Η ομάδα των αουτσάιντερ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ομάδα των αουτσάιντερ

Πώς οι κυρώσεις θα ενισχύσουν την περιφερειακή επιρροή τού Πούτιν

Οι νέες κυρώσεις τροφίμων υπογραμμίζουν τους κινδύνους τής οικονομικής ενσωμάτωσης με μια όλο και πιο απομονωτική Ρωσία. Η μονομερής επιβολή τής απαγόρευσης από το Κρεμλίνο έχει βαθύνει την σύγχυση μέσα στην ομάδα. Η Λευκορωσία και το Καζακστάν εύστοχα απέφυγαν δηλώσεις υποστήριξης της απόφασης, και η Ρωσία έκανε ελάχιστη προσπάθεια για να τις συμβουλέψει να το κάνουν - ή να λάβει υπόψη τις απόψεις τους.

Επιδεινωτικό τού διλήμματος των δύο χωρών είναι ότι έχουν ήδη κερδίσει πολλά από τα πιθανά πλεονεκτήματα της οικονομικής ολοκλήρωσης με την Ρωσία˙ Γι’ αυτές, οι κυρώσεις δημιουργούν λίγες νέες ευκαιρίες. Οι εξαγωγές τους ήδη έχουν προτιμησιακή μεταχείριση στις ρωσικές αγορές, δεδομένου ότι δεν υπόκεινται σε εξωτερικούς δασμούς και επωφελούνται από την εξελισσόμενη εναρμόνιση των υγειονομικών προτύπων. Και όταν πρόκειται για γεωπολιτική, το Καζακστάν ειδικότερα, πάντα προτιμούσε να εξισορροπεί τα Δυτικά με τα ρωσικά συμφέροντα. Αυτή η πρακτική σε τεντωμένο σχοινί έχει πλέον γίνει πολύ πιο δύσκολη από τις αυξανόμενες ρωσικές απαιτήσεις για νομιμοφροσύνη και τις ολοένα και πιο ασταθείς πολιτικές της.

Ίσως δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι η Λευκορωσία και το Καζακστάν δεν έχουν καμία πρόθεση [12] να ενισχύσουν την ρωσική απαγόρευση τροφίμων στο έδαφός τους. Επιπλέον, και οι δύο χώρες θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να κερδίσουν με το να την υπονομεύσουν. Οι εισαγωγείς τής Λευκορωσίας που ρωτήθηκαν από την ρωσική εφημερίδα Vedomosti υπαινίχθηκαν ότι προτίθενται να επανεξάγουν τα προϊόντα που εμπίπτουν στις κυρώσεις [13] αγοράζοντας τα απαγορευμένα προϊόντα και στην συνέχεια να τα αλλάξουν λίγο πριν τα στείλουν στην Ρωσία. (Πριν από την έναρξη της τελωνειακής ένωσης, το Κιργιστάν χρησιμοποιούσε την ίδια τεχνική με τα αγαθά που εισάγοντο από το μέλος τού Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, την Κίνα, και επανεξάγοντάς τα στην Ρωσία και το Καζακστάν). Ομοίως, τελωνειακοί υπάλληλοι του Καζακστάν είπαν ότι δεν θα είναι σε θέση να σταματήσουν τα Δυτικά αγαθά από το να εισέλθουν στην Ρωσία μέσω του εδάφους του, δεδομένου ότι η τελωνειακή ένωση κατήργησε τους συνοριακούς ελέγχους.

ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΚΡΕΜΛΙΝΟΥ

Πέραν της Λευκορωσίας και του Καζακστάν, η ρωσική απαγόρευση στα Δυτικά τρόφιμα έχει την προοπτική να αναιρέσει δύο δεκαετίες αμερικανικής οικονομικής στρατηγικής στην περιοχή. Πρωταρχικός στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν να ενισχύσουν την κυριαρχία των νέων ανεξάρτητων κρατών και να τα αποτρέψουν από το να αφομοιωθούν ξανά σε μια τάξη υπό την ηγεσία τής Ρωσίας. Μετά την εισβολή στο Αφγανιστάν, η φιλοδοξία αυτή μεταμορφώθηκε στην αποκαλούμενη «στρατηγική τού νέου δρόμου τού μεταξιού» (New Silk Road strategy) [14], η οποία στοχεύει να προσανατολίσει τις οικονομίες τής Κεντρικής Ασίας προς το Αφγανιστάν, την Ινδία και το Πακιστάν ώστε να ενισχυθεί το Αφγανιστάν και να ενθαρρυνθεί η ανεξαρτησία τής Κεντρικής Ασίας από την Ρωσία. Το σχέδιο γελοιοποιήθηκε απερίφραστα από ειδικούς τής Κεντρικής Ασίας για τις πολλές οικονομικές και πολιτικές αδυναμίες του, και είχε μικρή επίδραση. Και τώρα έχει γίνει άχρηστο με την επιβολή των κυρώσεων και των αντι-κυρώσεων, καθώς τα κράτη τής Κεντρικής Ασίας κοιτάζουν αχόρταγα βόρεια προς την ρωσική αγορά γεωργικών προϊόντων. Καθώς το κάνουν, θα μπορούσαν να δώσουν ζωή στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση και να ενεργοποιήσουν ένα διαρκώς στενότερο σύμφωνο μεταξύ των πρώην σοβιετικών κρατών. Μακροπρόθεσμα, αυτή η εξέλιξη θα ήταν καταστροφική για την Ρωσία και την περιοχή, όπως ήταν και η κλειστή οικονομία τής ΕΣΣΔ. Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, ωστόσο, θα μπορούσε να ωθήσει την αυτοκρατορική αναβίωση της Ρωσίας που τόσο ποθεί ο Πούτιν.

Αυτή η νέα ευρασιατική περιοχή θα καθορίζεται από κάτι περισσότερο από την οικονομία. Θα είναι επίσης βαθιά ανελεύθερη. Η Ρωσία θα παροτρύνει τους εταίρους της να περιορίσουν την Δυτική επιρροή - ένα αίτημα με το οποίο οι δικτάτορες της περιοχής θα βρεθούν στην ευχάριστη θέση να συμμορφωθούν. Το σχέδιο θα μπορούσε να επεκταθεί ακόμη και πέρα από τα πρώην σοβιετικά κράτη και να περιλαμβάνει χώρες όπως η Τουρκία, οι ηγέτες των οποίων είναι ολοένα και πιο σαφείς στο να απορρίπτουν την δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία. Τα πρώτα σημάδια αυτής της διαδικασίας είναι ήδη ορατά στην Κιργιζία, το πιο δημοκρατικό από τα κράτη τής Κεντρικής Ασίας, αλλά κι ένα κράτος που έχει πέσει στην κυριαρχία τής Ρωσίας τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς η Ρωσία έχει κάνει στρατηγικές επενδύσεις στους τομείς τής ενέργειας και των υδροηλεκτρικών. Το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί πλέον την παρασκηνιακή επιρροή του για να πιέσει για νέες νομοθετικές ρυθμίσεις που εξοστρακίζουν τους ομοφυλόφιλους και τις ομάδες τής κοινωνίας των πολιτών που λαμβάνουν δυτική χρηματοδότηση. Ένα νομοσχέδιο για την ποινικοποίηση της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας», που μοιάζει με εκείνο που θεσπίστηκε πρόσφατα στην Ρωσία, πέρασε [15] από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τής Βουλής τον Ιούνιο, και οι εκκλήσεις για έναν νόμο που θα χαρακτηρίζει τις οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από την Δύση ως «ξένους πράκτορες» δυναμώνουν [16].