Ρωσία και Κίνα σαλπάρουν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ρωσία και Κίνα σαλπάρουν

Επίδειξη δύναμης στην ανατολική Μεσόγειο
Περίληψη: 

Ενώ τα γεγονότα στην Ουκρανία, το Ιράκ και την Θάλασσα της Νότιας Κίνας μονοπωλούν τα πρωτοσέλιδα αυτήν την περίοδο, είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να παρατηρούμε και την κατάσταση στην Νότια Ευρώπη.

Η ELIZABETH WISHNICK είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Montclair State University και βασική ερευνητική υπότροφος στο Weatherhead East Asian Institute του Πανεπιστημίου Κολούμπια.

Στις 21 Μαΐου, η Ρωσία και η Κίνα ολοκλήρωσαν δέκα ημέρες κοινών ναυτικών ασκήσεων στην ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες περιελάμβαναν ασκήσεις με πραγματικά πυρά. Παρά το γεγονός ότι οι στρατοί των δύο χωρών υποστήριξαν πως ο μοναδικός στόχος της ναυτικής άσκησης ήταν η βελτίωση της διαλειτουργικότητας [1], η παρουσία τους στην θάλασσα είχε πολύ ευρύτερες πολιτικές επιπτώσεις.

Εδώ και μερικά χρόνια, η Ρωσία και η Κίνα συμμετέχουν σε διμερείς και πολυμερείς ασκήσεις στην Ασία, συνήθως με τα άλλα μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης –το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι ρωσικές και οι κινεζικές ναυτικές δυνάμεις πραγματοποίησαν κοινές τακτικές ασκήσεις στην Ευρώπη και η πρώτη μεγάλη άσκηση της Κίνας σε τόσο απομακρυσμένα ύδατα.

27052015-5.jpg

Κινέζοι αξιωματικοί του ναυτικού προετοιμάζονται για την άφιξη του αντιτορπιλικού του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, HMS Daring, στην βόρεια πλευρά του αναχώματος στον ποταμό Huangpu, στην Σαγκάη, στις 10 Δεκεμβρίου 2013. CARLOS BARRIA / REUTERS
----------------

Η άσκηση ήρθε μετά την επίσκεψη του Κινέζου προέδρου, Xi Jinping, στην Μόσχα για τον εορτασμό της ρωσικής νίκης κατά των Ναζί στις 9 Μαΐου. Αρχικά, τρία κινεζικά και έξι ρωσικά πλοία αναχώρησαν από το ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στην Μαύρη Θάλασσα. Η άσκηση ολοκληρώθηκε με τα γυμνάσια «Κοινή Θάλασσα 2015». Σύμφωνα με τον υποναύαρχο Viktor Kochemazov, ο οποίος διοικούσε τα ρωσικά πλοία, οι ασκήσεις ελιγμών αεράμυνας, κατά σαμποτάζ, κατά πλοίων και κατά υποβρυχίων διεξήχθησαν ως μέρος των «Επιχειρήσεων για την διασφάλιση της θαλάσσιας ασφάλειας σε απομακρυσμένες περιοχές των ωκεανών του κόσμου[2]».

Ρώσοι και Κινέζοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι οι ασκήσεις στην Μεσόγειο αντανακλούσαν την ανάγκη τους για την προετοιμασία μη παραδοσιακών αποστολών ασφάλειας και την βελτίωση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας [3]. Είναι αλήθεια ότι τα ρωσικά και τα κινεζικά πλοία έχουν συμμετάσχει, μαζί με πλοία των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών, σε κάποιες αποστολές με αντιπειρατικό χαρακτήρα, ιδίως στον Κόλπο του Άντεν. Τα τρία κινέζικα πλοία που συμμετέχουν προσχώρησαν όλα στις αντιπειρατικές αποστολές, ενώ μια φρεγάτα (η Linyi) έλαβε επίσης μέρος στην δεύτερη κινεζική αποστολή διάσωσης στην περιοχή τον Μάρτιο, αυτή την φορά για την απομάκρυνση 600 Κινέζων πολιτών και αρκετών εκατοντάδων ξένων υπηκόων από την Υεμένη [4]. Η πρώτη κινεζική αποστολή διάσωσης στην Μεσόγειο σημειώθηκε το 2011 ως απάντηση στις ταραχές στην Λιβύη και αφορούσε μια πρόχειρη προσπάθεια απομάκρυνσης 38.500 Κινέζων εργατών χρησιμοποιώντας μισθωμένα κρουαζιερόπλοια και φορτηγά πλοία υπό την εποπτεία ενός κινεζικού πολεμικού πλοίου. Από τότε, το κινεζικό ναυτικό γίνεται όλο και πιο ορατό στην περιοχή, με την δημιουργία λιμανιών-σταθμών στο Κάιρο, την Χάιφα και την Κωνσταντινούπολη το 2012. Την ίδια στιγμή, τα ρωσικά πλοία έπλευσαν στην Ταρτούς της Συρίας, για να επιδείξουν εμφανώς την υποστήριξή τους προς τα συμφέροντα της Ρωσίας στην περιοχή. Δύο χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 2014, μια κινεζική φρεγάτα συμμετείχε στην πολυεθνική δύναμη για την απομάκρυνση των χημικών όπλων από την Συρία. Μετά από αυτή την αποστολή, στα τέλη Ιανουαρίου του 2014, δυο από τα συμμετέχοντα ρωσικά και κινεζικά πλοία εκτέλεσαν τις πρώτες τους κοινές ασκήσεις στην ανατολική Μεσόγειο με σκοπό την βελτίωση του συντονισμού τους, κι έτσι οι δυο ναυτικές δυνάμεις αποφάσισαν να οργανώσουν πιο εκτεταμένες ασκήσεις το 2015 [5].

Αλλά η σινο-ρωσική άσκηση το 2015 αποτέλεσε επίσης μια επίκαιρη αντίστιξη σε εκείνη του ευρωπαϊκού ΝΑΤΟ (Επιχείρηση Ατλαντική Αποφασιστικότητα [6]), καθώς και σε ορισμένες που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γεωργίας και συμμάχων τους στην Ασία. Όπως και στις προηγούμενες ασκήσεις, η επιχείρηση αυτή της Κίνας με την Ρωσία χρησίμευσε επίσης ως ευκαιρία μάρκετινγκ για τους κατασκευαστές ρωσικών όπλων που αναζητούσαν Κινέζους αγοραστές. Οι πωλήσεις των ρωσικών όπλων προς την Κίνα αυξήθηκαν ξανά τον τελευταίο καιρό μετά από μια περίοδο ανάπαυλας –η Κίνα έγινε πρόσφατα η πρώτη ξένη χώρα που αγόρασε το ρωσικό αντιαεροπορικό πυραυλικό σύστημα άμυνας S-400. Αυτή την φορά, όμως, η Κίνα επέδειξε επίσης τις δικές της τεχνολογίες με σκοπό την πιθανή αγορά τους από την Ρωσία -δύο από τα συμμετέχοντα κινεζικά σκάφη αποτελούν πυραυλοφόρες φρεγάτες Jiangkai ΙΙ, τις οποίες μάλλον προσπαθούσε να πουλήσει η Κίνα στην Ρωσία. Ο Ρώσος αναλυτής άμυνας, Alexander Mozgovoy, υποστήριξε ότι τα κινέζικα πλοία θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Ρωσία να καλύψει τα κενά που υπάρχουν στον στόλο της μέχρι να παραχθεί ένας επαρκής αριθμός φρεγατών κλάσης Sergei Gorshkov [7].

Επιπλέον, η άσκηση αντιπροσώπευε μια επίδειξη παγκόσμιας ισχύος και αντανακλούσε τα αυξανόμενα κινεζικά οικονομικά συμφέροντα πέρα από την Ασία. Τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία βλέπουν ευκαιρίες σε μια αποδυναμωμένη νότια Ευρώπη. Το 2008, η China Ocean Shipping Company (COSCO) επένδυσε 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ για να χρησιμοποιήσει έναν από τους τρεις τερματικούς σταθμούς στο ελληνικό λιμάνι του Πειραιά και να ανοικοδομήσει έναν δεύτερο τερματικό σταθμό εκεί, μια επιχείρηση που θα δώσει στον θαλάσσιο Δρόμο Μεταξιού της Κίνας μια σημαντική διέξοδο στην Μεσόγειο [8] και θα μετατρέψει το ελληνικό λιμάνι σε βασικό κόμβο του κινέζικου εμπορίου. Η COSCO, μια κινεζική κρατική εταιρεία, θέλει την πλειοψηφική κυριότητα του λιμανιού, με την προϋπόθεση ότι η ιδιωτικοποίησή του θα συνεχιστεί υπό την νέα αριστερή κυβέρνηση της Ελλάδας. Η κινεζική κυβέρνηση χρηματοδοτεί επίσης σιδηροδρομικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας μεταξύ Πειραιά, Βελιγραδίου και Βουδαπέστης, που θα ολοκληρωθούν το 2017.