Ο πιο κοντινός εχθρός | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πιο κοντινός εχθρός

Γιατί ο πραγματικός εχθρός τού Ισραήλ δεν είναι στην Γάζα
Περίληψη: 

Το κράτος τού Ισραήλ έχει επιταχύνει την διάβρωση της δικής του εξουσίας κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Με το να υποδαυλίζει μεσσιανικές και ρατσιστικές συμπεριφορές, έχει βάλει σε σοβαρό κίνδυνο την πλουραλιστική και δημοκρατική του ταυτότητα.

Ο BARAK MENDELSOHN είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο κολέγιο Haverford και βασικός συνεργάτης στο Foreign Policy Research Institute (FPRI). Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @BarakMendelsohn.

Με την Χαμάς να ρίχνει ρουκέτες σε ισραηλινές πόλεις, είναι φυσικό ότι η πρωταρχική ανησυχία τού ισραηλινού κοινού τις τελευταίες ημέρες υπήρξε η φυσική του ασφάλεια. Αλλά θα πρέπει επίσης να ασχοληθεί με άλλα, εξίσου επικίνδυνα, προβλήματα που δημιουργούνται από την τρέχουσα κρίση. Καθώς το Ισραήλ μετατοπίζεται προς τον πόλεμο, η εξουσία τού κράτους τού Ισραήλ και η ικανότητα της χώρας να παραμείνει μια πλουραλιστική δημοκρατία τελεί υπό απειλή.

Μετά την φρικιαστική δολοφονία τριών εφήβων τον περασμένο μήνα – των Naftali Frankel, Gilad Shaar και Eyal Yifrach - οι οποίοι ήταν από τους ισραηλινούς οικισμούς στην Δυτική Όχθη και απήχθησαν και στην συνέχεια πυροβολήθηκαν από έναν πυρήνα τής Χαμάς από την Χεβρώνα, ο θυμός και η θλίψη μετατράπηκε γρήγορα σε εκκλήσεις για εκδίκηση. Πολιτικές προσωπικότητες από το ακροδεξιό κόμμα Habayit Hayehudi (Εβραϊκή Εστία) και εξτρεμιστικά μέλη τού κόμματος τού Ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου, Λικούντ, απαίτησαν άμεση αντίδραση, προτροπές που γρήγορα απηχηθήκαν μέσα από τα ισραηλινά social media. Υπερεθνικιστά και μεσσιανικά στοιχεία μέσα στην ισραηλινή κοινωνία, όπως ήταν εύκολα προβλέψιμο, αποδείχθηκαν πρόθυμα να απαντήσουν στις εκκλήσεις. Σύντομα άρχισαν να παρενοχλούν και μερικές φορές να επιτίθενται εναντίον αθώων μουσουλμάνων στους δρόμους των ισραηλινών πόλεων και οικισμών - ένα κύμα εγκλημάτων μίσους που έφτασε στο αποκορύφωμά του με την ειδεχθή δολοφονία ενός Παλαιστίνιου έφηβου, του Muhammad Abu Khdeir, ο οποίος απήχθη και κάηκε ζωντανός από μια ομάδα ισραηλινών εξτρεμιστών.

Καθώς η είδηση περί του θανάτου τού Khdeir εξαπλωνόταν, φάνηκε για μια στιγμή ότι οι Ισραηλινοί είχαν συγκλονιστεί αναγνωρίζοντας τις ολέθριες συνέπειες των πύρινων και γεμάτων μίσος εκκλήσεων για εκδίκηση. Ο ίδιος ο Νετανιάχου καταδίκασε κατηγορηματικά την δολοφονία και κάθε κίνηση εναντίον αθώων Αράβων, ακόμη και καθώς εφιστούσε την προσοχή στο πώς οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι απαντούν στην βία από ρατσιστικά κίνητρα. Ωστόσο, όπως έχει συμβεί πολύ συχνά στο παρελθόν, η ενδοσκόπηση – η εξέταση στο εσωτερικό τού Ισραήλ σχετικά με τα όρια της νόμιμης ρητορικής και το μονοπώλιο του κράτους στη νόμιμη χρήση βίας - έδωσε γρήγορα χώρο για την κλιμάκωση της βίας μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης. Για μια ακόμη φορά, η σύγκρουση απέσπασε την προσοχή των Ισραηλινών από το γεγονός ότι οι ριζοσπαστικές, μεσσιανικές και ξενοφοβικές δυνάμεις έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος στην μάχη για την ψυχή τού κράτους τους.

Η θυμωμένη ρητορική των ηγετών τού Ισραήλ μετά την απαγωγή των τριών εφήβων δεν αποτελούσε έκπληξη, δεδομένης της φύσης τού εγκλήματος. Αλλά πέρα από το να αντικατοπτρίζει τα γνήσια αισθήματα των πολιτικών, φαίνεται επίσης να ήταν μια υπολογισμένη απάντηση στις δυσκολίες που η κυβέρνηση έχει αντιμετωπίσει μετά την ενδο-παλαιστινιακή συμφωνία συμφιλίωσης τον Απρίλιο του 2014 μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς. Σε αντίθεση με τις ελπίδες τού Ισραήλ, η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φάνηκε πρόθυμη να δώσει στην παλαιστινιακή εθνική ενότητα το πλεονέκτημα της αμφιβολίας, παρά τον ρόλο τής Χαμάς σε αυτήν. Η απαγωγή, μια σαφής πρόκληση από την στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς προς την Παλαιστινιακή Αρχή και την συμφωνία συμφιλίωσης, παρείχε έτσι στους πολιτικούς την ευκαιρία –όπως την αντιλαμβάνονται- για να επιτευχθεί μια σειρά ισραηλινών συμφερόντων: να καταστρέψουν τις υποδομές τής Χαμάς στην Δυτική Όχθη, να υπονομεύσουν την διεθνή υποστήριξη για την ενότητα τής [παλαιστινιακής] κυβέρνησης, και να αναγκάσουν τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς να εγκαταλείψει την συμφωνία συμφιλίωσης. Η σκληρή γλώσσα των Ισραηλινών ηγετών είχε ως σκοπό να συσπειρώσει το ισραηλινό κοινό στην κυβέρνηση Νετανιάχου. Στο κάτω-κάτω, ακόμα και οι πιο ένθερμοι αντίπαλοι των εποικισμών δεν θα μπορούσαν παρά να συμφωνήσουν μετά την φρικτή μοίρα των τριών αθώων αγοριών.

Αλλά οι πολιτικοί απέτυχαν να ελέγξουν την οργή και το μίσος που ανατροφοδότησαν και οι προσπάθειές τους γύρισαν ως μπούμερανγκ. Η ασυγκράτητη οργή τού κοινού και η επακόλουθη δολοφονία τού Khdeir μείωσε την ικανότητα του Ισραήλ να κινητοποιήσει την διεθνή υποστήριξη εναντίον τής Χαμάς. Αντ’ αυτού, τα γεγονότα αυτά τράβηξαν την παγκόσμια προσοχή στην ριζοσπαστικοποίηση της ισραηλινής κοινωνίας. Ορισμένοι Ισραηλινοί, περιλαμβανομένου του προέδρου τής αριστερής πτέρυγας του κόμματος Meretz, Zehava Galon, επέκριναν τον Νετανιάχου και τους εξτρεμιστές πολιτικούς κάνοντας σύγκριση με την εμπρηστική ρητορική τού Νετανιάχου εναντίον τού πρώην πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν πριν από τη δολοφονία τού Ράμπιν από έναν Εβραίο εξτρεμιστή το 1995. Και στο διεθνές μέτωπο, το Ισραήλ βρέθηκε σε αμυντική θέση σε έναν ανανεωμένο πόλεμο προπαγάνδας.

Οι Ισραηλινοί δεν θα πρέπει να εκπλαγούν από το γεγονός ότι ένας συνδυασμός ρατσισμού και φανατισμού εξαπλώνεται από τις παρυφές τής κοινωνίας στην κεντρική πολιτική σκηνή. Πρόκειται για το αποκορύφωμα μιας μακράς διαδικασίας. Για πάνω από 45 χρόνια, το μεσσιανικό κίνημα υπήρξε ένας αδυσώπητος συνήγορος για την διευθέτηση των εδαφών που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967 (κατά κύριο λόγο στην Δυτική Όχθη) και για την αποφυγή τής αποδοχής εδαφικών συμβιβασμών από το κράτος. Ωστόσο, από την δεκαετία τού 1970, διαδοχικές ισραηλινές κυβερνήσεις έχουν υποθάλψει τους θρησκευτικούς εξτρεμιστές, με το να επεκτείνουν την οικονομική και υλικοτεχνική υποστήριξη σε οικισμούς που ιδρύθηκαν χωρίς κυβερνητική έγκριση, με το να εθελοτυφλούν σε πράξεις εβραϊκής τρομοκρατίας και να εκθειάζουν δημόσια τις αρετές τού μεσσιανικού κινήματος, αντί να πατάξουν τα στοιχεία εκείνα που αγνοούν την ισραηλινή νομοθεσία διαπράττοντας πράξεις εκδίκησης και τρομοκρατίας εναντίον των Παλαιστινίων. Ακόμη και η δολοφονία τού Ράμπιν από ένα μέλος τού κινήματος έκανε λίγα για να παρακινήσει το κράτος να ασχοληθεί με αυτή την εγχώρια απειλή.