Το παιχνίδι τού Πούτιν

Αν και η εμπλοκή σε έναν ρωσο-ουκρανικό πόλεμο δεν μπορεί να είναι ελκυστική για την Δύση, οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να εκτιμήσουν το γεγονός ότι ο Πούτιν ουσιαστικά αμφισβήτησε την διεθνή τάξη. Κατ’ ελάχιστον, η Δύση θα πρέπει να πει στην Ρωσία ότι θα αναστείλει τις «business as usual», μέχρις ότου τα ρωσικά στρατεύματα φύγουν από την Ουκρανία. Επιπλέον, η Δύση μπορεί να κάνει συμβολικά σημαντικές χειρονομίες για να στηρίξει την Ουκρανία. Ο Ομπάμα θα μπορούσε να πει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποστείλουν ένα μικρό τμήμα αμερικανικών στρατευμάτων για την προστασία τού αεροδρομίου τού Κιέβου. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, όπως και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του, θα μπορούσαν να επιβιβαστούν σε μια πτήση προς την ουκρανική πρωτεύουσα και να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους προς την Ουκρανία. Οι πολιτικοί στην Ευρώπη θα μπορούσαν να ζητήσουν από την Ουκρανία να αρχίσει συζητήσεις για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Και αμφότερες οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ θα μπορούσαν να επιβάλουν αυστηρές ταξιδιωτικές και οικονομικές κυρώσεις σε Ρώσους αξιωματούχους που είναι υπεύθυνοι για την επιθετικότητα.

Αντ’ αυτών, η Δύση δεν έχει κάνει πολύ περισσότερα από το να εκφράζει αόριστη κριτική. Και έτσι η Ουκρανία είναι μόνη της. Αν προσπαθήσει να καταπολεμήσει τις ανώτερες ένοπλες δυνάμεις τής Ρωσίας για να διατηρήσει την Κριμαία και τα νοτιοανατολικά της, θα ηττηθεί. Ακόμη χειρότερα, η ένοπλη σύγκρουση με την Ρωσία θα μπορούσε να προκαλέσει έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο σε εθνικό επίπεδο, έναν εμφύλιο που θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει σε αγριότητες. Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες βίαιες επιδείξεις ορισμένων υποστηρικτών τού Πούτιν στα νοτιοανατολικά τής Ουκρανίας - στο Χάρκοβο, χτύπησαν έναν από τους καλύτερους ποιητές τής Ουκρανίας, τον Serhii Zhadan - είναι εύκολο να φανταστεί κανείς μια μαζική εκστρατεία εθνοκάθαρσης που προορίζεται για να απαλλαγούν τα ρωσικά κατεχόμενα εδάφη από όλους τους φιλοδυτικούς Ουκρανούς.

Εάν τα ρωσικά στρατεύματα προχωρήσουν στην Ουκρανία ξεκάθαρα, η μόνο διέξοδος του Κιέβου για δράση μπορεί να είναι να δηλώσει, μονομερώς, ότι η Κριμαία και τα νοτιοανατολικά δεν είναι πλέον εδάφη τής Ουκρανίας και στη συνέχεια να παρατάξει τον στρατό της στα σύνορα αυτών των ανατολικών επαρχιών που είναι σταθερά υπέρ τής Ουκρανίας. Σε αυτό το χειρότερο σενάριο, μια απελπισμένη Ουκρανία θα μπορούσε να πετύχει μόνο το να κρατήσει αυτά τα σύνορα ή, αν ο δρόμος προς το Κίεβο είναι ανοιχτός, η Δύση θα μπορούσε τελικά να παρέμβει δυναμικά για την προστασία τής διεθνούς τάξης. Πρέπει να ελπίζουμε ότι ο Πούτιν εκτιμά πως μια απόπειρα Anschluss (στμ: πολιτική ένωση στα πρότυπα της ένωσης της ναζιστικής Γερμανίας με την Αυστρία) θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν αιματηρό πόλεμο, το κόστος τού οποίου θα ήταν υπερβολικά υψηλό. Ήταν «τρελός» για να προσπαθήσει να προσαρτήσει οποιοδήποτε μέρος τής Ουκρανίας. Θα πρέπει να είναι ακόμα πιο τρελός για να βαδίσει κατά του Κιέβου. Και θα πρέπει να είναι τελείως τρελός για να στείλει τα τανκς του σε όλη την διαδρομή προς τα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας με την Πολωνία και με αυτόν τον τρόπο να απειλήσει το ΝΑΤΟ. Δυστυχώς, με την εισβολή στην Κριμαία, ο Πούτιν δεν μπορεί πλέον να ερμηνεύεται αποκλειστικά με ορθολογικούς όρους.

Η γεωστρατηγικά παράλογη επίδειξη δύναμης του Πούτιν θα μπορούσε να ενισχύσει τη νομιμοποίησή του στην Ρωσία και να σταθεροποιήσει για λίγο το σύστημα έχτισε. Όμως, με την πάροδο του χρόνου, θα είναι η καταστροφή τού πουτινισμού. Η ιμπεριαλιστική συμπεριφορά θα καταστήσει την Ρωσία ένα κακοποιό κράτος και τον Πούτιν persona non grata. Ο Boris Nemtsov, ένας φιλελεύθερος Ρώσος πολιτικός, περιέγραψε εύστοχα τις συνέπειες της τρέλας τού Πούτιν σε μια ανάρτησή του στο Facebook. «Αυτή η αιματηρή τρέλα», έγραψε, «θα έχει υψηλό κόστος για την Ρωσία και την Ουκρανία [8]: άλλη μια φορά νεαρά αγόρια και από τις δύο πλευρές θα πεθάνουν, μητέρες και σύζυγοι θα κλαίνε, και παιδιά θα μείνουν ορφανά. Δισεκατομμύρια, δεκάδες δισεκατομμύρια ρούβλια θα πρέπει να παρθούν από τους ηλικιωμένους και τα παιδιά και να ξοδευτούν στον πόλεμο, και στη συνέχεια ακόμη περισσότεροι πόροι θα χρειαστούν για να διατηρηθεί το εγκληματικό καθεστώς τής Κριμαίας». Αλλά αυτό, συνέχισε ο Nemtsov, είναι ακριβώς ό, τι επιθυμεί ο Πούτιν. «Δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Το βαμπίρ χρειάζεται πόλεμο. Χρειάζεται το αίμα τού λαού».

Σήμερα, η διεθνής κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν την μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Στο κάτω-κάτω, αν ο Πούτιν μπορεί να την γλιτώσει με την Ουκρανία, γιατί να σταματήσει εκεί; Εάν η Δύση δεν α απαντήσει δυναμικά σε έναν τέτοιο ιμπεριαλισμό, σε μια χώρα τόσο μεγάλη όσο η Ουκρανία, είναι μάλλον απίθανο ότι θα είναι έτοιμη να τον σταματήσει για λογαριασμό της μικροσκοπικής Εσθονίας ή και της Λετονίας. Ο κόσμος θα έπρεπε να έχει μάθει από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ότι ο περιορισμός τής επιθετικότητας πριν επεκταθεί είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη γεωπολιτικών και ανθρωπιστικών καταστροφών. Η Δύση δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια της στον φασιστοειδή ιμπεριαλισμό. Θα πρέπει να εκφράσει την πλήρη υποστήριξή της στην Ουκρανία και να πει στον Πούτιν, με σαφήνεια, ότι μόνο η άμεση αποχώρηση όλων των ρωσικών στρατευμάτων μπορεί να προλάβει τον μετασχηματισμό τής Ρωσίας σε κακοποιό κράτος.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140985/alexander-j-motyl/putins-play