Το τελευταίο στάδιο της αλ Σαμπάμπ; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το τελευταίο στάδιο της αλ Σαμπάμπ;

Η οργάνωση θα καταρρεύσει αλλά το μήνυμά της θα επιβιώσει
Περίληψη: 

Το θανάσιμο χτύπημα των ΗΠΑ, την περασμένη εβδομάδα, στον Ahmed Abdi Godane, τον ηγέτη τής ισλαμιστικής εξτρεμιστικής οργάνωσης αλ Σαμπάμπ που εδρεύει στην Σομαλία, θα μπορούσε να επιφέρει την διάλυση της ομάδας. Ακόμα κι έτσι, η περιοχή δεν έχει τελειώσει με τα προβλήματα.

Ο PAUL HIDALGO είναι αναλυτής Πολιτικής και Εξτρεμισμού στο Κέρας τής Αφρικής.

Το θανάσιμο χτύπημα των ΗΠΑ, την περασμένη εβδομάδα, στον Ahmed Abdi Godane, τον ηγέτη τής ισλαμιστικής εξτρεμιστικής οργάνωσης αλ Σαμπάμπ που εδρεύει στην Σομαλία, θα μπορούσε να επιφέρει την διάλυση της ομάδας. Παρά το γεγονός ότι η οργάνωση ήταν γρήγορη στο να αναδείξει έναν διάδοχο, ο θάνατος του Godane την έχει ρίξει σε σύγχυση, δημιουργώντας σοβαρές αμφιβολίες για το μέλλον της. Αν και αυτό είναι καλός οιωνός για την Σομαλία, η περιοχή δεν έχει τελειώσει με τα προβλήματα. Η εξτρεμιστική ιδεολογία τής αλ Σαμπάμπ έχει ήδη ριζώσει στην Ανατολική Αφρική. Χωρίς περαιτέρω δράση εναντίον τής αλ Σαμπάμπ και οργανώσεων όπως αυτή, το μαχητικό Ισλάμ απλώς θα εξαπλωθεί περαιτέρω.

ΤΖΙΧΑΝΤ ΧΩΡΙΣ ΗΓΕΤΗ

Για χρόνια, η al Shabab καθοδηγείτο από ένα μικρό συμβούλιο ηγετών που διαμόρφωσαν την στρατηγική τής οργάνωσης και διόρισαν τον εμίρη της. Αυτό άρχισε να αλλάζει με τον Godane, επίσης γνωστός ως Abu Zubayr, που επιλέχθηκε ως ο κορυφαίος ηγέτης το 2008. Διοίκησε την μαχητική ομάδα σαν δικτάτορας, περιθωριοποιώντας το συμβούλιο, συνθλίβοντας τις εσωτερικές διαφωνίες ακόμη και σκοτώνοντας αντιπάλους.

Κατά την διαδικασία τής εδραίωσης της εξουσίας του, ο Godane δημιούργησε την Amniyat, μια αξιόπιστη ομάδα σκληροπυρηνικών νομιμοφρόνων, τα καθήκοντα των οποίων κυμαίνοντο από την δολοφονία διαφωνούντων μέχρι την οργάνωση επιθέσεων υψηλού προφίλ σε εγκαταστάσεις τής κυβέρνησης της Σομαλίας, σε συμμαχικά στρατεύματα και σε ξένους στόχους. Έκανε ιδιαίτερη χρήση αυτής τής ιδιαίτερα εκφοβιστικής δύναμης κατά την διάρκεια ενός πικρού αγώνα εναντίον άλλων κορυφαίων ηγετών τής αλ Σαμπάμπ, που παρουσιάστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2012 και το 2013 [1]. Οι δυνάμεις τής Amniyat πραγματοποίησαν μια σειρά από μαφιόζικες εκτελέσεις εναντίον σχεδόν όλων των επικριτών τού Godane, συμπεριλαμβανομένου του Ibrahim al- Afghani, του συν-ιδρυτή τής al Shabab, έναν άνθρωπο ο οποίος θα ήταν ένας ιδανικός διάδοχος. Τελικά, ο αυξανόμενος αυταρχισμός τού Godane πίκρανε σχεδόν όλα τα άλλα ηγετικά στελέχη - ή, τουλάχιστον αυτούς που ήταν ακόμα ζωντανοί. Και από το φθινόπωρο του περασμένου έτους, ο Godane ήταν μόνος του στην κορυφή χωρίς εν δυνάμει αναπληρωτή ή διάδοχο στον ορίζοντα.

Με τον επικεφαλής αυτής της απολυταρχίας τώρα να είναι νεκρός και τους άλλους ανώτερους ηγέτες είτε περιθωριοποιημένους είτε συλληφθέντες είτε να κρύβονται είτε να έχουν εκτελεστεί, οι πιθανότητες ότι η αλ Σαμπάμπ θα επιβιώσει ως συνεκτική δύναμη είναι στην καλύτερη περίπτωση οριακή. Ο επιλεγείς διάδοχος, ο Ahmed Umar, επίσης γνωστός ως Abu Ubaidah, είναι ουσιαστικά άγνωστος και είναι απίθανο να έχει το χάρισμα, την στρατηγική ευφυΐα ή την ρητορική ικανότητα που απαιτείται για να ενώσει την εριστική ομάδα. Ο αποθανών ηγέτης διέθετε όλες αυτές τις ιδιότητες και επαινείτο από πολλούς. Τα συχνά ηχητικά και γραπτά του μηνύματα, τα οποία έκαναν χρήση ποιημάτων και εμπνευσμένων θρησκευτικών στίχων, συνέβαλλαν σε μεγάλο βαθμό στην διατήρηση όλων των μελών τής al Shabab σύμφωνων και συναγωνιστών, παρά το διαφορετικό υπόβαθρό τους και τις διαφορές στις απόψεις τους για την τζιχάντ.

Αυτές είναι σκοτεινές μέρες για την αλ Σαμπάμπ και σε ένα άλλο μέτωπο, επίσης. Ενώ εξακολουθεί να αναρρώνει από σημαντικές εδαφικές απώλειες στην Σομαλία κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, η al Shabab αντιμετωπίζει τώρα την Επιχείρηση Ινδικός Ωκεανός, μια νέα επίγεια επίθεση της Αποστολής τής Αφρικανικής Ένωσης στην Σομαλία (AMISOM). Η επίθεση έχει ως στόχο να στερήσει από την μαχητική ομάδα τις κύριες χρηματοδοτικές ροές της, ιδίως το παράνομο εμπόριο άνθρακα, και την πρόσβαση σε βασικά λιμάνια. Αν και προηγούμενες επιθέσεις τής AMISOM έχουν αποδειχθεί άνευρες, η Επιχείρηση Ινδικός Ωκεανός έχει μια ποιοτικά διαφορετική αίσθηση, με πιο προηγμένο σχεδιασμό και στενότερο συντονισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες. Σε μόνο λίγες εβδομάδες από τότε που ξεκίνησε η επιχείρηση, η AMISOM έχει ήδη απωθήσει την al Shabab σε μια σειρά από μέτωπα.

Κατανοώντας, ίσως, ότι η al Shabab είναι στριμωγμένη, μια ημέρα μετά το πυραυλικό χτύπημα που σκότωσε τον Godane, η Μογκαντίσου, δήλωσε μια 45ήμερη αμνηστία για τα μέλη τής al Shabab που επιθυμούν να παραδοθούν. Έχει κάνει μια σειρά από παρόμοιες προσφορές στο παρελθόν, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Αλλά με τις συνεχείς απώλειες στο πεδίο τής μάχης, μια νέα επιθετικότητα της AMISON, την συρρίκνωση των κεφαλαίων, και τώρα τον θάνατο του χαρισματικού ηγέτη τους, οι υπολογισμοί που κάνουν οι στρατολογημένοι είναι πιθανό να αλλάξουν γρήγορα. Αν και μερικοί μπορεί να παραδοθούν, πολλοί άλλοι θα χαθούν μέσα στον πληθυσμό απαρατήρητοι.

Φυσικά, η απελπισία μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη βία: Στην διάρκεια των τελευταίων μηνών, η al Shabab έχει οργανώσει μια σειρά από θεαματικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιδρομών κομάντο αυτοκτονίας στο κοινοβούλιο της Σομαλίας, στο προεδρικό μέγαρο και στο Υπουργείο Πληροφοριών. Με τον Godane νεκρό, ο Ahmed Umar αναμφίβολα θα προσπαθήσει να αποδείξει σε όσους τον αμφισβητούν ότι έχουν λάθος και θα εξαπολύσει μια σειρά επιθέσεων εναντίον τής κυβέρνησης στην Μογκαντίσου. Αλλά σε αυτό το σημείο, το πραγματικό ερώτημα είναι πόσο καιρό ο ίδιος και οι υπόλοιποι πιστοί σε αυτόν θα είναι σε θέση να συνεχίσουν την επίθεση, πριν η ομάδα τους συναντήσει την τελική της μοίρα.

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Η διάλυση της αλ Σαμπάμπ θα είναι ένα καλό πράγμα, βέβαια, αλλά δεν θα σημάνει κατ’ ανάγκην το τέλος τής τρομοκρατίας στην περιοχή. Η εξτρεμιστική ιδεολογία τής αλ Σαμπάμπ κερδίζει σταθερά έδαφος στις γύρω χώρες, και έχουν γίνει ελάχιστα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Αντιμετωπίζοντας την έλλειψη ευκαιριών, διεφθαρμένες κυβερνήσεις και θρησκευτική και εθνοτική περιθωριοποίηση, οι ευαίσθητοι Ανατολικο-αφρικανοί είχαν ελάχιστους λόγους για να μην υιοθετήσουν τις εξτρεμιστικές απόψεις.