Όχι έξοδος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Όχι έξοδος

Γιατί η Ελλάδα και η Ευρώπη θα μείνουν μαζί

Η απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών την Παρασκευή να θέσουν τις διαπραγματεύσεις του Σαββατοκύριακου στα χέρια των υπουργών Οικονομικών (και όχι στους αρχηγούς των κυβερνήσεων), μπορεί κάλλιστα να ήταν η σταγόνα που έπνιξε τον Τσίπρα, γιατί ήξερε πολύ καλά ότι ήταν απίθανο να συμβούν σημαντικοί νέοι συμβιβασμοί.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένοι ηγέτες της ευρωζώνης και υπουργοί Οικονομικών θα ελπίζουν κρυφά για ένα «όχι» στο δημοψήφισμα το επόμενο Σαββατοκύριακο. Θα πρέπει να αναμένουν ότι η ευρωζώνη μπορεί απλά να αποκόψει την Ελλάδα με μεγάλο κόστος για την Ελλάδα, αλλά με λίγη ή καθόλου μόλυνση σε άλλους. Η υπόλοιπη Ευρώπη μπορεί στην συνέχεια να προχωρήσει χωρίς τους περισπασμούς από το ελληνικό δράμα. Στην πραγματικότητα, το ευρώ θα είναι ισχυρότερο χωρίς τον βασικό παραβάτη του, ή καπως έτσι πηγαίνει το επιχείρημα αυτό.

Με βάση πρόσφατες συνεντεύξεις που ένας από εμάς πήρε στο Βερολίνο πρόσφατα, το επιχείρημα αυτό έχει προφανώς κυριαρχήσει στο γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών. Ο Σόιμπλε το στηρίζει επίσης, όπως προκύπτει από αναφορές [2] ότι ο ίδιος πιστεύει πως οι πολιτικοί θα πρέπει να προετοιμαστούν για μια ομαλή ελληνική έξοδο από το ευρώ. Μια γερμανική εφημερίδα, η Bild, υπονόησε ότι ήταν ακόμη και στα πρόθυρα του να παραιτηθεί λόγω των διαφωνιών του σχετικά με το πώς να γίνει ο χειρισμός της Ελλάδας. Τώρα, η απόφαση του Τσίπρα να διεξάγει δημοψήφισμα κατά πάσα πιθανότητα θα ενισχύσει αυτές τις σκέψεις, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολο να δοθούν οποιεσδήποτε νέες παραχωρήσεις στην Αθήνα.

Εκείνοι που ήταν υπέρ της αλλαγής του καθεστώτος ξεχνούν, όμως, ότι οι οικονομικές κρίσεις είναι διαβοήτως απρόβλεπτες, ιδιαίτερα στα πολιτικά τους αποτελέσματα. Μια ελληνική κατάρρευση και μεγάλης κλίμακας χρεοκοπία θα οδηγήσει σε πρωτοφανείς οικονομικές απώλειες για το ΔΝΤ και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, κάτι που θα μπορούσε να έχει σημαντικές αλυσιδωτές επιπτώσεις. Επιπλέον, αυτά τα αποτελέσματα θα δηλητηριάσουν τις σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, παρ’όλο που οι δύο πλευρές θα πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους κατά τα επόμενα έτη.

Επιπλέον, αν ο κόσμος έχει μάθει ένα πράγμα από οικονομικές κρίσεις κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, είναι ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να σταματήσουν να σκέπτονται με όρους ηθικού σωστού και λάθους. Μερικές φορές, για να σώσουν το σύστημα, θα πρέπει να βοηθήσουν τις ανεύθυνες τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο επίκεντρο της κρίσης. Εάν δεν το πράξουν, όπως συνέβη στην δεκαετία του 1930, η κρίση θα βαθύνει, η μόλυνση θα εξαπλωθεί ταχύτατα, και η ίδια η δημοκρατία θα τεθεί υπό σοβαρή πίεση.

ΤΕΛΙΚΑ;

Η στρατηγική του Τσίπρα να προγραμματίσει ένα δημοψήφισμα μετά την λήξη της προθεσμίας που είχε η Ελλάδα για να αποπληρώσει το ΔΝΤ είναι εξίσου επικίνδυνη. Εν αναμονή μιας πολύ ταραγμένης εβδομάδας στην ελληνική πολιτική σκηνή, η κυβέρνηση έχει ήδη κηρύξει αργία τραπεζών και έναρξη ελέγχων κεφαλαίου.

01072015-2.jpg

Ένα σκίτσο από κιμωλία που δείχνει την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ να λέει «Όχι», σε μια διαδήλωση στην νέα έδρα της ΕΚΤ στην Φρανκφούρτη, στις 30 Ιουνίου 2015. RALPH ORLOWSKI / REUTERS
-------------------------

Σε περίπτωση που το «όχι» κερδίσει, είναι απίθανο ότι ο Τσίπρας έχει κάποιο σχέδιο για την επόμενη μέρα, όχι μόνο επειδή η συμφωνία για την οποία οι Έλληνες θα ψηφίσουν δεν υπάρχουν πλέον, αλλά και επειδή, ακόμα κι αν υπήρχε, είναι εξαιρετικά απίθανο ότι οι πιστωτές θα ήταν πρόθυμοι να επανέλθουν σε συζητήσεις των όρων της [συμφωνίας αυτής]. Αλλά ακόμα κι αν ήταν, στην Ελλάδα, η άκρα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ θα ενθαρρυνόταν και ο Τσίπρας θα είχε ακόμη λιγότερα περιθώρια για να κάνει οποιεσδήποτε πρόσθετες παραχωρήσεις. Σε αυτό το σενάριο, η Ελλάδα θα αθετούσε τις πληρωμές της προς την ΕΚΤ και θα αναγκαζόταν να εκδώσει γρήγορα κάποια μορφή ψευδο-νομίσματος για να χρηματοδοτήσει τις τράπεζες και τις εσωτερικές της υποχρεώσεις.

Το «ναι» φαίνεται να είναι η πιο πιθανή έκβαση του δημοψηφίσματος το ερχόμενο Σαββατοκύριακο, αν μη τι άλλο επειδή οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν αύξηση της στήριξης για την παραμονή στην ευρωζώνη. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Τσίπρας (ή η Ελλάδα) θα είναι καθαρίσουν. Αν υπάρξει ένα «ναι», το κύρος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα θα μειωθεί, πληγώνοντας την νομιμοποίησή του στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές. Δεν είναι καθόλου σαφές αν ή πώς θα σχηματιστεί μια νέα κυβέρνηση συνασπισμού.

Σε περίπτωση που ο Τσίπρας παραιτηθεί μετά από ένα «ναι», ο δρόμος θα ανοίξει σε κάποια μορφή κυβέρνησης εθνικής ενότητας, είτε πολιτική είτε τεχνοκρατική. Αυτή η κυβέρνηση θα κάνει άμεση επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές, με την ελπίδα να κλείσει μια συμφωνία πριν η πληρωμή των 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (3,92 δισ. δολαρίων) στην ΕΚΤ καταστεί ληξιπρόθεσμη στις 20 Ιουλίου, και πιθανώς θα το πετύχει.

Αλλά αν ο Τσίπρας δεν επιλέξει να παραιτηθεί, κάτι που φαίνεται εξίσου πιθανό, ο δρόμος προς μια συμφωνία με τους πιστωτές θα ήταν πολύ πιο δύσκολος. Με τον ΣΥΡΙΖΑ να στυλώνει τα πόδια, ο Τσίπρας θα μπορούσε να επιλέξει να βαδίσει στα προηγούμενα αιτήματα του ΣΥΡΙΖΑ τονίζοντας την εντολή από το δημοψήφισμα για την επίτευξη συμφωνίας με τους πιστωτές. Σε περίπτωση που αυτό το σενάριο περάσει, ο Τσίπρας θα αποκαταστήσει την φήμη του ως πανούργου, θα προκηρύξει νέες εκλογές, και είναι πιθανό να παραμείνει η κυρίαρχη πολιτική δύναμη στην Ελλάδα.

Μέχρι στιγμής, το πιο ευπρόσδεκτο αποτέλεσμα για την υπόλοιπη ευρωζώνη θα ήταν ο Τσίπρας να σχηματίσει έναν νέο συνασπισμό με φιλοευρωπαϊκά κόμματα, όπως το Ποτάμι, αλλά δεν είναι σαφές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει την θέληση ή την ικανότητα, να διαπραγματευθεί με την Ευρώπη γινόμενος σοβαρός σχετικά με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις

ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΤΟ «ΟΧΙ»