Πώς μπορεί να λυθεί το Κυπριακό

Το κυπριακό είναι ένα ζήτημα που κρατάει εδώ και μερικές δεκαετίες. Τουλάχιστον με την μορφή που το ξέρουμε σήμερα αριθμεί πλέον σαράντα χρόνια. Για τους νεώτερους μπορεί και να μοιάζει ως ένα θέμα που έρχεται από άλλους αιώνες. Και, όπως είναι φυσικό, κρατούν τις αποστάσεις τους. Η Κύπρος που γνώρισαν είναι η μισή. Ακόμα και για μένα όταν επισκέπτομαι την κατεχόμενη Κύπρο είναι ως σαν να πηγαίνω σε άλλο νησί. Ακούς γύρω σου μια άλλη γλώσσα, βλέπεις άλλου τύπου κτίσματα, χιλιάδες έποικους, άλλες ενδυμασίες. Δεν με ενοχλεί καθόλου μια διαφορετική κουλτούρα, ούτε και αναφέρομαι βέβαια στους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μου. Θέλω να πω μόνο, πως ο χρόνος, δεν αποτελεί πάντα απλή παράμετρο των γεγονότων. Πολλές φορές αποτελεί συστατικό στοιχείο των γεγονότων. Ο χρόνος λοιπόν έχει επιβάλει πράγματα επί του εδάφους, αλλά και πάνω στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Λίγοι πια πιστεύουν, ή πολύ περισσότερο αγωνιούν αν θα λυθεί κάποτε αυτό το ζήτημα. Σκέπτομαι, μάλιστα, πως αν επανεύρουν πρωτίστως οι Κύπριοι πολιτικοί (και αναφέρομαι σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους) την αναγκαία πολιτική πίστη ότι αυτό το ζήτημα πρέπει να λυθεί, τότε ίσως η πολιτική εργασία που θα υπολείπεται θα είναι λιγότερη σε σχέση με την αναζητούμενη πολιτική πίστη.

Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζο Μπάϊντεν χειρονομεί ελπιδοφόρα, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ντερβίς Έρογλου, στην Λευκωσία στις 22 Μαΐου 2014. Αριστερά, η απεσταλμένη τού ΟΗΕ, Λίζα Μπάτενχάιμ. REUTERS/Andreas Manolis

Αν συνδυάσει κανείς αυτό το δεδομένο με την τραγική οικονομική κατάσταση που επικρατεί καταλαβαίνει γιατί πρόσφατες δημοσκοπήσεις κατατάσσουν το κυπριακό για πρώτη φορά ως δεύτερο ή και τρίτο ζήτημα που τους απασχολεί. Στέκομαι ιδιαίτερα σ' αυτή την πτυχή γιατί χωρίς την λαϊκή βούληση δεν μπορούν να γίνουν και πολλά πράγματα. Αν, μάλιστα, το δει κανείς αυτό σε συνδυασμό με τις πολιτικές καριέρες που έκτισαν διάφοροι ένθεν κακείθεν της γραμμής, τότε είναι που πραγματικά αντιλαμβάνεται τους κινδύνους για την (αλλά πάνω απ' όλα από την) διαιώνιση μιας έκρυθμης, παράνομης, και απόλυτα επισφαλούς κατάστασης.

Μέσα σε όλα αυτά θα πρέπει κανείς να προσθέσει και την κατάσταση στον κόσμο που μας περιβάλλει, γιατί αν δεν έχουμε καθαρή γνώση του συμβαίνει γύρω μας είναι ίσως αδύνατο να κατανοήσουμε και το συμβαίνει σε μας, ή πολύ περισσότερο τι πρόκειται να συμβεί σε μας.

Ο κόσμος γύρω μας είναι σε πλήρη αναταραχή, για να πω το ελάχιστο. Τα σύνορα γύρω μας είναι πιθανόν να αλλάξουν, ο πόλεμος που μαίνεται μεταξύ του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους από τη μια, και ουσιαστικά μόνον των Κούρδων από την άλλη, αλλά και η αναδιάταξη των απόψεων της κοινής γνώμης ανάμεσα στους Κούρδους τής Τουρκίας, για την λεγόμενη Κουρδική Ατζέντα ή για την παραχώρηση ευρείας αυτονομίας, και ακόμα το γενικότερο ζήτημα της περιοχής, από το Ιράν, το Ιράκ, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Παλαιστίνη και το Ισραήλ, μας υποχρεώνουν να είμαστε παρά πολύ προσεκτικοί. Όταν το σπίτι του γείτονα φλέγεται (έστω και αν είναι αντίπαλός σου) εσύ πρέπει να λάβεις τα μέτρα σου. Δεν λέω βέβαια, ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα που την απειλεί άμεσα, σίγουρα όμως αντιμετωπίζει προβλήματα των οποίων η λύση δεν είναι ορατή. Πολύ πιο σωστά, αντιμετωπίζει προβλήματα των οποίων η λύση δεν είναι χωρίς κόστος. Και μάλιστα βαρύ. Ας δούμε τα θέμα από λίγο πιο κοντά.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Στην Τουρκία τα πράγματα είναι έκρυθμα. Έχουμε κατ' αρχήν την πριν από χρόνια δημιουργία του Ιρακινού Κουρδιστάν. Η Τουρκία όχι μόνο δεν πήγε κόντρα (διακρίνουμε εδώ καλή πολιτική σκέψη) αλλά αντίθετα έδωσε άπειρα δείγματα καλής γειτονίας με προφανείς στόχους. Αναγνώρισε αυτό το «κράτος» αμβλύνοντας ταυτόχρονα όσο περισσότερο γινόταν τις εντάσεις μέσα στους Κούρδους της Τουρκίας, με ένα διάλογο που πήρε την ονομασία «Κουρδική Ατζέντα». Γιατί; Διότι δεν υπήρχε άλλος δρόμος. (Στην Κύπρο συνήθως παίρνουμε τον δρόμο που δεν υπάρχει). Ο άλλος δρόμος οδηγούσε σε τέτοια διάλυση τον τουρκικό κοινωνικό ιστό, με καθαρή την πιθανότητα ακόμα και διάσπασης της Τουρκίας. Έδωσε για να μην χάσει. Μάλιστα, ο Ερντογάν οφείλει στους Κούρδους και στο άνοιγμα του προς αυτούς, την περιφανή του νίκη στις εκλογές. Παράλληλα, η Τουρκία ξεκίνησε την προσπάθεια πρόσδεσής της στην ΕΕ. (Η Κύπρος ήταν σ' αυτό πολύ υποβοηθητική δίδοντας το 2004 ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων Τουρκίας-ΕΕ, θέμα για το οποίο έχω ακόμα πολλές απορίες. Ας είναι).

Αυτή, όμως, η εικόνα όπως την περιέγραψα, ανατράπηκε άρδην από την στάση τής χώρας απέναντι στην ούτω καλουμένη Αραβική Άνοιξη, και από την πολιτική Νταβούτογλου που θεώρησε ότι όλα όσα έτρεχαν γύρω του θα μπορούσαν να κάνουν την Τουρκία τον μεγάλο στρατιωτικό και πολιτικό και οικονομικό γίγαντα της περιοχής. Έχοντας αυτά κατά νουν ο κος Νταβούτογλου έκανε και δηλώσεις αποστασιοποίησης από την ΕΕ.

Όμως, ήρθαν τα πάνω-κάτω. Η επίθεση του Ισλαμικού Κράτους, μαζί με όλη την αναταραχή στην περιοχή, την διάσπαση στο Ιράκ, την μάχη για το ποιος θα επικρατήσει στην Συρία, το Ιράν, τον Λίβανος, την Χεζμπολάχ, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, αλλά πάνω απ' όλα η συνεπακόλουθη σύγκρουση του Ισλαμικού Κράτους με τους Κούρδους τής Συρίας και όχι μόνον, έφεραν το πρόβλημα στην περιφέρεια της Τουρκίας. Μια περιφέρεια ωστόσο που επικοινωνεί άμεσα, γρήγορα και ζωντανά (τολμώ να πω) με την καρδιά τής Τουρκίας. Και ενώ κατανοώ τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ Κούρδων τής Τουρκίας και Κούρδων τού Ιράκ και της Συρίας, είμαι σε θέση να πιστεύω πως σήμερα η καρδιά τής Τουρκίας κτυπά κουρδικά. Οι κίνδυνοι για την Τουρκία είναι υπαρκτοί! Άρα και για την Κύπρο. Γιατί; Το είπαμε ήδη. Όταν καίγεται το σπίτι τού γείτονα, πάρτε προφυλάξεις.