Και εγένετο φως

Κατά την πρώτη εβδομάδα τού Αυγούστου, οι επίσημες αντιπροσωπείες από 50 χώρες τής Αφρικής ήρθαν στην Ουάσιγκτον για να συμμετάσχουν στην Σύνοδο Ηγετών ΗΠΑ-Αφρικής. Η συνάντηση ήταν χαρακτηριστική στην εξαιρετική φαντασμαγορία της, τον υπερβάλλοντα ζήλο στην ασφάλεια και την σχετική έλλειψη απτών επιτευγμάτων. Πρωταρχικός στόχος τής Ουάσιγκτον φαίνεται να ήταν να αποδείξει ότι δεν είχε ξεχάσει εντελώς την Αφρική, και οι περισσότερες από τις πολιτικές υπό συζήτηση ήταν συμβολικές. Στο τέλος, οι αμερικανικές εταιρείες - συμπεριλαμβανομένων των Coca-Cola, General Electric και IBM - ανακοίνωσαν νέες επενδύσεις ύψους περίπου 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων˙ Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε μετριοπαθή νέα προγράμματα ασφαλείας για την ενίσχυση της συνεργασίας στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την διατήρηση της ειρήνης. Αυτά ήταν αξιοθαύμαστα βήματα, αλλά δεν είναι μετασχηματιστικά ούτε για την Αφρική, ούτε για την αμερικανική πολιτική προς την περιοχή.

Ωστόσο, υπήρχε ένα αποτέλεσμα που έχει την δυνατότητα να κάνει πολύ περισσότερα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ανακοίνωσε μια φιλόδοξη επέκταση της πρωτοβουλίας Power Africa που είχε πρωτοξεκινήσει κατά την διάρκεια ενός ταξιδιού στην Τανζανία το περασμένο καλοκαίρι. Το πρόγραμμα στοχεύει στο να βοηθήσει να καλυφθούν τα τεράστια κενά στον τομέα τής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και της πρόσβασης σε αυτήν, σε έξι αφρικανικές χώρες: Την Αιθιοπία, την Γκάνα, την Κένυα, την Λιβερία, την Νιγηρία και την Τανζανία. Ο αρχικός στόχος τού προγράμματος ήταν να δημιουργήσει ικανότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 10.000 μεγαβάτ. Κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής οι στόχοι αυτοί τριπλασιάστηκαν [1] στα 30.000 μεγαβάτ. Μέσα από αυτό, το Power Africa έχει ως στόχο να δημιουργήσει νέες συνδέσεις ρεύματος για τουλάχιστον 60 εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αυτοί οι νέοι στόχοι θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι μέχρι και 300 εκατομμύρια άνθρωποι θα αποκτήσουν για πρώτη φορά πρόσβαση σε αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια (υποθέτοντας ένα λογικό μέσο μέγεθος νοικοκυριού με πέντε άτομα). Με άλλα λόγια, ο Ομπάμα μόλις δεσμεύτηκε δημοσίως να βοηθήσει για την παροχή ενέργειας στους μισούς από τους Αφρικανούς που την στερούνται αυτή την στιγμή και να θέσει το Power Africa στο επίκεντρο των προσπαθειών τής διπλωματίας τής Ουάσιγκτον στην Αφρική. Αυτό είναι ένα καλό πράγμα. Είναι επίσης πιθανό να είναι η τελευταία ευκαιρία τής κυβέρνησης Ομπάμα να σώσει την κληρονομιά της στην Αφρική.

Στην πρώτη θητεία του, η πολιτική τού Ομπάμα για την Αφρική ήταν αξιοσημείωτη κυρίως για την απάθειά της [2] και τα λανθασμένα της ξεκινήματα. Οι αξιωματούχοι στις αφρικανικές πρωτεύουσες δεν μπορούσαν να πιστέψουν την έντονη αντίθεση μεταξύ του εναγκαλισμού των ασιατικών και των ευρωπαϊκών χωρών προς την ήπειρο και της ελάχιστα συγκαλυμμένη αμέλειας της διοίκησης Ομπάμα, ιδίως αν ληφθεί υπόψη πόσο είχαν εμπλακεί οι προκάτοχοί του. Στην πρώτη θητεία του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον επέβλεψε ιστορικές περικοπές στην οικονομική βοήθεια προς την Αφρική και αντιμετώπισε έντονες επικρίσεις γιατί δεν έκανε περισσότερα για να αποτρέψει την γενοκτονία τής Ρουάντα, αλλά κατά το τέλος τής δεύτερης θητείας του, είχε ευρέως επαινεθεί γιατί έδωσε έμφαση στην σημασία τού εμπορίου με την Αφρική. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ George W. Bush, προς έκπληξη πολλών, ενδιαφερόταν βαθύτατα για την Αφρική. Ξεκίνησε μια τεράστια προσπάθεια για την καταπολέμηση του HIV / AIDS αλλά και ίδρυσε μια ολόκληρη νέα υπηρεσία για την παροχή επιδοτήσεων στις φτωχές αλλά καλά κυβερνημένες χώρες. Ο Μπους, επίσης, ασχολήθηκε προσωπικά με τις προσπάθειες για ειρηνικό τερματισμό των συγκρούσεων στην Αφρική, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Λιβερία και το Σουδάν. Η κληρονομιά των Κλίντον και Μπους – ο νόμος Αφρικανική Ανάπτυξη και Ευκαιρία (African Growth and Opportunity Act), το Προεδρικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για την Ανακούφιση από το AIDS, και το Millennium Challenge Corporation - υπάρχει ακόμα και σήμερα μαζί μας.

Το Power Africa θα μπορούσε να ανταγωνιστεί αυτές τις πρωτοβουλίες. Με την εστίασή του στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αποτελεί μια άμεση απάντηση σε αυτό που οι Αφρικανοί σύμμαχοι έχουν πει ότι θέλουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντίθετα, οι περισσότερες από τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον κατά την πρώτη θητεία τού Ομπάμα, όπως το «ξαναπακετάρισμα» των παγκόσμιων προγραμμάτων για την υγεία και μια πρωτοβουλία για την αλλαγή τού κλίματος, ήταν μαγειρεμένες στα έγκατα του κτηρίου Eisenhower Executive Office στην Ουάσιγκτον, χωρίς την συμβολή των Αφρικανών ηγετών. Δεν θα πρέπει να αποτελεί καμία έκπληξη το ότι ξεθύμαναν γρήγορα. Αλλά η ηλεκτρική ενέργεια είναι κάτι στο οποίο συμφωνεί ο καθένας. Κάθε χώρα στην ήπειρο έχει σημαντικές ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας, και σχεδόν για κάθε οικονομία αυτό είναι ένα κορυφαίο εμπόδιο για την μελλοντική οικονομική ανάπτυξη. Η Νιγηρία, για παράδειγμα, παράγει μόνο περίπου 4.000 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά η εκτιμώμενη ζήτηση είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από αυτήν την ποσότητα. Στην Τανζανία και την Κένυα, λιγότεροι από ένας στους πέντε πολίτες έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε συνηθισμένη ενεργειακή πηγή. Συνολικά, περίπου 600 εκατομμύρια Αφρικανοί ζουν κάθε μέρα χωρίς πρόσβαση στην ενέργεια. Η παραγωγή ενέργειας ήταν τόσο ελλείπουσα στις αφρικανικές πρωτεύουσες που ο Λευκός Οίκος τελικά κατέστησε το θέμα αυτό ως πρωταρχικό.