Η ουκρανική πολιτική στο εξωτερικό

Τον Σεπτέμβριο του 2013, μετακόμισα στο New Haven του Connecticut, από την πατρίδα μου, Horlivka, στην επαρχία Ντόνετσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Η Horlivka βρίσκεται μεταξύ Ντόνετσκ και Ντεμπαλτσέβε, τις δύο πόλεις, στις οποίες δόθηκε το κύριο βάρος της μάχης. Μεγάλωσα μιλώντας κυρίως την ρωσική γλώσσα, αλλά γνωρίζω επίσης άπταιστα την ουκρανική, την οποία έμαθα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Όσο βρισκόμουν στην Ουκρανία, ήμουν ένθερμη υποστηρίκτρια της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας από την Ρωσία και συνήγορος της αναγκαιότητας οικοδόμησης ισχυρότερων δεσμών με την Δύση. Θεωρώ τον εαυτό μου Ουκρανίδα πατριώτη πάραυτα.

Στο New Haven, ήμουν πρόθυμη να βρω και να έρθω σε επικοινωνία με τους Ουκρανούς της περιοχής. Η μια επαφή οδήγησε στην άλλη και βρέθηκα στην ευχάριστη θέση να ανακαλύψω πόσο πολλοί Ουκρανοί, που ήταν γεννημένοι τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες χώρες, ζούσαν σε τόσο κοντινή απόσταση -υπάρχουν περίπου 23.500 Ουκρανοί μετανάστες [1] που ζουν στο Κονέκτικατ και 148.700 στην Νέα Υόρκη. [2] Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι η ουκρανική διασπορά [3] στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εκτός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, με έναν πληθυσμό περίπου 961.100 ανθρώπων. Υπάρχουν πάνω από 20 εκατομμύρια Ουκρανοί [4] που ζουν έξω από την Ουκρανία σε όλον τον κόσμο.

Η διασπορά διακρίνεται με διάφορους τρόπους. Αρχικά, πολλοί σε αυτήν την κατηγορία ασχολούνται με την ιστορική θυματοποίηση, ένα συναίσθημα που προήλθε από τον εξοστρακισμό των Ουκρανών από την Σοβιετική Ένωση, προκειμένου να επιταχυνθεί η αφομοίωση [5] των εθνοτικών μειονοτήτων. Μια από τις παλαιότερες ουκρανικές εκδόσεις στην Αμερική, η εφημερίδα «Svoboda» (που σημαίνει ελευθερία) με έδρα το New Jersey, ανατύπωσε ένα άρθρο του καθηγητή του Yale, Timothy Snyder, από την εφημερίδα The New Republic τον Μάιο του 2014 [6]. Στο άρθρο, ο Σνάιντερ υποστήριξε [7] ότι καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει υποφέρει περισσότερη θλίψη στην ιστορία της από όσο η Ουκρανία, ειδικά μεταξύ 1933-1945, όταν η σιδηρά διακυβέρνηση του Ιωσήφ Στάλιν κι αργότερα, η ναζιστική κατοχή την μετέτρεψαν στο «πιο θανατηφόρο μέρος της Γης». Επίσης, υπονόησε ότι η Ουκρανία κι η Ευρώπη είχαν πάντα ισχυρούς δεσμούς τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα. «Η Ουκρανία δεν έχει ιστορία χωρίς την Ευρώπη, ούτε η Ευρώπη, όμως, έχει ιστορία χωρίς την Ουκρανία», έγραψε. «Αυτό φαίνεται να αληθεύει μέχρι σήμερα».

Ένα άλλο ενοποιητικό χαρακτηριστικό μεταξύ ορισμένων ανθρώπων της διασποράς ήταν το ακραίο αίσθημα κατά της Ρωσίας, τόσο της σοβιετικής όσο και της μετασοβιετικής της μορφής. Οι συγκρούσεις κι οι μάχες στην Ουκρανία κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχουν κατά κάποιον τρόπο επικυρώσει και αναθερμάνει αυτά τα συναισθήματα, αναζωογονώντας μια αίσθηση ενότητας στο εσωτερικό της ουκρανικής διασποράς, τροφοδοτώντας, όμως, τον ριζοσπαστικό εθνικισμό.

Ένα τελευταίο χαρακτηριστικό είναι ότι, πολλά παιδιά ουκρανικής καταγωγής στην Αμερική, πρώτης, δεύτερης ή τρίτης γενιάς, καλούνται από τους γονείς και τους παππούδες τους να μάθουν την ουκρανική γλώσσα και να μιλούν στο σπίτι μόνο στην ουκρανική, έτσι ώστε να μην εξαφανιστεί η γλώσσα. Εν μέρει, αυτό συμβαίνει λόγω του πολιτικού εκρωσισμού της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος άφησε πολλούς εθνοτικούς Ουκρανούς με την εντύπωση πως για την επιβίωση της γλώσσας ήταν υπεύθυνοι οι ελεύθεροι Ουκρανοί που ζούσαν στο εξωτερικό. Η γλώσσα διατηρείται στην ζωή από δεκάδες ουκρανόφωνα μέσα ενημέρωσης [8], καθώς και από οργανισμούς [8] αφιερωμένους στην εγκαθίδρυση ουκρανικών σχολείων. Το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο της Επιτροπής Ουκρανικού Κογκρέσου της Αμερικής επιβλέπει [9] 35 ουκρανικά σχολεία κι επιδιώκει να εξασφαλίσει «ότι οι Ουκρανοί της Αμερικής θα διατηρήσουν [10] την ουκρανική γλώσσα και τον πολιτισμό των προγόνων τους».

Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στην Ουκρανία διακατέχονται από σχετικά πιο μετριοπαθείς απόψεις σχετικά με την ρωσική και την ουκρανική γλώσσα. Παρά τον ζήλο της ουκρανικής διασποράς κατά της Ρωσίας, πολλοί στην Ουκρανία συνειδητοποιούν ότι η Ουκρανία κι η Ρωσία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με πολλούς τρόπους -ειδικά σε ό, τι αφορά την ιστορία, τον πολιτισμό και την οικονομία. Μια δημοσκόπηση του Razumkov Center, μιας ουκρανικής δεξαμενής σκέψης, αποκάλυψε ότι μεταξύ του 2001 και του 2012, η πλειονότητα των Ουκρανών [11] αξιολόγησε τις σημερινές σχέσεις μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας ως «καλές», την υψηλότερη δυνατή κατάταξη. Όχι μόνο το σύγχρονο Κίεβο ήταν κάποτε η πρωτεύουσα της Κιεβινής Ρωσίας -μιας αυτοκρατορίας που τοποθετείται χρονικά από τον 9ο ως τον 13ο αιώνα και περιελάμβανε την σύγχρονη Λευκορωσία, την Ουκρανία και την Ρωσία-, αλλά η Ρωσία προμηθεύει, επίσης, [12] την Ουκρανία με το 60% περίπου του φυσικού της αερίου, ενώ η Ουκρανία εξάγει επίσης στην Ρωσία εμπορεύματα αξίας 17,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η απώλεια αυτής της αγοράς θα μπορούσε να κοστίσει στην Ουκρανία σχεδόν μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας.

Σε ό, τι αφορά την γλώσσα, η μετα-σοβιετική κοινωνία της Ουκρανίας είναι ουσιαστικά δίγλωσση. Υπάρχουν μόνο μικρές επιμέρους διαφορές ως προς το ποια γλώσσα, η ουκρανική ή η ρωσική, θεωρείται πρωταρχική: Μια έρευνα του 2002 από το Razumkov Center αποκάλυψε ότι από τους Ουκρανούς που ρωτήθηκαν, πάνω από το 90% ισχυρίστηκαν ότι μιλούν και τις δύο γλώσσες. (Επισήμως, το 67% των κατοίκων της χώρας μιλούν [13] την ουκρανική γλώσσα και το 24% μιλάει την ρωσική). Ακόμα και η ανατολική Ουκρανία είναι διχασμένη, όταν πρόκειται για την γλώσσα. Σύμφωνα με το Pew [14], το 43% της περιοχής αποτελείται μόνο από ρωσόφωνους και το 73% υποστήριξε πως η ρωσική και η ουκρανική θα πρέπει να είναι και οι δύο επίσημες γλώσσες του κράτους. (Η πλειονότητα των κατοίκων της δυτικής Ουκρανίας δήλωσε ότι μόνο η ουκρανική γλώσσα θα πρέπει να έχει νομική υπόσταση).