Δίκη μέσω Twitter | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δίκη μέσω Twitter

Ο Ερντογάν, οι γκιουλενιστές και το μέλλον τής τουρκικής δημοκρατίας

Η σοσιαλδημοκρατική αντιπολίτευση είχε κάθε λόγο να είναι το ίδιο δύσπιστη όσον αφορά τον Ερντογάν και τον Γκιουλέν. Έχει υποφέρει στα χέρια τής συμμαχίας Ερντογάν - γκιουλενιστών. Τα κοινοβουλευτικά μέλη τού CHP και δεκάδες υποστηρικτές τους έχουν φυλακιστεί για χρόνια εξαιτίας χαλκευμένων κατηγοριών και οι καταδίκες τους εξασφαλίστηκαν βάσει παράνομων υποκλοπών. Ο Ντενίζ Μπαϊκάλ, ο πρώην αρχηγός τού CHP, αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 2010, όταν μέρος μιας κρυφά καταγεγραμμένης σεξουαλικής ταινίας του δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο. Αυτοί που κατέγραψαν το βίντεο δεν εντοπίστηκαν ποτέ, αλλά ήταν κατανοητό ότι επρόκειτο για έργο τού «βαθέος κράτους» τού καθεστώτος ΑΚΡ-γκιουλενιστών. Το CHP θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την σίγαση τού Twitter για να επισημάνει ότι ο περιορισμός τής ελευθερίας τής επικοινωνίας και η παράνομη υποκλοπή τηλεφωνικών συνδιαλέξεων παραβιάζουν τις δημοκρατικές ελευθερίες. Αντ’ αυτού, το κόμμα έχει σιωπηρά ευθυγραμμιστεί με τους γκιουλενιστές προκειμένου να αποδομήσουν τον κοινό εχθρό τους, τον Ερντογάν.

Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο σημερινός ηγέτης τού CHP, έχει αθωώσει τους γκιουλενιστές. Ο ίδιος υποστήριξε πρόσφατα ότι οι ιδιωτικές συνομιλίες του έχουν επίσης καταγραφεί αλλά γι’ αυτό πρέπει να κατηγορηθεί ο Ερντογάν. Ισχυρίστηκε επίσης ότι η έρευνα για διαφθορά εναντίον τού στενού κύκλου τού Ερντογάν, η οποία ξεκίνησε τον περασμένο Δεκέμβριο και σηματοδότησε την έναρξη του ολομέτωπου πολέμου μεταξύ των γκιουλενιστών και του Ερντογάν, δεν είχε τίποτα να κάνει με τους γκιουλενιστές. Οι παρατηρήσεις του συνέβαλαν στην διατήρηση της φαντασίωσης (αυτής που οι γκιουλενιστές θέλουν να προωθούν) ότι μόνος σκοπός των εισαγγελέων ήταν να τηρηθεί το κράτος δικαίου. Στην πραγματικότητα, η όρεξη της ομάδας για εξουσία δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ο Μουσταφά Σαριγκιούλ, ο υποψήφιος δήμαρχος του CHP στην Κωνσταντινούπολη, είναι ακόμα περισσότερο ειλικρινής στην υπεράσπιση του κινήματος. «Εγώ δεν εγκρίνω αυτό που γίνεται ενάντια στην cemaat [ την «αδελφότητα », ένας κοινός όρος για τους γκιουλενιστές], είπε πρόσφατα. «Είχα πάντα καλές σχέσεις με την cemaat, και νομίζω ότι υποβάλλονται σε μια πολύ άδικη μεταχείριση».

Πολλοί έχουν εκλάβει τις υποστηρικτικές παρατηρήσεις των αξιωματούχων τού CHP ως ένδειξη ότι έχει συναφθεί συμμαχία με τους γκιουλενιστές. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με αυτούς τους ισχυρισμούς, ο Μπαϊκάλ ήταν θετικός. Παρατήρησε ότι οι πολιτικές μάχες δημιουργούν ευκαιρίες που τα κόμματα της αντιπολίτευσης μπορούν να τις εκμεταλλευτούν. Ο Μπαϊκάλ ανέφερε επίσης ότι υπάρχει έδαφος για μια πιο διαρκή συμμαχία, υποστηρίζοντας ότι οι γκιουλενιστές δεν είναι οι θρησκευτικοί ριζοσπάστες που κάποτε πίστευε ότι είναι. «Αυτοί οι άνθρωποι που λέτε ότι συνεργαζόμαστε», είπε σε συνέντευξη Τύπου στις 15 Μαρτίου, «τώρα έχουν έρθει επίσης να συμφωνήσουν μαζί μας ότι η εκκοσμίκευση είναι το θεμέλιο της Τουρκίας». Αυτή είναι μια παρήγορη φαντασίωση, αν είναι δυνατόν να υπάρχει ποτέ μια τέτοια.

Το άλλο μεγάλο κόμμα τής αντιπολίτευσης, το δεξιό MHP, ακολούθησε ένα παρόμοιο σενάριο. Ο ηγέτης του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, δήλωσε πρόσφατα ότι η απαγόρευση του Twitter δείχνει ότι ο Ερντογάν θέλει να μετατρέψει την Τουρκία σε μια «χώρα τού Τρίτου Κόσμου». Όπως και το CHP, το MHP θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικό όταν πρόκειται για τον Ερντογάν και τους γκιουλενιστές. Πολλά από τα μέλη τής εκτελεστικής επιτροπής τού κόμματος αναγκάστηκαν να παραιτηθούν το 2010 (επίσης αφότου αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο σεξουαλικά βίντεό τους που τραβήχτηκαν κρυφά). Αυτό εξασφάλισε ότι το MHP - που απευθύνεται στην ίδια συντηρητική βάση, όπως και το ΑΚΡ - δεν θα μπορούσε να απειλήσει το ΑΚΡ και τους γκιουλενιστές στο δημοψήφισμα για τις συνταγματικές τροποποιήσεις αργότερα εκείνο το έτος.

Από την πλευρά του, ο Γκιουλέν έχει υιοθετήσει την αντιπολίτευση και κάλεσε τους υποστηρικτές του να ψηφίσουν είτε για το CHP είτε για το MHP στις επερχόμενες εκλογές. Και τα δύο κόμματα θα πρέπει να είναι επιφυλακτικά. Ακόμη και αν, χάρη στην υποστήριξη των γκιουλενιστών, νικήσουν το ΑΚΡ στα προπύργιά του στις επερχόμενες εκλογές (ένα αποτέλεσμα που δεν φαίνεται απίθανο στην Άγκυρα, όπου ο υποψήφιος του CHP είναι ένας πρώην πολιτικός τού MHP με ευρεία απήχηση) και αυτό οδηγήσει τελικά να θέσει τον Ερντογάν υπό αμφισβήτηση στο εσωτερικό τού κόμματός του, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν θα μπορούσαν ποτέ να πάρουν στα χέρια τους πραγματική δύναμη. Θα είναι μόνο πιόνια στο εξελισσόμενο παιχνίδι μεταξύ Ερντογάν και Γκιουλέν.

Όσο θλιβερή κι αν είναι αυτή η τροπή των γεγονότων, είναι απλώς η πιο πρόσφατη φορά κατά την οποία οι Τούρκοι δημοκράτες απέτυχαν να σταθούν στα δικά τους πόδια. Οι υπέρ τής δημοκρατίας δυνάμεις τής Τουρκίας, και οι φιλελεύθεροι ειδικότερα, έχουν ιστορία στο να πιστεύουν σε ανελεύθερες δυνάμεις για να προωθήσουν ή να προστατεύσουν την δημοκρατία. Στη δεκαετία τού 1990, καθώς η δημοτικότητα των ισλαμιστών μεγάλωσε, πολλοί στην αριστερά είδαν τον στρατό ως σωτήρα. Όταν ο στρατός έγινε πάρα πολύ ισχυρός, η με μεγάλη επιρροή φιλελεύθερη διανόηση συσπειρώθηκε στο ισλαμικό συντηρητικό ΑΚΡ, από το οποίο ανέμενε να στηρίξει την δημοκρατία όταν οι στρατηγοί αποδυναμώθηκαν. Για τον σκοπό αυτό, οι φιλελεύθεροι ήταν πρόθυμοι να κάνουν τα στραβά μάτια στις πάμπολλες καταχρήσεις εξουσίας από τον Ερντογάν. Με τον Ερντογάν να αποδεικνύεται τώρα αυταρχικός, φαίνεται ότι οι φιλελεύθεροι έχουν στραφεί προς ένα νέο σύμμαχο. Όμως, ακόμα κι αν ο Γκιουλέν λέει όλα τα σωστά πράγματα για την δημοκρατία και το κράτος δικαίου, ο τρόπος που οι οπαδοί του έχουν χρησιμοποιήσει τις θέσεις τους στην γραφειοκρατία για να θέσουν σε εφαρμογή ένα κράτος «μεγάλου αδελφού» δείχνει τις αληθινές προθέσεις του.