Συμμαχία, πότε ναι - πότε όχι

Η ρίψη αερίων στην πόλη Halabja στο ιρακινό Κουρδιστάν, που είχε ως αποτέλεσμα περίπου 5.000 θανάτους μέσα σε μια-δυο μέρες, έγινε σύμβολο της μοίρας των Κούρδων. Οι Κούρδοι ίσως ήλπισαν ότι ο παλιός τους σύμμαχος, οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα έρθει προς ενίσχυσή τους. Αλλά εκείνο τον καιρό πλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αλλάξει πλευρά˙ Πίστευαν ότι ο Σαντάμ ήταν μικρότερο κακό από τον Χομεϊνί και τον στήριξαν κατά της Τεχεράνης, ενώ παρέμειναν σιωπηλές σχετικά με την χρήση χημικών όπλων από το Ιράκ. Αυτό έδωσε στον Σαντάμ το περιθώριο να συνεχίσει την γενοκτονική εκστρατεία του, που ονομάστηκε Anfal, κινούμενος από την Halabja στο υπόλοιπο ιρακινό Κουρδιστάν.

ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ

Λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, ο Σαντάμ εισέβαλε στο Κουβέιτ και οι Ηνωμένες Πολιτείες άλλαξαν στρατόπεδο και πάλι, ξεκινώντας έναν πόλεμο για να απελευθερώσουν το μικρό βασίλειο. Ως μέρος τής συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός για να τελειώσει ο πόλεμος, το Ιράκ συμφώνησε να απέχει από την χρήση ελικοπτέρων και άλλου σύγχρονου στρατιωτικού εξοπλισμού. Αλλά η κυβέρνηση του George HW Bush απέτυχε να επιβάλει τους όρους αυτούς, και ο Σαντάμ έστρεψε ατιμώρητα τα όπλα του εναντίον των σιιτικών και κουρδικών πληθυσμών στο Ιράκ, οι οποίοι είχαν και πάλι επαναστατήσει εναντίον τής κεντρικής κυβέρνησης. Κατά την διάρκεια λίγων εβδομάδων, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Κούρδοι κατέφυγαν στις ορεινές περιοχές που συνορεύουν με το Ιράν και την Τουρκία.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι φρικιαστικές τηλεοπτικές εικόνες από μαστιζόμενους από τις ασθένειες και την πείνα Κούρδους αμάχους τελικά ανάγκασαν την Ουάσιγκτον να δράσει˙ Εγκαθίδρυσε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στο βόρειο Ιράκ και την συμπλήρωσε με ένα μικρό βοηθητικό σώμα συμμαχικών στρατευμάτων, έτσι ώστε οι Κούρδοι μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Και έτσι ξεκίνησε μια νέα σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των Κούρδων τού Ιράκ. Χάρη στις συμμαχικές, αλλά ως επί το πλείστον τις αμερικανικές προσπάθειες, η κουρδική περιοχή παρέμεινε ασφαλής από τις δυνάμεις τού Σαντάμ – παρότι οι διαιρέσεις των Κούρδων μεταξύ του KDP και ενός αντίπαλου κόμματος με επικεφαλής τον Τζαλάλ Ταλαμπανί, το «Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν» (PUK), συχνά οδήγησε σε εχθροπραξίες. Η Ουάσιγκτον ακούραστα προσπάθησε να φέρει τα δύο κόμματα κοντά, και οι προσπάθειές της κατέληξαν σε μια συμφωνία στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ το 1998. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια ειρηνική κουρδική περιοχή θα συνέβαλλε στην συγκράτηση του Σαντάμ και θα χρησίμευε ως μια καλή βάση για υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ αντιπολιτευτικές προσπάθειες, όπως το Εθνικό Ιρακινό Κογκρέσο.

Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003 εδραίωσε τους δεσμούς μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράκ. Από όλους τους Ιρακινούς, οι Κούρδοι ήταν οι μόνοι που ολόψυχα χαιρέτισαν την ανατροπή τού Σαντάμ και συνεργάστηκαν ενεργά με τις δυνάμεις των ΗΠΑ πριν και μετά την εισβολή. Εκεί που οι σουνίτες και οι σιίτες αργότερα αντιτάχθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Κούρδοι αναφέρονται ως σήμερα στην εισβολή των ΗΠΑ ως «απελευθέρωση». Κέρδισαν το δικό τους αυτόνομο καθεστώς μέσα σε ένα ομοσπονδιακό Ιράκ το 2005 και, με μια ισχυρή συμβολική κίνηση, ο Ταλαμπανί ανέλαβε την ιρακινή προεδρία το ίδιο έτος. Μέχρι την στιγμή που υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 2012, ο Ταλαμπανί αποδείχθηκε καλός στο να κρατάει την ειρήνη στην Βαγδάτη μεταξύ των σουνιτών και των σιιτών και ήταν, κατά συνέπεια, σεβαστός στην Ουάσιγκτον και στην περιοχή.

Όμως, καθώς η υγεία τού Ταλαμπανί επιδεινωνόταν, και ο πρωθυπουργός Νούρι αλ-Μαλίκι γινόταν όλο και πιο αυταρχικός, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Από την μια πλευρά, έπρεπε να υποστηρίξουν και να προχωρήσουν με τον Μαλίκι για την αντιμετώπιση των περιφερειακών προκλήσεων. Από την άλλη πλευρά, έπρεπε να συγκρατηθούν οι καταστροφικές συνέπειες της βασιλείας τού Μαλίκι και να διατηρηθεί η ενότητα τού Ιράκ, στην οποία είναι πάντα δεσμευμένες [οι ΗΠΑ], δεδομένου ότι απεχθάνονται να δουν αλλαγές στα παραδοσιακά σύνορα των κρατών στην Μέση Ανατολή που θα μπορούσαν να διαταράξουν τις ήδη επισφαλείς γεωπολιτικές ισορροπίες. Υποστηριζόμενοι από μια διψασμένη για ενέργεια Τουρκία που είχε επενδύσει στην KRG, οι Κούρδοι τού Ιράκ προσπάθησαν να αναπτύξουν τους δικούς τους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου, κάτι που έφερε την οργή τής Βαγδάτης. Το Ιράκ ανταπέδωσε στις αρχές του 2014, κόβοντας τα κονδύλια που προορίζονταν για την KRG, κάτι που επιδείνωσε την οικονομική κρίση εκεί. Ο Μαλίκι έφθασε να απολύσει όλους τους Κούρδους υπουργούς από το υπουργικό συμβούλιο. Πιστή στην ιστορία της, η Ουάσιγκτον ήθελε να διατηρήσει την φιλία της με τους Κούρδους, αλλά αρνήθηκε να ανεχθεί οποιαδήποτε κίνηση θα μπορούσε να υπονομεύσει την ενότητα του Ιράκ.

ΝΕΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ

Αλλά τότε ήρθε η ISIS, η οποία αντιμετώπισε μικρή αντίσταση από τον ιρακινό στρατό, καθώς προέλαυνε μέσα στο Ιράκ. Οι Κούρδοι προσπάθησαν να καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε από την φυγή των ιρακινών δυνάμεων. Ωστόσο, υπερεκτεταμένοι και απροετοίμαστοι για τις επιθέσεις από την ISIS, οι πεσμεργκά, επίσης υποχώρησαν από ορισμένες κρίσιμες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της κύριας περιοχής των Yezidi, την Sinjar. Η προκύπτουσα ανθρωπιστική καταστροφή ανάγκασε μια απρόθυμη κυβέρνηση Ομπάμα να παρέμβει με αεροπορικές επιδρομές.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ήττα τής ISIS είναι η πρώτη προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από την ανασύσταση του ιρακινού στρατού με την συνεργασία των κουρδικών δυνάμεων. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάζονται με τους Κούρδους για να ανακόψουν την προέλαση της ISIS και να εξασφαλίσουν υποδομές ζωτικής σημασίας, όπως το μεγαλύτερο φράγμα τού Ιράκ, το Φράγμα τής Μοσούλης, το οποίο είχε πέσει στα χέρια τής ISIS στις αρχές Αυγούστου. Για άλλη μια φορά, λοιπόν, η Ουάσιγκτον βλέπει ότι χρειάζεται τους Κούρδους τού Ιράκ για να σώσει το Ιράκ.