Ο Πούτιν σε κατάσταση Lehman | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο Πούτιν σε κατάσταση Lehman

Γιατί οι κυρώσεις θα λειτουργήσουν στην Ρωσία
Περίληψη: 

Οι κυρώσεις έχουν μια ανομοιογενή απόδοση στην επίτευξη των πολιτικών τους στόχων, αλλά θα μπορούσαν να αποδειχθούν ασυνήθιστα ισχυρές στην Ρωσία. Η βαθιά ενσωμάτωση της χώρας στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές δημιουργεί ευπάθειες, τις οποίες οι κυρώσεις θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν για να δημιουργήσουν μια ρωσική «κατάσταση Lehman».

Ο ROBERT KAHN [1] είναι βασικός συνεργάτης στην έδρα Steven A. Tananbaum για τα Διεθνή Οικονομικά στο Council on Foreign Relations.

Καθώς οι εντάσεις αυξάνονται στην ανατολική Ουκρανία και η Ρωσία μιλά δυσοίωνα για έναν εμφύλιο πόλεμο στον οποίο μπορεί να χρειαστεί να παρέμβει, παρατηρητές από την Ουάσιγκτον ως τις Βρυξέλλες έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται αν οι κυρώσεις – η τρέχουσα προτιμώμενη μέθοδος της Δύσης για την αντιμετώπιση της Ρωσίας - μπορεί να κρατήσει την χώρα σε απόσταση.

Στην πραγματικότητα, αν και οι κυρώσεις έχουν συνήθως μια ανομοιογενή απόδοση στην επίτευξη των πολιτικών τους στόχων, θα μπορούσαν να είναι ασυνήθιστα ισχυρές στην προκειμένη περίπτωση. Η σχέση τής Ρωσίας με τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές - ενσωματωμένη, με υψηλή μόχλευση και αδιαφανής - δημιουργεί ευπάθεια, κάτι που οι κυρώσεις θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν για να δημιουργήσουν μια ρωσική «κατάσταση Lehman»: μια απότομη, ταχεία απομόχλευση με σοβαρές συνέπειες για την ικανότητα της Ρωσίας στο εμπορεύεται και να επενδύει.

Έτσι, ακόμη και καθώς η Δύση συνδυάζει τις ελαφρύτερες κυρώσεις με μέτρα στήριξης της οικονομικής σταθερότητας στην Ουκρανία, μειώνει τη μακροχρόνια εξάρτησή της από την ρωσική ενέργεια, και σηματοδοτεί με διάφορους τρόπους ότι θα υπάρξει κόστος σε περίπτωση περαιτέρω επιθετικότητας, θα πρέπει να κρατάει ως απόθεμα την απειλή των ισχυρών οικονομικών κυρώσεων. Εάν η Ρωσία όντως κινηθεί εναντίον τής Ουκρανίας και πάλι, η Δύση θα πρέπει να αντιδράσει σκληρά.

ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Μέχρι σήμερα, οι κυρώσεις που επιβάλλονται στην Ρωσία υπήρξαν περιορισμένες, και σε μεγάλο βαθμό συμβολικές [2]. Ένας μικρός αριθμός επιχειρηματιών και αξιωματούχων - και μια τράπεζα που πιστεύεται ότι συνδέεται στενά με το Κρεμλίνο - έχουν πληγεί με ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων. Το G-8 έχει ανασταλεί και έχει αντικατασταθεί από το G-7, το οποίο εξαιρεί την Ρωσία. Και οι εμπορικές και οικονομικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης έχουν «παγώσει».

Η μάλλον υποτονική αντίδραση αντανακλά ανησυχίες, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, ότι οι αυστηρότερες κυρώσεις θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη και να προκαλέσουν αντίποινα από την Ρωσία. Κάποιοι στην Ευρώπη θέλουν επίσης να ακολουθούν μια κλιμακωτή στρατηγική, η οποία να διατηρεί διεξόδους αν η Ρωσία αποφασίσει να κάνει ένα βήμα πίσω από το χείλος τού γκρεμού, και κρατά την δυνατότητα για αυστηρότερα μέτρα στην «φαρέτρα». Για παράδειγμα, υπάρχει εμφανής συναίνεση ότι, αν η Ρωσία κινηθεί στην ανατολική Ουκρανία, το G-7 θα εφαρμόσει πιο εκτεταμένες κυρώσεις σε συγκεκριμένες εταιρείες και βιομηχανίες.

Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις έχουν δημιουργήσει ένα κόστος στην Ρωσία για την πολεμική της. Η χρηματιστηριακή αγορά τής χώρας έχει χάσει 10% μέχρι στιγμής φέτος. Το ρούβλι έχει, επίσης, χάσει σχεδόν 10%, παρά μια επείγουσα παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος και μια απότομη αύξηση των ρωσικών επιτοκίων. Και, κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους, κεφάλαια περίπου 60 με 70 δισ. δολαρίων εγκατέλειψαν την χώρα. Ταυτόχρονα, υπήρξε μικρή, ή και καθόλου επίδραση στις παγκόσμιες αγορές, συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών μετοχών (οι οποίες παρακολουθούνται στενά λόγω των σημαντικών εξαγωγών τής Γερμανίας προς την Ρωσία [3]). Οι επιτόπου εξελίξεις τις τελευταίες ημέρες, εξάλλου, μπορεί να έχουν δημιουργήσει ανατριχίλες στους πολιτικούς αναλυτές, αλλά οι αγορές παρέμειναν ακλόνητες.

Η έλλειψη παγκόσμιων επιπτώσεων από τις κυρώσεις υποδηλώνει ότι η Δύση θα μπορούσε με ασφάλεια να τις κάνει πιο αυστηρές. Αλλά κάτι τέτοιο θα λειτουργήσει; Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι νοείται ως «λειτουργήσει». Αν κάποιος εννοεί την αποκόλληση της Ρωσίας από την Κριμαία, μάλλον όχι. Ένας πιο ρεαλιστικός στόχος θα ήταν να αποθαρρυνθεί η Ρωσία από κάθε περαιτέρω εξόρμηση ή αποσταθεροποίηση στην Ουκρανία και να σταλεί ένα σήμα σε άλλες χώρες σχετικά με τον σεβασμό των κυριαρχικών συνόρων. Και αν αυτός είναι ο στόχος, υπάρχει περιθώριο για ελπίδα.

ΟΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ

Στο παρελθόν, οι κυρώσεις είχαν ένα μικτό ιστορικό αποτελεσματικότητας. Ήταν πιο πιθανό να λειτουργήσουν εφόσον είναι πολυμερείς, όταν στοχεύουν σε έναν σαφώς καθορισμένο οικονομικό στόχο και όχι σε μια ευρεία γεωπολιτική ατζέντα, και όταν η στοχευόμενη οικονομία είναι λιγότερο ανεπτυγμένη και πιο ευάλωτη σε μια εμπορική διαταραχή. Η Ρωσία φαίνεται έτσι σαν μια μη πιθανή υποψήφια για επιβολή κυρώσεων. Ακόμα κι έτσι, η οικονομική πολυπλοκότητά της (μοναδική για χώρα που υφίσταται κυρώσεις) είναι μια ευκαιρία. Μεγαλύτερη ενσωμάτωση σημαίνει ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες και οι ηγέτες των επιχειρήσεων έχουν σημαντικά διακυβεύματα στην Δύση - επιχειρήσεις, πλούτο, σπίτια και ομάδες ποδοσφαίρου - που είναι ευάλωτα σε κυρώσεις.