεονέκτημα να είναι πρώτοι στη σειρά. Ο τριπλασιασμός τού μεγέθους τού συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μόνο σε μια δεκαετία είχε ως αποτέλεσμα την ταχεία εξάπλωση νέων ιδρυμάτων, τα περισσότερα εκ των οποίων παρέχουν εκπαίδευση - και επαγγελματικές προοπτικές - που δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνες των αποφοίτων των ΑΕΙ. Μια μαζική εξέγερση το 2006 έδειξε πόσο διαφορετικές είναι οι προοπτικές για τους αποφοίτους των πανεπιστημίων τής ελίτ και των νεώτερων: μερικοί απόφοιτοι ενός παραρτήματος πανεπιστημίου στην κεντρική Κίνα έγιναν προφανώς έξω φρενών, όταν ανακάλυψαν ότι τα πτυχία τους έδειχναν ότι ήταν απόφοιτοι του παραρτήματος, και όχι του κεντρικού πανεπιστημίου, όπως τους είχαν αρχικά υποσχεθεί .

Όπως γνωρίζουν καλύτερα οι Αμερικανοί, οι απόφοιτοι των καινούργιων και χαμηλότερης κατάταξης πανεπιστημίων αγωνίζονται για να βρουν μια καλή πρώτη δουλειά. Ζουν σε μικρά διαμερίσματα τα οποία μοιράζονται με πολλούς άλλους, στην άκρη των μεγάλων πόλεων, ιδρώνοντας να πληρώσουν το ενοίκιο. Οι καλές θέσεις εργασίας για τους πτυχιούχους πανεπιστημίου, σε κρατικές επιχειρήσεις, σε κυβερνητικά πόστα ή σε λαμπερές πολυεθνικές δεν είναι πλέον εφικτές για αυτούς τους νέους ανθρώπους όπως και για τους εσωτερικούς μετανάστες της ίδιας ηλικίας. Και οι απόφοιτοι των κολεγίων δεν θα βρουν ούτε χειρωνακτικές δουλειές, ίσως και σε βάρος τους: ο μέσος όρος των αρχικών μισθών για τους αποφοίτους κολεγίων ήταν χαμηλότερος από το μέσο όρο των μισθών των εσωτερικών μεταναστών το 2011. Χωρίς έναν καλό εργοδότη να εξασφαλίσει την θέση τους στην αστικοποιημένη Κίνα, οι νέοι άνθρωποι δεν πιέζονται μόνο οικονομικά. Από πολλές απόψεις, μπορεί να περιθωριοποιηθούν από τον οικονομικό και κοινωνικό ιστό τής αστικής ζωής, στον ίδιο βαθμό όσο και οι εσωτερικοί μετανάστες.

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ;