Ο εχθρός των εχθρών του Ιράν στο Αφγανιστάν

Οι πρόσφατες εκθέσεις [1] σχετικά με το ότι το Ιράν στρατολογεί και εκπαιδεύει μαχητές των Ταλιμπάν είναι ανησυχητικές, αλλά δεν είναι καινούργιες. Οι διεθνείς δυνάμεις στο Αφγανιστάν έχουν και παλαιότερα κατασχέσει φορτία ιρανικών όπλων καθ’ οδόν προς τις ομάδες των Ταλιμπάν, μια φορά το 2007 [2] και πάλι το 2011 [3]. Τα φορτία ήταν αρκετά μεγάλα ώστε ο πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Γκέιτς, μίλησε δημόσια για «σημαντικές» [4] ποσότητες όπλων που ήταν απίθανο να έχουν διασχίσει τα σύνορα «χωρίς να το γνωρίζει η ιρανική κυβέρνηση». Αργότερα, ο Ντέιβιντ Πετρέους, ο οποίος ήταν διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν εκείνη την εποχή, εξήγησε ότι, με το να στέλνουν όπλα στους Ταλιμπάν, οι Ιρανοί αξιωματούχοι ήταν απίθανο νε ελπίζουν ότι η σουνιτική ομάδα θα πετύχει. Αλλά, είπε, «δεν θέλουν ούτε εμείς να πετύχουμε πολύ εύκολα» [5].

Αυτό εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα. Για το Ιράν, το να οπλίζει τους Ταλιμπάν είναι ένας τρόπος για να αντιμετωπίζει την αμερικανική επιρροή και να αντισταθμίζει την αυξανόμενη απειλή του Ισλαμικού Κράτους (που ονομάζεται επίσης ISIS).

Προς το παρόν, οι σχέσεις της Τεχεράνης με την Καμπούλ είναι φιλικές. Όμως, η διευθέτηση καθοδηγείται κυρίως από ανησυχίες για την ασφάλεια. Κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης από τους Ταλιμπάν, το Ιράν υποστήριξε μια χαλαρή συμμαχία παραστρατιωτικών ομάδων της αντιπολίτευσης, την πάλαι ποτέ Βόρεια Συμμαχία, στον βαθμό που ορισμένοι διοικητές [6] της Επαναστατικής Φρουράς πολέμησαν στο πλευρό τους. Η Τεχεράνη υποκινήθηκε από τον φόβο [7] ότι οι Ταλιμπάν θα μπορούσαν δυνητικά να ενώσουν τις δυνάμεις τους με την Τζουντάλα (Jundallah), μια σουνιτική μαχητική ομάδα που λειτουργεί μέσα στην επαρχία Σιστάν-Μπαλουχιστάν του Ιράν, και υποστηρίζει τους αυτονομιστές Baluchi. Το 1998, το Ιράν κατέληξε στο χείλος του πολέμου [8] με τους Ταλιμπάν αφότου η ομάδα κατέλαβε ένα ιρανικό προξενείο στο βόρειο Αφγανιστάν και σκότωσε οκτώ διπλωμάτες. Στην συνέχεια, το 2001, η Τεχεράνη υποστήριξε σιωπηρά [9] την εισβολή των ΗΠΑ και την ανατροπή του καθεστώτος των Ταλιμπάν, και αργότερα μέχρι που προσφέρθηκε να βοηθήσει στην εκπαίδευση των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας.

Ιρανοί της επαναστατικής φρουράς στοιχίζονται ενώ συμμετέχουν σε στρατιωτικούς ελιγμούς κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Ο επικεφαλής του στρατού ξηράς του Ιράν στρατηγός Abdolali Pourshasb είπε ότι «η πολιτική μας είναι αμυντική. Δεν σκοπεύουμε να επιδείξουμε επιθετικότητα απέναντι σε κανένα κράτος … αλλά είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε με πλήρη ισχύ σε οποιαδήποτε κίνηση των Ταλιμπάν». 2 Σεπτεμβρίου 1998. REUTERS
-----------------------

Όλο αυτό το διάστημα, το Ιράν ίσως να έδινε στους Ταλιμπάν λίγα όπλα, αλλά μέχρι το 2010, ήταν ανοιχτά αντίθετο σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και των Ταλιμπάν. Ωστόσο, το 2011, με μια αιφνιδιαστική αλλαγή στην μακροχρόνια πολιτική του, το Ιράν ξαφνικά υποστήριξε τις ειρηνευτικές συνομιλίες, μέχρι που προσφέρθηκε να φιλοξενήσει τις συναντήσεις μεταξύ των δύο μερών στην Τεχεράνη. Αυτό που προέκυψε τότε και ίσως έκανε το Ιράν να αντιστραφεί ήταν ο διορισμός [10] του Burhanuddin Rabbani, μιας ισχυρής προσωπικότητας της Βόρειας Συμμαχίας, από τον πρώην πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι για να ηγηθεί του Ανώτατου Συμβουλίου Ειρήνης του Αφγανιστάν, ένα σώμα επιφορτισμένο με την διευκόλυνση των συνομιλιών με τους Ταλιμπάν . (Λίγο μετά το διορισμό του, ο Rabbani σκοτώθηκε από τους Ταλιμπάν, αμέσως μετά την επιστροφή του από μια επίσκεψη στο Ιράν). Ταυτόχρονα, το Ιράν εξακολουθούσε να αντιτίθεται σε οποιεσδήποτε άμεσες συνομιλίες μεταξύ των Ταλιμπάν και των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 2013, αφότου οι Ταλιμπάν άνοιξαν πολιτικό γραφείο στο Κατάρ, το ιρανικό Υπουργείο Εξωτερικών κυκλοφόρησε μια δήλωση [11] στην οποία αναφέρεται ότι «το Ιράν πιστεύει ότι οι επιβληθείσες διαπραγματεύσεις που ελέγχονται από ξένους αγνοώντας τα εθνικά συμφέροντα και τους σκοπούς του Αφγανιστάν, δεν θα αποφέρουν κανένα αποτέλεσμα».