Αντίο στα γεράκια τής Πολωνίας

Ο Radoslaw Sikorski, ο οποίος αντικαταστάθηκε πρόσφατα από υπουργός Εξωτερικών τής Πολωνίας, δεν δίστασε ποτέ σε αντιπαράθεση. Αυτό ήταν εμφανές στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του στο υπουργείο Εξωτερικών τής Πολωνίας στις 22 Σεπτεμβρίου, στην οποία αναφέρθηκε στον Βρετανό πρώην πρωθυπουργό Ουίνστον Τσόρτσιλ: «Έχετε εχθρούς; Καλώς. Αυτό σημαίνει ότι έχετε αντισταθεί για κάτι, κάποια στιγμή στην ζωή σας».

Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς ποιόν εχθρό είχε στο μυαλό του. Στα επτά χρόνια του ως υπουργός Εξωτερικών, ο Sikorski είχε μια σταθερή στάση έναντι των ρωσικών φιλοδοξιών στην ανατολική Ευρώπη. Το 2009, αυτός και ο Καρλ Μπιλντ, τότε υπουργός Εξωτερικών τής Σουηδίας, δημιούργησαν το πρόγραμμα της Ανατολικής Συνεργασίας τής Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση της δέσμευσης στην Ουκρανία και σε πέντε άλλες πρώην σοβιετικές χώρες. Τον Φεβρουάριο, στην κορύφωση των διαδηλώσεων στην πλατεία Ανεξαρτησίας τού Κιέβου, βοήθησε στην διαμεσολάβηση [1] μιας υποστηριζόμενης από την ΕΕ συμφωνίας [1] μεταξύ της αντιπολίτευσης και του τότε προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς (ο Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε την επόμενη ημέρα). Καθώς η εχθρότητα μεταξύ Μόσχας και Κιέβου κλιμακώθηκε σε στρατιωτική αντιπαράθεση, ο Sikorski επιβεβαίωσε το κύρος του ως ένας από τους πιο εξέχοντες στην Ευρώπη υπερασπιστές τού δικαιώματος της Ουκρανίας να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με την Δύση. Υπό την ηγεσία του, η Πολωνία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην οργάνωση των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Όλο αυτό εγείρει ένα κρίσιμο ερώτημα: Μήπως η αναχώρηση του Sikorski από το Υπουργείο Εξωτερικών σηματοδοτεί ότι η Πολωνία σχεδιάζει να εγκαταλείψει την χαρακτηριστική επιθετική φωνή της στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική;

Η αναχώρηση του Sikorski είναι μέρος τού ανασχηματισμού τής κυβέρνησης αφότου ο Πολωνός πρωθυπουργός Donald Tusk (επίσης ένθερμος υποστηρικτής τής Ουκρανίας) διορίστηκε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου θα είναι υπεύθυνος να προεδρεύει στις συνεδριάσεις των αρχηγών κρατών τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ewa Kopacz, μια μακροχρόνια σύμμαχος του Tusk και πρώην υπουργός Υγείας, ανέλαβε πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο. Ο Sikorski έγινε πρόεδρος του κοινοβουλίου τής Πολωνίας, και αντικαταστάθηκε ως υπουργός Εξωτερικών από τον Grzegorz Schetyna, ο οποίος διαθέτει διεθνή εμπειρία.

Για τους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι προτιμούν μια πιο ήπια στάση απέναντι στην Ρωσία - και για το ίδιο το Κρεμλίνο - αυτές οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται καθησυχαστικές. Η νέα πολωνική κυβέρνηση δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην εγχώρια πολιτική από όση στην κρίση στην Ουκρανία, ειδικά στην περίοδο πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές τού επόμενου έτους. Τόσο η Kopacz όσο και ο Schetyna έχουν ήδη υπαινιχθεί ότι δεν είναι διατεθειμένοι να ταιριάξουν με την ενεργό υποστήριξη της προηγούμενης κυβέρνησης στην Ουκρανία. Ερωτηθείσα στις 19 Σεπτεμβρίου αν η Πολωνία θα στείλει όπλα στην Ουκρανία, η Kopacz είπε, «Η Πολωνία θα πρέπει να ενεργεί όπως μια λογική Πολωνή», με το να βάζει πρώτα την δική της ασφάλεια. «Ξέρετε, είμαι γυναίκα», είπε. «Μπορώ να φανταστώ τι θα έκανα αν έβλεπα κάποιον να ανεμίζει ένα αιχμηρό εργαλείο ή να κρατά ένα όπλο. Η πρώτη μου σκέψη θα ήταν: Ακριβώς πίσω μου, υπάρχει το σπίτι μου και τα παιδιά μου. Έτσι θα έτρεχα πίσω για να προστατεύσω τα παιδιά μου». Πέρα από την αδόκιμη αναφορά στο φύλο της, τα σχόλια της Kopacz ενίσχυσαν τις αμφιβολίες στην Πολωνία και στο εξωτερικό σχετικά με το μήνυμα που στέλνουν στο Κίεβο και την Μόσχα, σε αυτήν την στιγμή αβεβαιότητας.

Ο Schetyna, ο νέος υπουργός Εξωτερικών, αποτελεί μια ιδιαίτερα έντονη αντίθεση σε σχέση με τον προκάτοχό του. Μέλος τού κυβερνώντος κόμματος της Πολωνίας, Πλατφόρμα Πολιτών, από τότε που ιδρύθηκε το 2001, ο Schetyna υπήρξε, μεταξύ άλλων ρόλων, υπουργός Εσωτερικών και πρόεδρος του κοινοβουλίου. Όμως, παρά το γεγονός ότι προεδρεύει της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του πολωνικού κοινοβουλίου από το 2011, δεν έχει βαρύτητα στην εξωτερική πολιτική. Του λείπει το υψηλό προφίλ και οι διεθνείς επαφές τού προκατόχου του. Ο Sikorski έχει σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης˙ Δεν είναι σαφές πόσο καλά μιλάει ο Schetyna τα αγγλικά. Ο Sikorski είναι παραγωγικός στο Twitter˙ Ο Schetyna δεν έχει λογαριασμό. (Το υπουργείο Εξωτερικών επιβεβαίωσε ότι οι υπάρχοντες λογαριασμοί τού Schetyna είναι ψεύτικοι).

Αυτές οι διαφορές στην διεθνή εμπειρία και στον χαρακτήρα είναι σημαντικές, αλλά η επιλογή τού Schetyna πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της πολωνικής πολιτικής και των εσωκομματικών αντιπαλοτήτων. Οι ηγέτες τού κυβερνώντος κόμματος «Πολιτική Πλατφόρμα» προσπαθούν να αμβλύνουν τις διαιρέσεις στο εσωτερικό τού κόμματος, το οποίο μοιάζει ότι θα μπορούσε να αρχίσει να διασπάται μετά από επτά χρόνια στην εξουσία. Ο Schetyna ήταν ο μεγαλύτερος αντίπαλος του Τουσκ στο κόμμα, και είχε περιθωριοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Υπήρχαν ανησυχίες στο εσωτερικό τού κόμματος ότι αυτός και οι υποστηρικτές του θα μπορούσαν σύντομα να διαχωριστούν από την «Πολιτική Πλατφόρμα» και να ιδρύσουν την δική τους ομάδα. Το ότι του δόθηκε μια εξέχουσα θέση ως υπουργός Εξωτερικών είναι μια προσπάθεια να εξευμενιστεί πριν από τις βουλευτικές εκλογές τού 2015. Η Kopacz υπαινίχθηκε αυτά τα κίνητρα, όταν συζήτησε το νέο υπουργικό συμβούλιό της, λέγοντας ότι ήταν μια περίπτωση του τύπου «όλοι οι ναύτες στο κατάστρωμα».