Η κίνηση του Μαρόκου στο Μάλι

Σε μια συνάντηση στο Μαρόκο τον περασμένο Νοέμβριο, οι υπουργοί Εξωτερικών 19 κρατών, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Λιβύης και του Μάλι, συμφώνησαν για την δημιουργία ενός κοινού φορέα εκπαίδευσης συνοριακής ασφαλείας, πιθανότατα στην πρωτεύουσα του Μαρόκου. Γνωστή ως η Διακήρυξη της Ραμπάτ, η συμφωνία ήταν το αποκορύφωμα μιας εκτεταμένης προσπάθειας του Μαρόκου να εμπλακεί σε επιχειρήσεις ασφάλειας και αντιμετώπισης της τρομοκρατίας στην Βόρεια Αφρική. Η νέα εξωτερική πολιτική του ξεδιπλώθηκε με τις ταραχές κατά την διάρκεια των τελευταίων δύο ετών στο Μάλι, κάτι που ήταν, μέχρι πρόσφατα, ο τομέας τού πολύ μεγαλύτερου γείτονα του Μαρόκου, δηλαδή της Αλγερίας.

Στα πρόθυρα της κρίσης τού Μάλι – η οποία ήταν μια φυλετική εξέγερση που ακολουθήθηκε από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα και μια μαχητική εξέγερση που προκάλεσε την γαλλική παρέμβαση – οι πολιτικοί και οι αυθεντίες επικεντρώθηκαν στην ευκαιρία τής Αλγερίας να παίξει έναν ρόλο στην διευθέτηση της σύγκρουσης αφού διαθέτει σημαντική στρατιωτική δύναμη και ισχυρές υπηρεσίες πληροφοριών. Αλλά απογοητεύτηκαν. Αν και τα καταφύγια των τρομοκρατών κατά μήκος των συνόρων Μάλι-Αλγερίας αποτελούν κληρονομιά του αλγερινού εμφυλίου πολέμου στην δεκαετία τού 1990, όταν οι οπλισμένοι Ισλαμιστές ωθήθηκαν από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές τής χώρας προς τα νότια, στα όρια της ερήμου και στο βόρειο Μάλι, η Αλγερία παρέμεινε έξω από τα προβλήματα του Μαλί , δίνοντας την προσοχή της στην εσωτερική της πολιτική και τα συμφέροντά της. Η Αλγερία επικεντρώθηκε στην εξασφάλιση των συνόρων της από την εξάπλωση του μαχητικού ισλαμισμού και στην συνεχή εσωτερική πάλη για την εξουσία μεταξύ του ισχυρού Τμήματος Πληροφοριών και Ασφάλειας, που από μακρού χρόνου φτιάχνει ηγέτες, και της άρχουσας ελίτ τού κόμματος FLN, με επικεφαλής τον υπερεβδομηκοντούτη πρόεδρο, Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα.

Αντίθετα, το Μαρόκο εντάχθηκε γρήγορα στην υπό γαλλική ηγεσία παρέμβαση στο Μάλι. Με το να πάρει την σκυτάλη, το Μαρόκο ήταν σε θέση να αποκτήσει ένα πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό του με την Αλγερία για περιφερειακή επιρροή. Πράγματα που παλιότερα ήταν πρωτόγνωρα - όπως η άσκηση επιρροής και η θέσπιση διμερών σχέσεων με τα κράτη του Σαχέλ, χωρίς την συμμετοχή τής Αλγερίας - είναι πλέον στο χέρι τού Μαρόκου.

ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ

Το Μαρόκο είχε αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό από περιφερειακές πρωτοβουλίες λόγω της μακροχρόνιας αντιπαλότητάς του με την Αλγερία [1]. Για παράδειγμα, δεν είναι μέλος τής Μεικτής Επιτροπής Αρχηγών Επιτελείων που έχει έδρα στην Αλγερία, η οποία συντονίζει τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στην Αλγερία, το Μαλί, τη Μαυριτανία και τον Νίγηρα. Ο αποκλεισμός τού Μαρόκου απλώς υπονόμευσε τις προοπτικές για πιο συνεκτικές πολυμερείς αντιδράσεις στον εξτρεμισμό. Ως αποτέλεσμα, το Μαρόκο έχει γεωστρατηγικούς, οικονομικούς, και ίσως ακόμη και επεκτατικούς λόγους για να προωθήσει το προφίλ του στην Βόρεια Αφρική. Αλλά, αν τα κίνητρά του έχουν, επίσης, γνώμονα την ασφάλεια, για να σταματήσει την εξάπλωση του στρατευμένου Ισλάμ στις άνομες παραμεθόριες περιοχές τού Σαχέλ, το Μαρόκο έχει ένα μοναδικό χαρτί να παίξει στην αντιμετώπιση των ριζοσπαστών: την θρησκευτική εξουσία.

Η μαροκινή μοναρχία, ήδη στην εξουσία από τον 17ο αιώνα, αντλεί τη νομιμοποίησή της από την υποτιθέμενη άμεση καταγωγή τού βασιλιά από τον προφήτη Μωάμεθ, κάτι που οι Μαροκινοί πιστεύουν ότι είναι αληθινό. Ο βασιλιάς είναι ο αυτοαποκαλούμενος «Διοικητής των Πιστών» και η ανώτατη θρησκευτική αρχή τής χώρας. Απολαμβάνει αναμφισβήτητα περισσότερη νομιμότητα από κάθε άλλον Άραβα μονάρχη, κάτι που οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, από την διδακτική ιστορία των αποτελεσμάτων των εξεγέρσεων εναντίον των κοσμικών δυναστών στην Αίγυπτο και την Τυνησία ως τον θρησκευτικό μανδύα τού βασιλιά και την θρησκευτική ομοιογένεια του Μαρόκου. Η σημερινός μονάρχης, ο βασιλιάς Μοχάμαντ VI, έχει αυτοαναγορευθεί σε σύμβολο θρησκευτικής μετριοπάθειας και μεταρρυθμίσεων σε ολόκληρη την περιοχή, μέσω πρωτοβουλιών όπως η αποστολή εκατοντάδων ιμάμηδων (συμπεριλαμβανομένων γυναικών) σε ευρωπαϊκές πόλεις με μεγάλο πληθυσμό Μαροκινών για να κάνουν κήρυγμα κατά του εξτρεμισμού.

Ο Μοχάμαντ VI επέκτεινε ορισμένες από τις πρωτοβουλίες του στο Μάλι, προσφέροντας θρησκευτικές υποτροφίες σε πανεπιστήμια του Μαρόκου σε φοιτητές από το Μάλι. Η κατάρτιση αυτή αποσκοπεί στην καταπολέμηση των ριζοσπαστικών ιδεολογιών και την προώθηση της ανεκτικότητας στους μη μουσουλμάνους, αλλά προσφέρει επίσης μια ευρεία πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε θέματα από την ιστορία και την γεωγραφία μέχρι την διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτές και άλλες προσπάθειες θα πρέπει να ενισχύσουν την συγκριτικά μετριοπαθή σχολή Malikite του Ισλάμ και μαζί με αυτό, την ελπίδα να προλαμβάνεται, και όχι μόνο να αντιμετωπίζεται, ο ισλαμικός εξτρεμισμός. Το σουνιτικό Ισλάμ έχει τέσσερις σχολές νομολογίας – τις Hanafi, Hanbali, Maliki, και Shafi'i - και η σχολή Malikite είναι η πλέον διαδεδομένη στην Βόρεια Αφρική και το Σαχέλ. Η σχολή Malikite συχνά κηρύττει τον σεβασμό ακόμη και στις κοσμικές αρχές και γενικά θεωρείται ο πιο μετριοπαθής κλάδος τού Ισλάμ.

Ο Μοχάμαντ VI εύκολα εφάρμοσε την θρησκευτική πολιτική του στο Μαρόκο, δεδομένου ότι το κράτος έχει στενό έλεγχο στην θρησκευτική ζωή, υπαγορεύοντας τις ώρες λειτουργίας των τζαμιών, απαιτώντας υπουργική πιστοποίηση για όλους τούς ιμάμηδες, και φιλτράροντας τους φετφάδες από ξένες πηγές για να περιορίσει την επιρροή τού διεθνούς ισλαμισμού στην χώρα. Ο έλεγχος από το κράτος έχει περιορίσει τον σχηματισμό μαροκινών σαλαφιστικών ομάδων, ιδίως σε σύγκριση με τους γείτονές της, και επέτρεψε στην κυβέρνηση να συμμετέχει στην συν-επιλογή οποιασδήποτε εγχώριας σαλαφιστικής ηγεσίας. Κρατικοί εκδοτικοί οίκοι έχουν ξεκινήσει ένα πρόγραμμα για να εκτυπώσουν αντίγραφα του Κορανίου και να τα διανείμουν σε τζαμιά τής χώρας, αλλά και στην Ευρώπη και σε τμήματα της Δυτικής Αφρικής.

Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΗΣ ΡΑΜΠΑΤ