Το Κομπανί και το μέλλον τής Τουρκίας

Πριν το τουρκικό κοινοβούλιο ψηφίσει ότι επιτρέπει στον στρατό να παρέμβει στην Συρία και το Ιράκ, ο Özel και οι διοικητές τού στρατού και της πολεμικής αεροπορίας έκαναν μια ενημέρωση - η πρώτη τού είδους εδώ και πολλά χρόνια - για την κυβέρνηση. Οι στρατηγοί ζήτησαν από την κυβέρνηση να κινηθεί γρήγορα προς την δημιουργία ζωνών ανάσχεσης σε τέσσερα σημεία στην Συρία - μια από αυτές συμπεριλαμβάνει την κουρδική πόλη Kobani - προκειμένου να διατηρηθούν τα συμφέροντα ασφάλειας της Τουρκίας. Είπαν ότι αυτό πρέπει να γίνει ακόμη και εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν το εγκρίνουν. Οι λεπτομέρειες της ενημέρωσης αναφέρθηκαν στην κύρια φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak, η οποία παρατήρησε ότι «Η προεδρία, ο στρατός και η κυβέρνηση σήμερα να μιλούν με μια φωνή».

Η τελευταία φορά που ο τουρκικός στρατός ήταν σε παρόμοια θέση να διαμορφώνει τις πολιτικές μιας πολιτικής κυβέρνησης ήταν κατά την διάρκεια της δεκαετίας τού 1990, όταν κλιμακώθηκε ο πόλεμος μεταξύ του PKK και του τουρκικού κράτους. Τώρα κερδίζει ισχύ για μια ακόμη φορά καθώς αυξάνονται οι απειλές για την ασφάλεια. Το AKP υποτίθεται ότι είχε εξημερώσει τον στρατό φυλακίζοντας εκατοντάδες αξιωματικούς και υποστηρίζοντας την εξουσία τής εκλεγμένης κυβέρνησης στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο συνήθως κυριαρχείτο από τους στρατηγούς. Όμως, οι αξιωματικοί αφέθηκαν ελεύθεροι νωρίτερα φέτος αφότου το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας έκρινε ότι τα δικαιώματά τους είχαν παραβιαστεί. Ίσως προσπαθώντας χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει καθώς ο στρατός δυναμώνει, ο Ερντογάν έφτασε να δει την στρατιωτική υποστήριξη ως ζωτικής σημασίας για να τον βοηθήσει να ξεριζώσει από την κρατική γραφειοκρατία τούς υποστηρικτές τού πρώην συμμάχου του που έγινε εχθρός, του κληρικού που ζει στις ΗΠΑ, Φετουλάχ Γκιουλέν.

Και, εν πάση περιπτώσει, ο Ερντογάν είναι ένας δεξιός, οπότε δεν είναι τρομερά μεγάλο βήμα γι αυτόν να υιοθετήσει τις απόψεις των στρατηγών για το κουρδικό ζήτημα. Ιστορικά, οι δημοκρατικά εκλεγμένες δεξιές κυβερνήσεις είναι εξίσου επιρρεπείς με τον στρατό στο να περιορίζουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Υπό το πρίσμα αυτό, η αντι-κουρδική συμμαχία τού Ερντογάν και των στρατηγών δεν είναι παρά η τελευταία επιβεβαίωση της εθνικιστικής-συντηρητικής ταυτότητας στο επίκεντρο της Τουρκικής Δημοκρατίας: Οι πολιτικές δεξιές κυβερνήσεις και ο στρατός εντάσσονται σε αυτήν.

Όμως, οι επιπτώσεις τής αναταραχής στην Συρία θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν έναν καταλύτη για μια πολιτική επανευθυγράμμιση που θα βάλει την Τουρκία σε μια διαφορετική, πιο δημοκρατική τροχιά. Για τους Κούρδους, η επανεκκίνηση των εχθροπραξιών είναι ένα αδιέξοδο: Απλά δεν μπορούν να νικήσουν την Τουρκία. Η εναλλακτική λύση για το κουρδικό κίνημα είναι, λοιπόν, να διερευνήσουν την πιθανότητα μιας συμμαχίας με το σοσιαλδημοκρατικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP). Μια de facto συμμαχία όντως προέκυψε κατά την διάρκεια της ψηφοφορίας για την έγκριση της στρατιωτικής εισβολής στην Συρία και το Ιράκ. Απέναντι στο υπέρ τού πολέμου στρατόπεδο - το οποίο περιελάμβανε το AKP και το αντι-κουρδικό κόμμα τής Εθνικιστικής Δράσης - στήθηκε ένας αντιπολεμικός συνασπισμός που αποτελείται από το CHP και το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP).

Το CHP και το HDP μοιράζονται μια κοινή σοσιαλδημοκρατική ιδεολογία, αλλά διαχωρίζονται επίσης από τον εθνικισμό. Το CHP έχει γίνει σταθερά πιο σοσιαλδημοκρατικό υπό την ηγεσία τού Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αλλά το κόμμα έχει ακόμα μια ηχηρή τουρκική εθνικιστική πτέρυγα που δεν θα αισθάνεται άνετα σε έναν ευρύ τουρκο-κουρδικό σοσιαλδημοκρατικό συνασπισμό. Παρ’ όλα αυτά, η ισχυρή παρουσία τού συν-προέδρου τού HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, κατά την διάρκεια των πρόσφατων προεδρικών εκλογών μπορεί να αλλάξει μερικά μυαλά. Παρά το γεγονός ότι το φιλοκουρδικό κόμμα δεν προσελκύει συνήθως περισσότερο από 6% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, ο Ντεμιρτάς έλαβε σχεδόν 10%. Το κατάφερε τονίζοντας φιλελεύθερα και αριστερά θέματα που αντήχησαν στους αστούς φιλελεύθερους και στα τουρκικά και κουρδικά σοσιαλδημοκρατικά εκλογικά σώματα.

Το HDP και το CHP βρίσκονται στην διαδικασία τής διερεύνησης της δυνατότητας κάποιας μορφής συνεργασίας κατά τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές που επίκεινται το 2015. Για να συμβεί αυτό, όμως, και τα δύο κόμματα θα πρέπει να υποβληθούν σε σημαντικές αλλαγές και να αποστασιοποιηθούν από τα εκατέρωθεν εθνικιστικά στελέχη τους. Αυτό είναι, κατά πάσα πιθανότητα, ένας μακρινός στόχος, ειδικά στην περίπτωση του CHP. Αλλά, αν οι Τούρκοι και οι Κούρδοι σοσιαλδημοκράτες πρόκειται να παρουσιάσουν ένα ενιαίο μέτωπο, η Τουρκία θα πάρει αυτό που της λείπει από την δεκαετία τού 1970: Μια ισχυρή σοσιαλδημοκρατική εναλλακτική λύση απέναντι στην κυρίαρχη αυταρχική δεξιά.

Δυστυχώς, δεδομένης τής ιστορίας τής Τουρκίας, είναι πιο πιθανό ότι η αυξανόμενη ανασφάλεια και η εντεινόμενη σύγκρουση θα εδραιώσουν ακόμη περισσότερο τον αυταρχισμό.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/142170/halil-karaveli/kobani-and-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr