Η στρατηγική του Ομπάμα για την αραβική ασφάλεια | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η στρατηγική του Ομπάμα για την αραβική ασφάλεια

Ένα παλιό δόγμα δοκιμάζεται στην Υεμένη
Περίληψη: 

Είκοσι πέντε χρόνια πριν, στον απόηχο του πολέμου του Κόλπου, η πρώτη κυβέρνηση Μπους σκιαγράφησε ένα σχέδιο για την ασφάλεια των Αράβων εταίρων της. Το πρωτότυπο θεωρούσε το Ιράκ ως τον επιτιθέμενο. Σήμερα, μια εκδοχή του εν λόγω σχεδίου βλέπει το φως της δημοσιότητας. Αλλά αυτή την φορά, στο επίκεντρο βρίσκεται το Ιράν.

Ο DAVID OTTAWAY είναι ανώτερος μελετητής στο Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής στο Wilson Center.

Είκοσι πέντε χρόνια πριν, στον απόηχο του πολέμου του Κόλπου, η πρώτη κυβέρνηση Μπους σκιαγράφησε ένα σχέδιο για την ασφάλεια των Αράβων εταίρων της. Το πρωτότυπο θεωρούσε το Ιράκ ως τον επιτιθέμενο. Σήμερα, μια εκδοχή του εν λόγω σχεδίου βλέπει το φως της δημοσιότητας. Αλλά αυτή την φορά, στο επίκεντρο βρίσκεται το Ιράν και η περιοχή έχει εμπλακεί σε εμφύλιο πόλεμο στην Υεμένη.

Το σχέδιο των ΗΠΑ στοχεύει πάντα στην οικοδόμηση μιας συλλογικής αμυντικής ικανότητας των εταίρων τους, έτσι ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες να μπορέσουν να υποχωρήσουν σε έναν ενισχυτικό, και όχι ηγετικό, ρόλο στην περιοχή. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, επιβεβαίωσε τον στόχο αυτόν κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής στο Καμπ Ντέιβιντ (στις 13 με 14 Μαΐου) με τους ηγέτες των έξι μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Ομάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Υποσχέθηκε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα «βοηθήσουν τους εταίρους μας στον Κόλπο να βελτιώσουν την ικανότητά τους να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους» και ότι η κυβέρνησή του θα «βελτίωνε και θα επιτάχυνε» την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς αυτές τις χώρες για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου.

Αλλά ο Ομπάμα έκανε επίσης σαφές ότι ο σκοπός της ενίσχυσης της συνεργασίας ασφάλειας μεταξύ ΗΠΑ-ΣΣΚ δεν ήταν «να διατηρήσει μια μακροχρόνια αντιπαράθεση με το Ιράν ή ακόμα και να περιθωριοποιήσει το Ιράν», και δεν προσέφερε καμία στήριξη στην εκστρατεία της Σαουδικής ηγεσίας για την συντριβή των συμμάχων του Ιράν στην Υεμένη. Για την Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της, όμως, αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός της αυξημένης στρατιωτικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

21052015-1.jpg

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, μιλά, ενώ φιλοξενεί το έξι εθνών Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ) στο Καμπ Ντέιβιντ, στο Μέριλαντ, στις 14 Μαΐου 2015. Από αριστερά είναι ο πρίγκιπας του Μπαχρέιν, Salman bin Hamad Al-Khalifa, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Ομάν, Sayyid Fahd bin Mahmoud Al Said, ο Εμίρης του Κουβέιτ Σεΐχης, Sabah Al-Ahmed Al-Jaber Al-Sabah, ο Ομπάμα, ο Εμίρης του Κατάρ Σεΐχης Tameem bin Hamad Al Thani, ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας, Mohammed bin Nayef, και ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, Abdul Latif bin Rashid Al Zayani. KEVIN LAMARQUE / REUTERS
------------------

Πράγματι, η Υεμένη δεν θα μπορούσε να βρίσκεται σε χειρότερη θέση για να θέσει σε δοκιμασία το σχέδιο ασφάλειας της Αμερικής για τον Κόλπο. Πρόκειται για ένα πιστοποιημένα αποτυχημένο κράτος με ένα άψογο ιστορικό «ρουφήγματος» εξωτερικών δυνάμεων σε μια ύπουλη φυλετική κινούμενη άμμο, μια πικρή πραγματικότητα που ακόμα και η στρατιωτική δύναμη του αραβικού κόσμου, η Αίγυπτος, ανακάλυψε κατά την διάρκεια ενός εμφυλίου πολέμου στην περιοχή στην δεκαετία του 1960.

Η Σαουδική Αραβία, ο θεμέλιος λίθος της περιφερειακής στρατηγικής των ΗΠΑ, βρίσκεται εγκλωβισμένη στην πλευρά των ηττημένων ενός πολέμου πληρεξουσίων στα εδάφη της γειτονικής χώρας. Ο πόλεμος κέντρισε την προσοχή της διεθνούς κοινότητας όταν οι ιρανικής στήριξης αντάρτες Χούθι ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Abed Rabbo Mansour Hadi, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ο πρόεδρος έφυγε από την χώρα την 1η Απριλίου καθώς οι υποστηρικτές του άρχισαν να χάνουν τον έλεγχο του Άντεν, του τελευταίου οχυρού του στην νότια Υεμένη. Ο Hadi ζει πλέον εξόριστος στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, Ριάντ, με αμφίβολες προοπτικές επιστροφής του στην πατρίδα.

Καθώς η κατάσταση στην Υεμένη επιδεινώθηκε, οι Σαουδάραβες έσπευσαν να δημιουργήσουν έναν συνασπισμό εννέα σουνιτικών αραβικών κρατών και του Πακιστάν ώστε να επιστρέψει στην εξουσία ο πρόσφατα εκδιωγμένος πρόεδρος. Αλλά μια από τις μοναρχίες του ΣΣΚ, το Ομάν, αρνήθηκε να συμμετάσχει ˑ από τότε, το Πακιστάν αποφάσισε να παραμείνει εκτός ˑ και η Αίγυπτος δεν έδειξε ποτέ κάποιο ενδιαφέρον για την αποστολή στρατευμάτων ως μέρος μιας χερσαίας εισβολής.

Το ερώτημα τώρα είναι αν ο συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, που έχει βομβαρδίσει εδάφη υπό την κατοχή των Χούθι, θα ξεκινήσει κάποια χερσαία εισβολή, είτε με τις δικές του δυνάμεις είτε με το να υποστηρίξει μια δύναμη συμμάχων της Υεμένης, ώστε να δημιουργήσει μια βάση για τον Hadi στο εσωτερικό της χώρας του. Ό, τι κι αν αποφασίσει να κάνει φαίνεται βέβαιο ότι θα εξασφαλίσει έναν μακρό, παρατεταμένο αγώνα μεταξύ των φατριών της Υεμένης. Για την κυβέρνηση Ομπάμα, πρόκειται για μια ακόμη κρίση που πηγάζει από τις φαινομενικά ατελείωτες συνέπειες της Αραβικής Άνοιξης του 2011.

Πριν από αυτή την σύγκρουση, ο πρόεδρος προέτρεψε όλους τους Άραβες εταίρους των Ηνωμένων Πολιτειών να εξετάσουν την αποστολή δικών τους στρατευμάτων σε ακριβώς αυτό το είδος πολέμου. Σε μια συνέντευξη στις 5 Απριλίου στους New York Times στον αρθρογράφο Thomas Friedman, ο Ομπάμα πρότεινε ακόμη και μια αραβική στρατιωτική επέμβαση για την παροχή βοήθειας τους αντάρτες της Συρίας με σκοπό την ανατροπή του καθεστώτος του προέδρου, Μπασάρ αλ-Άσαντ, στην Συρία. «Γιατί δεν μπορούμε να έχουμε Άραβες στην μάχη [κατά] των τρομερών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν διαπραχθεί, ή στον αγώνα ενάντια σε όσα έχει κάνει ο Άσαντ;», αναρωτήθηκε.