Η παρακμή των θαλασσών | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η παρακμή των θαλασσών

Οι επιπτώσεις τής καταστροφής των ωκεανών

Το αποτέλεσμα ήταν η εμφάνιση αυτού που οι επιστήμονες της θάλασσας ονομάζουν «νεκρές ζώνες» - περιοχές άδειες από την ωκεάνια ζωή που οι άνθρωποι εκτιμούν περισσότερο. Η υψηλή συγκέντρωση θρεπτικών ουσιών που ρέει με τον ποταμό Μισισιπή και καταλήγει στον Κόλπο τού Μεξικού έχει δημιουργήσει μια εποχική υπεράκτια νεκρή ζώνη μεγαλύτερη από την πολιτεία τού Νιού Τζέρσεϊ. Μια ακόμη μεγαλύτερη νεκρή ζώνη - η μεγαλύτερη του κόσμου - μπορεί να βρεθεί στην Βαλτική Θάλασσα, και είναι συγκρίσιμη σε μέγεθος με την Καλιφόρνια. Οι εκβολές των δύο μεγαλύτερων ποταμών τής Κίνας, του Γιανγκτσέ και του Κίτρινου Ποταμού, έχουν παρομοίως χάσει την πολύπλοκη θαλάσσια ζωή τους. Από το 2004, ο συνολικός αριθμός των εν λόγω υδάτινων χέρσων περιοχών σε όλο τον κόσμο έχει υπερ-τετραπλασιαστεί, από 146 σε πάνω από 600 σήμερα.

ΔΙΔΑΞΕ ΣΕ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΝΑ ΨΑΡΕΥΕΙ – ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΙ;

Μια άλλη αιτία τής παρακμής των ωκεανών είναι ότι οι άνθρωποι απλά σκοτώνουν και τρώνε πάρα πολλά ψάρια. Μια συχνά αναφερόμενη μελέτη τού 2003 στο περιοδικό Nature από τους θαλάσσιους βιολόγους Ransom Myers και Boris Worm, διαπίστωσε ότι ο αριθμός των μεγάλων ψαριών – αμφότερων των ειδών ανοιχτής θαλάσσης, όπως ο τόνος, ο ξιφίας και το μάρλιν, και των μεγάλων ψαριών τού βυθού, όπως ο μπακαλιάρος, τα ιππόγλωσσα, και το καλκάνι - είχαν μειωθεί κατά 90% σε σχέση με το 1950. Το εύρημα προκάλεσε διαμάχη μεταξύ ορισμένων επιστημόνων και στελεχών τού κλάδου τής αλιείας. Αλλά, μεταγενέστερες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι πληθυσμοί των ψαριών έχουν πράγματι μειωθεί δραματικά.

Στην πραγματικότητα, αν κανείς κοιτάξει πέρα από το 1950, ένα ποσοστό περί το 90% αποδεικνύεται ότι είναι συντηρητικό. Όπως έχουν δείξει οι ιστορικοί οικολόγοι, είμαστε πολύ μακριά από τις ημέρες που ο Χριστόφορος Κολόμβος ανέφερε ότι είδε μεγάλο αριθμό θαλάσσιων χελωνών να μεταναστεύουν στα ανοικτά των ακτών τού Νέου Κόσμου, όταν ένας πεντάμετρος οξύρρυγχος γεμάτος με χαβιάρι πήδησε από τα νερά τού Chesapeake Bay, όταν ο ηπειρωτικός στρατός τού George Washington μπορούσε να αποφύγει την πείνα τρώγοντας σμήνη από φρίσσες που κολυμπούσαν στο ποτάμι για να αναπαραχθούν, όταν πυκνά στρώματα στρειδιών σχεδόν μπλόκαραν τις εκβολές τού ποταμού Hudson, και όταν ο συγγραφέας περιπετειών των αρχών τού εικοστού αιώνα Zane Grey θαύμαζε τους τεράστιους ξιφίες, τους τόνους, τα wahoo και τις σφυρίδες που έβρισκε στον Κόλπο τής Καλιφόρνια.

Σήμερα, η ανθρώπινη όρεξη έχει σχεδόν εξαφανίσει αυτούς τους πληθυσμούς. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι τα αποθέματα των μεγάλων ψαριών-θηρευτών συρρικνώνονται ραγδαία όταν κάποιος σκεφτεί το γεγονός ότι ένας τόνος μπορεί να αξίζει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια στην αγορά της Ιαπωνίας. Οι υψηλές τιμές - τον Ιανουάριο του 2013, ένας τόνος τού Ειρηνικού 240 κιλών πωλήθηκε για 1,7 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία στο Τόκιο - κάνουν κερδοφόρα την διαδικασία να χρησιμοποιούνται αεροπλάνα και ελικόπτερα για να σαρώνουν τον ωκεανό από τα ψάρια που απομένουν. Απέναντι σε αυτές τις τεχνολογίες, τα θαλάσσια ζώα δεν έχουν καμία τύχη.

Ούτε είναι τα μεγάλα ψάρια τα μόνα που απειλούνται. Περιοχή μετά από περιοχή, όταν εξαφανίζονται τα μακρόβια αρπακτικά είδη, όπως ο τόνος και ο ξιφίας, οι αλιευτικοί στόλοι προχωρούν σε μικρότερα ψάρια, που τρέφονται με πλαγκτόν, όπως οι σαρδέλες, ο γαύρος και η ρέγκα. Η υπερεκμετάλλευση των μικρότερων ψαριών στερεί τα μεγαλύτερα άγρια ψάρια από ό,τι απομένει για την τροφή τους. Υδρόβια θηλαστικά και πτηνά, όπως ψαραετοί και αετοί, επίσης πεινούν. Οι θαλάσσιοι επιστήμονες αναφέρονται σε αυτήν την διαδοχική διαδικασία, ως «αλιεία σε όλη την διατροφική αλυσίδα».

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι τρώμε πάρα πολλά θαλασσινά. Είναι επίσης και το πώς τα αλιεύουμε. Η σύγχρονη βιομηχανία αλιευτικών στόλων σέρνει πετονιές με χιλιάδες αγκίστρια για πολλά μίλια πίσω από ένα σκάφος, και οι βιομηχανικές μηχανότρατες στην ανοιχτή θάλασσα ποντίζουν δίχτυα σε χιλιάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Κατά την διαδικασία αυτή, πολλά είδη που δεν ενδιαφέρουν τους αλιείς, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων χελωνών, των δελφινιών, των φαλαινών και των μεγάλων θαλάσσιων πτηνών (όπως τα άλμπατρος) μπλέκονται ή ψαρεύονται τυχαία. Εκατομμύρια τόνοι [εμπορικά] μη επιθυμητής θαλάσσιας ζωής σκοτώνεται ή τραυματίζεται σε εμπορικές αλιευτικές δραστηριότητες κάθε χρόνο. Μάλιστα, περίπου το ένα τρίτο όσων βγάζουν οι ψαράδες έξω από τα νερά δεν υπήρχε ποτέ πρόθεση να αλιευθεί. Μερικές από τις πιο καταστροφικές ψαριές πετάνε το 80% με 90% από αυτά που αλιεύονται. Στον Κόλπο του Μεξικού, για παράδειγμα, για κάθε κιλό γαρίδας που έχει αλιευθεί από αλιευτικό σκάφος, πετιούνται πάνω από τρία κιλά θαλάσσιας ζωής.