Η κενόδοξη οικονομική πολιτική τής Ινδίας

Καθώς η Ινδία οδεύει σε μια κρίσιμη εκλογική εποχή, η χώρα φαίνεται να παραπαίει. Στις εξωτερικές της σχέσεις, είναι σε σχετικά μειονεκτική θέση, τόσο στη Νότια Ασία όσο και με την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εγχωρίως, οι πολίτες και οι επισκέπτες είναι όλο και περισσότερο ανήσυχοι για την ασφάλεια μετά από αρκετές επιθέσεις σε γυναίκες, επιθέσεις που έτυχαν μεγάλης δημοσιότητας. Αλλά ένα πρόβλημα στέκεται πάνω απ’ όλα: η οικονομία. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Ινδίας έχει μειωθεί σχεδόν κατά το ήμισυ από το 2010. Ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Η διαφθορά είναι αχαλίνωτη. Και ο κύκλος των επενδύσεων έχει καταρρεύσει. Όταν οι ψηφοφόροι καλούνται να προσδιορίσουν ποια θέματα θα καθορίσουν την ψήφο τους όταν πάνε στις κάλπες τον Απρίλιο, τοποθετούν την οικονομική ανάπτυξη, τον πληθωρισμό και την διαφθορά στην κορυφή τής λίστας τους.

Δυστυχώς για τους ψηφοφόρους, κανένα από τα ηγετικά κόμματα δεν έχει παρουσιάσει μια συνεκτική οικονομική στρατηγική. Αντ’ αυτού, τα μηνύματα της οικονομικής πολιτικής τους μπορούν να συνοψιστούν ως μια σειρά από συνθήματα: «Εμπιστευθείτε μας» για το ινδουιστικό εθνικιστικό Κόμμα Bharatiya Janata (BJP). «Ποιοί, εμείς;» για το κυβερνών Κόμμα του Κογκρέσου. «Οποιονδήποτε εκτός από αυτούς» για τα διάφορα περιφερειακά κόμματα. Και «Εσείς, όχι εμείς» για το Κόμμα Aam aadmi (AAP), ένα νεόκοπο λαϊκίστικο κόμμα κατά της διαφθοράς που σημείωσε μια νίκη στις εκλογές τού Δεκεμβρίου 2013 στο Δελχί.

Το BJP, με ηγέτη τον πρωθυπουργό τού κρατιδίου Gujarat, Narendra Modi, θεωρείται ευρέως ως πρωτοπόρο. Αυτό οφείλεται ως επί το πλείστον στην χρεοκοπία των ιδεών τής κυβέρνησης του Κόμματος τού Κογκρέσου σχετικά με την αναζωογόνηση της οικονομίας αλλά και στις επιτυχημένες επιδόσεις τού Μόντι στο κρατίδιο Γκουτζαράτ. Όμως, κάτω από την επιφάνεια ούτε το BJP ούτε οι ανταγωνιστές του έχουν παρουσιάσει μια στρατηγική μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.

ΕΜΠΙΣΤΕΥΘΕΙΤΕ ΜΑΣ

Τρεις μεγάλες προεκλογικές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το BJP είναι σε καλό δρόμο για ν πετύχει την υψηλότερή του επίδοση σε εκλογές. Θα μπορούσε ενδεχομένως να ξεπεράσει ακόμη και τις 182 έδρες που πήρε τόσο το 1998 όσο και το 1999, όταν το κοινό το επέλεξε για την ινδουιστική εθνικιστική ιδεολογία του και την καλή κυβερνητική ρητορική του. Όμως, παρά τον προφανή ενθουσιασμό τού κοινού, το BJP παρέλειψε να αρθρώσει ένα πειστικό οικονομικό όραμα. Αντ’ αυτού, καθώς ξεπροβάλλουν οι εκλογές, η επίσημη στρατηγική τού BJP είναι να επισημαίνει είτε την τελευταία θητεία του στην εξουσία είτε την οικονομική επιτυχία τού Μόντι στο Γκουτζαράτ και λένε, «Εμπιστευτείτε μας».

Είναι αλήθεια ότι η τελευταία διακυβέρνηση από το BJP – από το 1999 ως το 2004, όταν η Εθνική Δημοκρατική Συμμαχία υπό την ηγεσία τού BJP με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Atal Bihari Vajpayee κυβέρνησε το Δελχί – έρχεται στην μνήμη τώρα σαν τις αλκυονίδες ημέρες τής οικονομικής μεταρρύθμισης. Η κυβέρνηση Vajpayee επανεκκίνησε την ανάπτυξη με την ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων του δημόσιου τομέα, με την εισαγωγή του ανταγωνισμού στον κυριαρχούμενο από το κράτος τομέα των τηλεπικοινωνιών, και αυξάνοντας τις δαπάνες για δημόσιες υποδομές, όπως δρόμους και αυτοκινητόδρομους. Αυτό το ιστορικό, ισχυρίζεται το BJP, αποδεικνύει ότι θα επιδιορθώσει όσα ταλαιπωρούν την οικονομία τής Ινδίας το 2014.

Όμως, οι ισχυρισμοί τού BJP θα κάνουν τους Ινδούς να κοντοσταθούν. Στη δεκαετία που το κόμμα υπηρέτησε στην αντιπολίτευση, έχει μπλοκάρει ξεδιάντροπα διάφορες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν από το κυβερνών κόμμα. Σε θέματα που κυμαίνονται από την αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων σε τομείς τής λιανικής πώλησης και των ασφαλίσεων μέχρι τη μείωση της διακριτικής ισχύος τής κυβέρνησης για τους φυσικούς πόρους και την εξάλειψη της σπατάλης των επιδοτήσεων, το κάποτε υπέρ τού επιχειρείν BJP έχει κάνει στροφή 180 μοιρών. Είναι εύκολο να χαρακτηριστεί μια τέτοια συμπεριφορά ως συνήθης στην πολιτική – στο κάτω-κάτω, τα κόμματα της αντιπολίτευσης πρέπει να αντιδρούν. Ωστόσο, ακόμη και σε αρκετά κρατίδια που το BJP κυβερνά, εγκατέλειψε τους αρχικούς ιδεολογικούς προσανατολισμούς του προς χάριν τού οικονομικού λαϊκισμού.

Εδώ, η εμπειρία τού Μόντι στο Γκουτζαράτ είναι διδακτική. Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Μόντι είπε ότι θα φέρει σε εθνικό επίπεδο το οικονομικό μοντέλο τής ελεύθερης αγοράς που εγκαθίδρυσε στο Γκουτζαράτ. Η υπόσχεση έχει αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό, για δύο λόγους. Πρώτον, ο Μόντι αντιμετωπίζει πίεση από ορισμένες εκλογικές περιφέρειες στο πλαίσιο τού BJP να κάνει πιο ήπιο το δόγμα του υπέρ τής αγοράς. Παρά το υπέρ τού επιχειρείν προφίλ του, το BJP ήταν πάντα ένα ασυνήθιστο μείγμα οπαδών τής ελεύθερης αγοράς και συντηρητικών ινδουιστών που ενστερνίζονται την swadeshi (αυτάρκεια). Οι εντάσεις ήρθαν στο προσκήνιο κατά την συνεδρίαση του εθνικού συμβουλίου τού κόμματος τον Ιανουάριο του 2014, όταν ο Rajnath Singh, ο πρόεδρος του BJP, υποσχέθηκε μια πληθώρα πολιτικών που δεν διέφεραν από εκείνες που είναι τυπικές τού κυβερνώντος Κόμματος του Κογκρέσου, όπως το «δικαίωμα στην υγεία» και την εγγυημένη απασχόληση για ένα μέλος από κάθε αγροτική οικογένεια. Δεύτερον, ενώ έτρεχε η προεκλογική εκστρατεία, ο ίδιος ο Μόντι πήρε συχνά πολιτικές θέσεις σε αντίθεση με το ιστορικό του στο Γκουτζαράτ. Για παράδειγμα, η κριτική του προς την κυβέρνηση του Κογκρέσου για την μεγάλης κλίμακας επέκταση των επιδοτήσεων των τροφίμων το 2013 δεν ήταν ότι θα πρέπει να καταργηθούν, αλλά ότι δεν είναι αρκετά εκτεταμένες.

Με απλά λόγια, οι ψηφοφόροι δεν μπορεί να είναι σίγουροι για το αν θα έχουν το μεταρρυθμιστικό BJP τού χθες ή το οπισθοδρομικό τού σήμερα. Υπό αυτή την έννοια, το να εμπιστευθούν τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις τού BJP θα χρειαστεί ένα αρκετά μεγάλο άλμα πίστης.

ΠΟΙΟΙ, ΕΜΕΙΣ;