Η συνεχής καταδίωξη τής ISIS

Από όλα τα ερωτήματα που τέθηκαν από την εκστρατεία των ΗΠΑ εναντίον τού Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της al -Sham (ISIS), ένα είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο: Έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες την νόμιμη εξουσία να επεκτείνουν τις αεροπορικές επιδρομές από το Ιράκ στην Συρία; Παρ’ όλο που η τρέχουσα αεροπορική εκστρατεία είναι νόμιμη – το Ιράκ ζήτησε επισήμως [1] από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις συμμαχικές δυνάμεις να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της ISIS – η Συρία δεν ζήτησε βοήθεια, ούτε έδωσε την συγκατάθεσή της σε ξένες χώρες να εξαπολύσουν επιθέσεις στο έδαφός της.

Σε πρόσφατες ακροάσεις, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, υπερασπίστηκε μια πιθανή επιδρομή στην Συρία με την παραλλαγή [2] μιας παλιάς ιδέας από το διεθνές δίκαιο: Το δικαίωμα της συνεχούς καταδίωξης (hot pursuit). Το δόγμα αυτό εφαρμοζόταν παραδοσιακά στο δικαίωμα του ναυτικού να κυνηγά πειρατικά πλοία από τα χωρικά ύδατα στην ανοικτή θάλασσα. Και στην σύγχρονη ενσάρκωσή του - ως μέρος τού εθνικού ποινικού δικαίου - το δόγμα κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται για να επιτρέπεται στους εκπροσώπους τής επιβολής τού νόμου να καταδιώκουν εγκληματίες που διαφεύγουν μέσω των συνόρων.

Αλλά το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να επικαλεστούν την συνεχή καταδίωξη για να κυνηγήσουν μαχητές στην Συρία είναι ένα άλλο ζήτημα συνολικά. Η απάντηση απειλεί να βάλει τους Αμερικανούς πολιτικούς σε έναν επικίνδυνο κατήφορο. Εάν η ιστορία αποτελεί κάποιον οδηγό, με την επίκληση του όρου η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να ανοίξει το κουτί τής Πανδώρας των πολιτικών ειρωνειών και πιθανών νομικών διλημμάτων.

ΠΙΑΣΕ ΤΟΥΣ ΑΝ ΜΠΟΡΕΙΣ

Τις τελευταίες δεκαετίες, χώρες από την Βραζιλία ως την Νότια Αφρική έχουν χρησιμοποιήσει τον όρο «συνεχής καταδίωξη» με ζέση. Και κάθε περίπτωση παραπέμπει σε πιθανούς τρόπους με τους οποίους η ιδέα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά ή να αξιοποιηθεί για πολιτικό κέρδος.

Πρώτον, οι χώρες που επικαλούνται το δικαίωμα της συνεχούς καταδίωξης υπερβάλλουν συχνά σχετικά με την απειλή που τίθεται από μη κρατικούς φορείς, προκειμένου να συγκεντρώσουν την διεθνή συμπάθεια και να ελαττώσουν τις επικρίσεις για την επιθετικότητά τους. Μια τέτοια περίπτωση είναι η χρήση τού όρου από την Νότια Αφρική για να δικαιολογήσει συχνές επιδρομές [3] στην Αγκόλα, την δεκαετία τού 1970. Ο φαινομενικός στόχος αυτών των επιδρομών ήταν να στοχεύσει αυτονομιστές από την Λαϊκή Οργάνωση Νότιας Δυτικής Αφρικής (South West Africa People's Organization), μια ομάδα που μαχόταν για την ανεξαρτησία τής Ναμίμπια, η οποία τότε ήταν υπό τον έλεγχο της Νότιας Αφρικής. Αλλά η Νότια Αφρική είχε επίσης έναν διαφορετικό στρατηγικό στόχο συνολικά: Να στηρίξει τον ηγέτη των ανταρτών, Jonas Savimbi, ο οποίος προσπάθησε να ανατρέψει την κυβέρνηση της Αγκόλας.

Η φράση «συνεχής καταδίωξη» (“hot pursuit”) έχει χρησιμεύσει συχνά ως ρητορικό όπλο για να εξαναγκάσει γείτονες. Όταν Έλληνες κομμουνιστές διέφυγαν στην Αλβανία το 1949 μετά τον εμφύλιο πόλεμο, Έλληνες αξιωματικοί τού στρατού σκέφθηκαν να επικαλεστούν το δόγμα, πιέζοντας την Αλβανία να απαγορεύσει την χρήση του εδάφους της ως βάση οπισθοφυλακής. Ομοίως, το 1986, η Αγκόλα απείλησε να εισβάλει στο Κονγκό εάν το Κονγκό συνέχιζε να προφυλάσσει και να εκπαιδεύει το αυτονομιστικό κίνημα Unita, αναγκάζοντας τον πρόεδρο Mobutu Sese Seko να ερευνήσει τα στοιχεία που παρουσίασε η Αγκόλα. Και το 1984, η Σοβιετική Ένωση και το Αφγανιστάν προειδοποίησαν το Πακιστάν ότι θα καταδιώξουν τους αντάρτες στο έδαφος της χώρας, αν καθίστατο απαραίτητο. Φοβούμενη μια εισβολή, η Ισλαμαμπάντ μείωσε την υλικοτεχνική υποστήριξη στους μουτζαχεντίν.

Επιπλέον, ακόμη και η πιθανότητα στρατιωτικής δράσης που δικαιολογείται από την συνεχή καταδίωξη μπορεί να τροφοδοτήσει ευρείας κλίμακας ανθρωπιστικές κρίσεις. Ως ένα τέτοιο παράδειγμα, η Ταϊλάνδη μετεγκατέστησε μεγάλα στρατόπεδα προσφύγων από τις παραμεθόριες περιοχές της στην διαμφισβητούμενη περιοχή Kampuchea στην δεκαετία τού 1980 για να αποκρούσει πιθανές επιδρομές από το Βιετνάμ στην καταδίωξη των Ερυθρών Χμερ. Αυτές οι μετεγκαταστάσεις επιδείνωσαν την ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που προκλήθηκε από την εισβολή τού Βιετνάμ το 1978, λόγω της οποίας εκτοπίστηκαν 250.000 Καμποτζιανοί, κάνοντας χειρότερη την φτώχεια και την πείνα.

Μερικές φορές, η έννοια της συνεχούς καταδίωξης χρησιμοποιείται για να υποβαθμιστούν τυχαίες συνοριακές επιδρομές. Για παράδειγμα, κάθε φορά που οι δυνάμεις τής Νοτίου Αφρικής εισέρχοντο στο έδαφος της Αγκόλας, μπορούσαν να ισχυριστούν ότι κάνουν συνεχή καταδίωξη στους αυτονομιστές τής Ναμίμπια. (Αυτές οι δικαιολογίες έδωσαν τελικά το περιθώριο σε μια σιωπηρή αποδοχή ότι τα στρατεύματα της Νότιας Αφρικής ήταν εκεί για να στηρίξουν τον Savimbi). Ομοίως, ο Daniel Ortega, ο πρόεδρος της Νικαράγουας, αρνήθηκε επανειλημμένα [4] ότι οι δυνάμεις του είχαν εισβάλει στην Ονδούρα το 1986 - 1987, καθώς οι δύο χώρες συγκρούστηκαν σχετικά με την υποστήριξη της Ονδούρας στους επαναστάτες που ήσαν εναντίον τού Ortega. Ωστόσο, ο ίδιος ήταν πρόθυμος να παραδεχτεί ότι τα νικαραγουανά στρατεύματα ίσως να είχαν διασχίσει τα σύνορα σε συνεχή καταδίωξη. Το συμπέρασμα και στις δύο περιπτώσεις ήταν ότι οι επιδρομές που πραγματοποιούνται στην συνεχή καταδίωξη αντιπροσωπεύουν μια λιγότερο σοβαρή διατάραξη της διεθνούς τάξης από όσο μια ολοκληρωτική εισβολή και διατηρούν μια αύρα νομιμότητας.

Περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα, οι συνεχείς καταδιώξεις συχνά συμβαίνουν στον απόηχο εμφυλίων πολέμων, όταν οι μαχητές δραπετεύουν και τα σύνορα είναι ακαθόριστα. Τέτοια περιστατικά μπορούν να περιπλέξουν διευθετήσεις για την ειρήνη, καθώς η βία μεταφέρεται απλώς προς απομακρυσμένες περιοχές ή διαχέεται κατά μήκος των συνόρων. Αυτή ήταν η περίπτωση όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες κυνήγησαν τους αντάρτες Βιετκόνγκ στην Καμπότζη κατά την διάρκεια του πολέμου τού Βιετνάμ και όταν ο στρατός υπό την ηγεσία των Τούτσι καταδίωξε τους Χούτου αντάρτες στο Κονγκό μετά την γενοκτονία το 1994.