Το βρώμικο χρήμα τής Τουρκίας

Η Τουρκία διολίσθησε περαιτέρω τον Ιούνιο του 2012, όταν η FATF ζήτησε ρητά από την χώρα να θεσπίσει «κατάλληλη αντιτρομοκρατική νομοθεσία για τις χρηματοδοτήσεις», σημειώνοντας ότι, εάν η Τουρκία δεν κάνει επαρκή πρόοδο ως την επόμενη συνεδρίαση τον Οκτώβριο του 2012, η FATF θα καλέσει τα μέλη της «να εφαρμόσουν αντίμετρα» [5] στις συναλλαγές τους με την Τουρκία. Αυτό θα περιόριζε πιθανόν τις επενδύσεις στο εσωτερικό όπως και την πρόσβαση της Τουρκίας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η απειλή δεν ήταν άσφαιρη: Τον Οκτώβριο του 2012, η FATF ανακοίνωσε ότι οι χώρες που συναλλάσσονται με την Τουρκία θα πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα «ανάλογα προς τους κινδύνους που απορρέουν από τις ελλείψεις που σχετίζονται με την Τουρκία» [6]. Εξέδωσε επίσης ένα τελεσίγραφο ότι η Τουρκία θα πρέπει να αποκλειστεί από την FATF τον Φεβρουάριο του 2013, αν δεν συμμορφωθεί. Με τη σειρά τους, διάφορες οικονομικές ρυθμιστικές Αρχές, συμπεριλαμβανομένων των FinCEN (Financial Crimes Reporting Network) του Υπουργείου Οικονομικών των Η.Π.Α., κυκλοφόρησαν συμβουλευτικές προειδοποιήσεις [7] σηματοδοτώντας τις οδηγίες τής FATF.

Μόλις μια εβδομάδα πριν λήξει η προθεσμία τής FATF, η τουρκική κυβέρνηση θέσπισε ένα νέο νόμο για την χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Αντιμετώπισε πολλές από τις ελλείψεις που είχε εντοπίσει η FATF χρόνια νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας τής νομικής βάσης για την δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων των τρομοκρατών. Η νομοθεσία δεν ήρθε ούτε μια στιγμή νωρίτερα από το τελικό όριο. Όπως έγραψε η Fitch, ο οίκος αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας [8], μετά την υπογραφή του νέου νόμου, ο αποκλεισμός από την FATF «θα μπορούσε να δημιουργήσει εμπόδια στην πρόσβαση στις χρηματαγορές τουρκικές οντότητες ... [και] αυξημένη ευπάθεια της Τουρκίας σε ένα εξωτερικό χρηματοδότικό σοκ». (Φυσικά, μόλις εβδομάδες πριν, η Fitch είχε αναβαθμίσει το δημόσιο χρέος τής Τουρκίας στην κατηγορία των επενδύσεων, μετά από σχεδόν 20 χρόνια που έκρινε το τουρκικό χρέος ως υποεπενδυτικού επιπέδου).

Οποιαδήποτε διαταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές τής Τουρκίας θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για την χώρα υπό το φως της απόφασης της Federal Reserve των ΗΠΑ να επιβραδύνει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, κάτι που αποφασίστηκε λίγους μήνες αργότερα. Η απόφαση αυτή της Fed έχει ασκήσει πίεση στις οικονομίες που εξαρτώνται από ξένο συνάλλαγμα και έκανε τις χρηματοπιστωτικές αγορές ολοένα και πιο ασταθείς. Εάν η Τουρκία είχε χάσει την υποστήριξη της FATF, πολλοί επενδυτές πιθανόν θα έφευγαν σε αναζήτηση πιο σταθερών ευκαιριών. Επιπλέον, οι τουρκικές τράπεζες θα είχαν δεχθεί ένα χτύπημα, διότι η ένταξη στην σκούρα γκρι λίστα θα είχε οδηγήσει σε σοβαρούς περιορισμούς στις συναλλαγές με ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες.

ΕΝΑ ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ

Η Τουρκία μπορεί να απέφυγε να υποβαθμιστεί ή να αποκλειστεί από την FATF, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια ανησυχητική κατάσταση. Η εσωτερική πολιτική τής χώρας είναι σε αναταραχή. Και η FATF συνεχίζει να προβάλλει τις ανησυχίες της. Όπως έχει δείξει το σώμα, άλλωστε, δεν φοβάται να χρησιμοποιήσει κύρος του και την επιρροή του για να επιβάλει καλύτερες πρακτικές.

Η Τουρκία θα έπρεπε να περιμένει ότι το καθεστώς της για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας θα παρέμενε κάτω από έντονο διεθνή έλεγχο. Η θέση τής χώρας τής επιτρέπει να είναι ένα σταυροδρόμι για τους ανθρώπους και το εμπόριο. Η Τουρκία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ και κάποτε υποψήφια για την ΕΕ, είναι σε θέση να διαδραματίσει υπερμεγέθη γεωπολιτικό ρόλο. Ωστόσο, η θέση της την καθιστά επίσης ευάλωτη. Τα σύνορά της με την Συρία και το Ιράν είναι ελκυστικές διαδρομές μέσω των οποίων μπορούν να παρακαμφθούν οι κυρώσεις για το Ιράν και για να παρασχεθούν υλικά, χρήματα και μαχητές για την σύγκρουση στην Συρία. Πράγματι, κανένα πρόσφατο πολεμικό θέατρο δεν ήταν πιο εύκολο στο να ενταχθούν ξένοι από όσο εκείνο της Συρίας, χάρη στις διπλανές τουρκικές παγκόσμιων δυνατοτήτων και χαμηλού κόστους αεροπορικές υποδομές μεταφορών.

Η Τουρκία δεν μπορεί να κρυφτεί από τον έλεγχο. Θα πρέπει να συνεργαστεί πλήρως με τις διεθνείς κυρώσεις και πρότυπα. Το όνομα της Τουρκίας εξακολουθεί να συνδέεται πολύ συχνά με άτομα, ομάδες, και σχήματα - συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς και του λεγόμενου σχήματος «αέριο-για-χρυσό» το οποίο διευκόλυνε την παράκαμψη των κυρώσεων κατά του Ιράν [9] – που αντιμάχονται τα εν λόγω πρότυπα [10]. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εντόπισε πρόσφατα μια σειρά από ιδιώτες και εταιρείες με συνδέσμους στο Ιράν, μερικές από τις οποίες έχουν έδρα στην Τουρκία. Η έκταση της συμμετοχής τής Άγκυρας στην αποδιάρθρωση των πράξεων αυτών θα προσδιορίσει την θέση της στην FATF και θα δείξει αν η Τουρκία συνεργάζεται με τους παγκόσμιους οικονομικούς στόχους.

Αυτό το έτος θα είναι αναμφίβολα δύσκολο για την Τουρκία, λόγω της εσωτερικής πολιτικής αναταραχής και της διεθνούς αστάθειας των αγορών. Μαζί με την Βραζιλία, την Ινδία, την Ινδονησία και τη Νότια Αφρική, οι σχολιαστές των αγορών έχουν αναγνωρίσει την Τουρκία ως μέλος της λεγόμενης ομάδας των «Εύθραυστων Πέντε» οικονομιών που πιστεύουν ότι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω της απόφασης της Fed. Πράγματι, η τουρκική Κεντρική Τράπεζα έχει ήδη αναλάβει θεαματική δράση, αντιδημοφιλή κατά τον Τούρκο πρωθυπουργό Ταγίπ Ρετσέπ Ερντογάν [11], για την ενίσχυση της τουρκικής λίρας, η οποία έχει χάσει περίπου το 30% της αξίας της [12] έναντι του αμερικανικού δολαρίου ΗΠΑ μέσα στο 2013.