Ελευθερώστε το χρήμα

Ένα άλλο πλεονέκτημα μιας ένωσης κεφαλαιαγορών είναι ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική νομισματική πολιτική. Μετά την πτώχευση της Lehman Brothers το 2008, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ξεκίνησε ένα επιθετικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στο οποίο εν μέρει πιστώνεται η ταχεία ανάκαμψη των Ηνωμένων Πολιτειών από την ύφεση. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περίμενε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2014 πριν συμφωνήσει σε μια αρκετά μετριοπαθή μορφή ποσοτικής χαλάρωσης. Ένας λόγος για την ασυμφωνία είναι ότι η Fed είχε μια πλούσια ποικιλία εργαλείων για την αγορά κεφαλαίων τα οποία μπορούσε να χρησιμοποιήσει. Επειδή οι κεφαλαιαγορές τής Ευρώπης είναι υποαναπτυγμένες, η ΕΚΤ δεν έχει τις ίδιες επιλογές. Αυτό δεν προτείνει ότι μια ένωση κεφαλαιαγορών θα κάνει πολλά για να βοηθήσει την ευρωζώνη να ανακάμψει από την σημερινή δυσπραγία της: Οι αναπτυσσόμενες αγορές απαιτούν χρόνο, και θα μπορούσε να πάρει μια δεκαετία πριν η Ευρώπη κλείσει ουσιαστικά το χάσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΟΝΤΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ακόμα και αν υπάρχουν σαφή πλεονεκτήματα για να υπάρξει μια ένωση κεφαλαιαγορών, η δημιουργία της θα είναι μια πρόκληση. Δεν υπάρχει ενιαία πολιτική που μπορεί να φέρει σε ισχύ μια τέτοια ένωση. Αντίθετα, ο Γιουνκέρ θα πρέπει να περάσει δεκάδες λεπτομερείς πρωτοβουλίες που θα καλύπτουν όλο το φάσμα των κεφαλαιαγορών, από τις μετοχές ως τα ομόλογα, τα επιχειρηματικά κεφάλαια, το σκιώδες τραπεζικό σύστημα, την τιτλοποίηση, και ούτω καθεξής. Το σχέδιο δράσης θα είναι παρόμοιο, υπ’ αυτήν την έννοια, με τα πολλά βήματα που απαιτήθηκαν για την δημιουργία τής ενιαίας αγοράς τής ΕΕ το 1992. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ευρεία συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων της ΕΕ σχετικά με την σκοπιμότητα ενός τέτοιου σχεδίου, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες . Αυτό θα μπορούσε να φέρει στο προσκήνιο αντίσταση είτε από κατεστημένα συμφέροντα, τα οποία θα πληγωθούν από τις πιο ανοικτές αγορές, ή από πολιτικούς που πιστεύουν ότι οι αγορές κεφαλαίου ενθαρρύνουν την απληστία και αποτελούν την πηγή τής οικονομικής αστάθειας.

Παρά αυτήν την πολυπλοκότητα, είναι δυνατό να εντοπιστούν δύο υψηλού επιπέδου αρχές που πρέπει να καθοδηγούν ετούτη την πολιτική. Πρώτον, η έμφαση πρέπει να δοθεί στην άρση των υφιστάμενων φραγμών που εμποδίζουν τόσο την ανάπτυξη των αγορών κεφαλαίου εντός των κρατών-μελών όσο και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων πανευρωπαϊκών αγορών. Για παράδειγμα, στις σκιώδεις τράπεζες θα πρέπει να δοθεί ένα «διαβατήριο» που θα τους επιτρέπει να λειτουργούν στις 28 χώρες τής ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι θα ρυθμίζονται δεόντως στην πατρίδα τους. Ομοίως, οι χώρες πρέπει να συμφωνήσουν για την σταδιακή κατάργηση διατάξεων στα φορολογικά τους συστήματα που ενθαρρύνουν τις εταιρείες να χρηματοδοτήσουν τον εαυτό τους με χρέος και όχι με μετοχές. (Επί του παρόντος, οι ευρωπαϊκές χώρες τείνουν να δίνουν προνόμια στο χρέος, καθώς οι πληρωμές τόκων εκπίπτουν από την φορολογία, ενώ τα μερίσματα συνήθως δεν εκπίπτουν).

Οι αγορές, βέβαια, χρειάζονται ρύθμιση. Αλλά η κύρια ώθηση της ένωσης των αγορών κεφαλαίων θα πρέπει να αφορά στην απελευθέρωση, όχι στον έλεγχό τους. Στην πραγματικότητα, μερικοί από τους κανονισμούς που τέθηκαν σε εφαρμογή στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, θα πρέπει να αναθεωρηθούν, διότι εμποδίζουν την υγιή ανάπτυξη της μη τραπεζικής χρηματοδότησης. Νωρίτερα αυτόν το μήνα, για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τα σχέδιά της για την απελευθέρωση των λεγόμενων τιτλοποιήσεων υψηλής ποιότητας. Αυτή η αγορά είναι σχεδόν νεκρή στην Ευρώπη, παρά τις αποτυχίες που είναι λιγότερες από το ένα δέκατο εκείνων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Δεύτερον, η αρχή της επικουρικότητας -σύμφωνα με την οποία υποτίθεται ότι η ΕΕ θα αναλαμβάνει δράση μόνο εάν μπορεί να το κάνει πιο αποτελεσματικά από ό, τι ένα κράτος-μέλος- θα πρέπει να τηρείται αυστηρά. Δεν υπάρχει, για παράδειγμα, ανάγκη ύπαρξης μιας ενιαίας εποπτικής Αρχής για τις αγορές κεφαλαίων στην ΕΕ. Προς το παρόν, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (European Securities and Markets Authority) καθορίζει έναν κώδικα κανόνων για την ενιαία αγορά και επιδιώκει να εξασφαλίσει την συνεχή εποπτεία και στα 28 κράτη. Όμως, είναι οι εθνικές εποπτικές Αρχές που αστυνομεύουν τους κανόνες. Η πολιτική αυτή πρέπει να συνεχιστεί. Οποιαδήποτε προσπάθεια να συγκεντρωθεί η εξουσία σε μια ενιαία εποπτική Αρχή θα μπορούσε, πέρα από οτιδήποτε άλλο, να προκαλέσει κατακραυγή στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο θα μπορούσε διαφορετικά να είναι ενθουσιώδης υποστηρικτής τής Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

Μια αποτελεσματική Ένωση Κεφαλαιαγορών τής ΕΕ θα σηματοδοτήσει σημαντική πρόοδο. Θα δώσει στην ΕΕ περισσότερους τρόπους χρηματοδότησης θέσεων εργασίας και ανάπτυξης, θα την βοηθήσει να ξεπεράσει μακροοικονομικές κρίσεις, και να μπορέσει να ακολουθήσει μια πιο αποτελεσματική νομισματική πολιτική. Ως μπόνους, θα μειώσει επίσης τον κίνδυνο το Ηνωμένο Βασίλειο νε εγκαταλείψει την ΕΕ.

Τα οφέλη δεν θα φανούν όλα αμέσως. Όμως, κατά τις επόμενες δεκαετίες, μια ένωση κεφαλαιαγορών μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στις οικονομικές προοπτικές τής ΕΕ. Οι πιο αποτελεσματικές Ευρωπαϊκές Επιτροπές γενικά μένουν στην μνήμη για τις σημαντικές πρωτοβουλίες τους, είτε για την ενιαία αγορά, την νομισματική ένωση, είτε για την διεύρυνση της ΕΕ προς τις χώρες τού πρώην Συμφώνου τής Βαρσοβίας. Η Επιτροπή Γιουνκέρ θα πρέπει να είναι ευχαριστημένη αν μείνει στην ιστορία ως ο πατέρας τής Ένωσης Κεφαλαιαγορών τής Ευρώπης.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/142301/hugo-dixon/free-money