Δημοψήφισμα και εξωτερική πολιτική

Αν μεταφέρουμε την ανάλυση των πόλων εντός της ευρωζώνης τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα. Η Ένωση σε θεσμικό επίπεδο λειτουργεί ως ένας πόλος στο ελληνικό ζήτημα αυτή την στιγμή, παρά τις διαφορές μεταξύ των εταίρων και των οργάνων. Δυστυχώς, η ελληνική κυβέρνηση με τους χειρισμούς των τελευταίων πέντε μηνών, κατάφερε να τους ενώσει και κατέστησε την σχέση της Ελλάδας με την Ένωση διμερή, επιμένοντας σε μια στρατηγική «εμείς και οι άλλοι». Η ελληνική αφήγηση δεν κατάφερε να κερδίσει υποστηρικτές και η χημεία του Έλληνα υπουργού Οικονομικών με τους υπόλοιπους υπουργούς της ευρωζώνης δεν υπήρξε καλή ήδη από την πρώτη μέρα. Παρ’όλο που είναι πάρα πολλοί εκείνοι που πιστεύουν ότι η ευρωζώνη έχει πάρει λάθος δρόμο, παρά το ότι Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος και σε άλλο επίπεδο Γαλλία και Ιταλία αντιμετωπίζουν ίδια ή παρόμοια προβλήματα δεν πείστηκαν να συσπειρωθούν γύρω από την ελληνική υπόθεση, για να πετύχουν κάτι καλύτερο.

Θα πρέπει, βέβαια, να λάβουμε υπόψη μας ότι η κυβέρνηση είχε συμμαχήσει στην Ισπανία με τους Podemos, που απειλούσαν τον Ραχόι και από την Γαλλία είχε την υποστήριξη της Λεπέν, ενώ πρόσφατα επιστράτευσε και τον Πέπε Γκρίλο στην υποστήριξη του ΟΧΙ, κάτι που σίγουρα δεν χαροποίησε τον Ματέο Ρέντζι. Μετά από αυτά, σίγουρα δεν είναι απορίας άξιον γιατί η Ελλάδα έχει βρεθεί στον προθάλαμο της απομόνωσης. Είναι φανερό ότι οι συσχετισμοί δεν την ευνοούν. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν έγινε πιο ισχυρή τους τελευταίους πέντε μήνες στην Ευρώπη, αλλά αποδυναμώθηκε, πιστεύοντας ότι μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις και διαιρέσεις στο Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, παρουσιάστηκε ως εχθρός και όχι ως σύμμαχος, ενώ την ίδια στιγμή πέτυχε να διαιρεθεί η ίδια εσωτερικά.

Μπορεί, τελικά, η Ελλάδα να προκαλέσει αναταράξεις στην ευρωζώνη και τον παγκόσμιο καπιταλισμό; Πριν λίγο καιρό σε ένα τέτοιο ερώτημα θα μπορούσε να το απαντήσει μόνο η Πυθία, χωρίς να εκτεθεί. Μια εβδομάδα μετά την ανακήρυξη του δημοψηφίσματος ξέρουμε ότι δεν έγινε σεισμός στις αγορές. Σε αυτό, άλλωστε, στήριξε και την δήλωσή του ο Μπαράκ Ομπάμα: «Οι αγορές αντέδρασαν καλά», είπε. Αν επιχειρήσουμε μια υπόθεση, ίσως το 2011 ο Γιώργος Παπανδρέου να είχε περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας, απειλώντας ότι θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου με δημοψήφισμα. Θυμόμαστε όλοι πώς κατέληξε αυτή η ιδέα, πριν καν ωριμάσει. Αντίθετα με την τότε στάση της, η καγκελάριος της Γερμανίας πριν λίγες μέρες είπε ούτε λίγο, ούτε πολύ ότι ο συμβιβασμός ως πρακτική στο πλαίσιο της Ένωσης δεν χρειάζεται ν᾽ αποτελεί ιερή αγελάδα και ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αποφασίσει μόνη της για τη μοίρα της. Δεν είναι αυτό που επιθυμεί, αλλά σίγουρα το δημοψήφισμα την βολεύει και ίσως το ΟΧΙ ακόμη περισσότερο, γιατί θα αρχίσει να ξεφτίζει η ευρωζώνη, μέχρι να μείνει ο σκληρός πυρήνας, όπως επιθυμούν Γερμανοί, Ολλανδοί, οι Βορειοευρωπαίοι και άλλοι. Το ανακουφιστικό για όλους αυτούς αυτήν την στιγμή, ενώ θωρακίζουν τις χώρες τους, είναι ότι η ευθύνη της απόφασης έχει μετατεθεί στον ελληνικό λαό. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κόστος ενός Grexit θα είναι τεράστιο και για τις δύο πλευρές. Η Ελλάδα θα πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στο τι σημαίνουν οι συνέπειες για την ίδια.

Το ΟΧΙ δεν είναι λευκή επιταγή για Grexit. Μπορεί κάποιος να πει ότι «εμείς θέλουμε να ενισχύσουμε την κυβέρνηση στην διαπραγμάτευση και να αλλάξουμε την Ευρώπη». Ο πρωθυπουργός πήγε στην Γερμανία, στην Γαλλία, στην Ιταλία και τις Βρυξέλλες με ισχυρή λαϊκή εντολή τον Ιανουάριο. Μέχρι σήμερα στην διαπραγμάτευση έκανε τα εξής: Πρώτον, επικαλέστηκε ότι έχει εντολή να σταματήσει η λιτότητα στην χώρα. Δεύτερον, προσπαθούσε να πείσει τους εταίρους ότι ο δρόμος που έχουν πάρει είναι λάθος και η Ελλάδα θα οδηγήσει τους λαούς της Ευρώπης στη γη της επαγγελίας. Τελικά, μετά από πολλές συναντήσεις, όπου δεν πρότεινε τίποτα, αλλά τα απέρριπτε όλα, υπέγραψε πρόταση με 8 δισ. μέτρα λιτότητας. Τίποτε από τα παραπάνω δεν ενίσχυσε την θέση της χώρας στην ευρωζώνη. Ως αποτέλεσμα ήρθε η πρόταση των θεσμών, την οποία κάλεσε τον λαό να την απορρίψει αύριο. Το μόνο σίγουρο, επίσης, είναι ότι το «διαίρει και βασίλευε» είναι μια συνθήκη που δεν ενισχύει τη χώρα.

Όλο αυτό το διάστημα η πραγματική οικονομία βούλιαξε και η κυβέρνηση έδωσε την χαριστική βολή σε όσα ταμεία των δημοσίων φορέων είχαν απομείνει κάποια αποθεματικά. Επιπλέον, το πρόγραμμα για το οποίο ήδη είχαμε κάνει πολλές θυσίες δεν ολοκληρώθηκε και δεν πήραμε τα χρήματα, ούτε όσα μας χρωστούσαν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι από τα κέρδη τους. Συμπερασματικά, αποτυχία στις διαπραγματεύσεις και χειροτέρευση της οικονομίας της χώρας, χωρίς κανένα δίχτυ ασφαλείας. Τώρα, το δημοψήφισμα αποτελεί μια δεύτερη ευκαιρία. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι την παίρνει...

Ποια είναι τα πιθανά σενάρια; Πρώτον, να υποθέσουμε ότι όλα θα πάνε κατ᾽ ευχήν. Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θα σεβαστούν το ελληνικό κοινοβούλιο και τον ελληνικό λαό περισσότερο από τα δικά τους κοινοβούλια και τους δικούς τους λαούς. Επειδή το αποφάσισαν, σύμφωνα με την δημοσκόπηση οι μισοί Έλληνες, εκ των οποίων ένα 12% θέλει να γυρίσει στην δραχμή. Θα αποδεχτούν όποια συμφωνία προτείνει η ελληνική κυβέρνηση και θα περάσει ασμένως από το eurogroup, τους θεσμούς, τα υπόλοιπα κοινοβούλια. Με την απόσταση που έχει δημιουργήσει η κυβέρνηση από τους εταίρους, και η οποία θα μεγαλώσει με το ΟΧΙ και την αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης, αυτό φαίνεται, τουλάχιστον τώρα, απίθανο να ευοδωθεί, και αν πραγματοποιηθεί δεν θα γίνει ούτε εύκολα ούτε γρήγορα. Κάθε λεπτό που περνάει, η Ελλάδα χάνει. Μιας και ο πρωθυπουργός χθες μίλησε για δίκιο και τελευταία επικαλείται το μεγαλείο της ελληνικής ιστορίας, θα θυμάται από το σχολείο ότι οι Μήλιοι προέβαλαν στους Αθηναίους το ζήτημα της δικαιοσύνης. Καταστράφηκαν, ωστόσο, περιμένοντας τους Σπαρτιάτες να τους σώσουν. Συνεπώς, το επιχείρημα «πιο ισχυρή Ελλάδα με το ΟΧΙ» κάπου εδώ καταρρέει.