Ο ενεργειακός πλούτος τής Συρίας

Όταν το Τελ –Αβίβ ξεκίνησε συστηματικά την υπεράκτια εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου το 2009, ήταν σαφές ότι όλη η λεκάνη τής Ανατολικής Μεσογείου εισερχόταν σε μια νέα περίοδο. Οι ανακαλύψεις σημαντικών (ή και τεραστίων) κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, τα οποία βρίσκονται σε ένα σχετικά ανεξερεύνητο μέρος τής Μεσογείου Θάλασσας (ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο, Συρία, Λίβανο, Ισραήλ, Λωρίδα της Γάζας και Αίγυπτο), δείχνουν ότι η περιοχή θα μπορούσε να μετατραπεί σ΄ έναν «νέο Περσικό Κόλπο». Στη Συρία, εκτός των υφισταμένων χερσαίων κοιτασμάτων, αναλογεί ένα σημαντικό μέρος αυτού τού υπεράκτιου ορυκτού πλούτου, στον οποίο προσβλέπουν οι μεγάλοι πολυεθνικοί πετρελαϊκοί όμιλοι. Πρόσθετα, η κατάλληλη αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης τής χώρας, της πρόσφερε την δυνατότητα για σταδιακή υιοθέτηση της «ενεργειακής πολιτικής των τεσσάρων θαλασσών», που φιλοδοξούσε να μετατρέψει την Συρία σε κόμβο μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Μαύρη Θάλασσα, την Κασπία, τον Περσικό Κόλπο και τη Μεσόγειο.

ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

Η Συρία άρχισε να εκδίδει παραχωρήσεις προς τις εταιρείες πετρελαίου το ΄30, αλλά η παραγωγή ξεκίνησε στα τέλη του ΄60 σε περιορισμένες ποσότητες. Παρά την μειωμένη παραγωγή, η Δαμασκός είχε έσοδα από τον πετρελαϊκό τομέα, κυρίως μέσω των τελών διέλευσης από διεθνείς αγωγούς. Ωστόσο, οι εξαγωγές πετρελαίου αποτελούν ένα ζωτικό στοιχείο τής οικονομίας τής Συρίας, αντιπροσωπεύοντας το 35% του συνόλου των εσόδων από τις εξαγωγές της το 2010 [1].

Χάρτης των αγωγών πετρελαίου (με πράσινο) και φ. αερίου (με κόκκινο). Με διακεκομμένες γραμμές οι σχεδιαζόμενοι αγωγοί. Τα κοιτάσματα σημειώνονται με αντίστοιχο χρώμα και τα διυλιστήρια με μαύρο τρίγωνο. (Courtesy Reuters)

Η Oil & Gas Journal εκτιμά τα αποδεδειγμένα αποθέματα της Συρίας σε 2,5 δισ. βαρέλια, ένα μέγεθος μεγαλύτερο από το σύνολο των γειτόνων της, εκτός του Ιράκ. Το 2011 η κατανάλωση πετρελαίου ήταν 258.000 βαρέλια την ημέρα (bbl/d), ενώ η παραγωγή 330.800 bbl/d, αλλά η χώρα έχει περιορισμένη ικανότητα διύλισης: 240.000 bbl/d από τον Ιανουάριο του 2011, (τα δυο κρατικά διυλιστήρια βρίσκονται στη Baniyas και στη Homs, με αντίστοιχη ικανότητα διύλισης 133.000 και 107.000 bbl/d). Ωστόσο τον Δεκέμβριο του 2010, η Βενεζουέλα υπέγραψε ένα μνημόνιο συμφωνίας (Memorandum of Understanding, MoU) για την κατασκευή διυλιστηρίου 140.000 bbl/d στη Froklos, έργο που είχε ανασταλεί από το 2008. Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν συζητήσει επίσης την κατασκευή διυλιστηρίου 70.000 bbl/d στη Deir al-Zor - έπρεπε να έχει αρχίσει από το 2008 [2].

Ενώ η παραγωγή πετρελαίου τής Συρίας και οι εξαγωγές της έχουν μειωθεί από τα μέσα της δεκαετίας τού 1990, η ζήτηση πετρελαίου έχει σταδιακά αυξηθεί, ωθούμενη και από την πολιτική επιδοτήσεων των πετρελαϊκών προϊόντων. Σύμφωνα με την «Middle East Economic Survey» [3], η Συρία δαπάνησε 2,5 δισ. δολάρια σε επιδοτήσεις προϊόντων πετρελαίου το πρώτο εξάμηνο του 2011. Η Δαμασκός είχε ανακοινώσει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο για την σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων, αλλά η έναρξη της πολιτικής αναταραχής το 2011 ανέστειλε την υλοποίησή του. Οι ξένες επενδύσεις είναι ζωτικής σημασίας για την βελτίωση των επιπέδων παραγωγής [4]. Η Συριακή Πετρελαϊκή Εταιρεία (Syrian Petroleum Co., SPC) ελέγχει άμεσα περίπου το ήμισυ της παραγωγής πετρελαίου της χώρας και λαμβάνει το 50% των μετοχών των έργων ανάπτυξης σε συμπράξεις με ξένους εταίρους. Η SPC έχει αναλάβει προσπάθειες για να αντιστραφεί η τάση μείωσης της παραγωγής και των εξαγωγών πετρελαίου, μέσω της εξερεύνησης για πετρέλαιο και παραγωγής σε συνεργασία με ξένες πετρελαϊκές εταιρείες [5].

Ωστόσο, οι κυρώσεις των ΗΠΑ [6] έχουν αποκλείσει τις αμερικανικές εταιρείες από το να συμμετέχουν και η Συρία στρέφεται στη συνεργασία με κινεζικές, ινδικές και ευρωπαϊκές εταιρείες. Αιτήσεις είχαν αρχίσει να αποστέλλονται από τον Μάρτιο του 2010 σε γύρο υποβολής προσφορών για οκτώ χερσαία πεδία. Η Total και η Petro-Canada ήταν από τις πρώτες εταιρείες, που επρόκειτο να λάβουν άδειες εξερεύνησης τον Μάιο του 2011. Η Συρία διαθέτει επίσης για έρευνες υπεράκτιες εκτάσεις της, αν και αυτές αναμένεται να περιέχουν κυρίως φυσικό αέριο. Το συριακό Υπουργείο Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων και η SPC διέθεσαν τρία υπεράκτια τμήματα σε διαγωνισμό τον Μάρτιο του 2011. Επιπλέον, το ίδιο Υπουργείο με την General Establishment of Geology and Mineral Resources (GEGMR) ανακοίνωσαν ένα γύρο υποβολής προσφορών για την ανάπτυξη των κοιτασμάτων σχιστολιθικού πετρελαίου στην al-Khanasir, 60 μίλια νοτιοανατολικά τού Χαλεπίου. Η περιοχή της προσφοράς αποτελείται από 14 τμήματα, με το σύνολο των αποθεμάτων σχιστολιθικού πετρελαίου να υπολογίζονται σε 39 δισ. τόνους. Η υποβολή των προσφορών έληξε στις 30 Νοεμβρίου 2011 [7].