Υψώνοντας το τείχος

Στον απόηχο μιας ευρείας πολιτικής αναταραχής, η Ουγγαρία βρέθηκε στην πλευρά που υποδέχεται μια άνευ προηγουμένου ροή μεταναστών. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνόρων Frontex, εκτιμάται ότι περίπου 67.000 άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να διασχίσουν παράνομα τα σύνορα της Ουγγαρίας [1] μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 2015, ένα ποσό σχεδόν δέκα φορές υψηλότερο από όσο ήταν κατά την ίδια περίοδο του 2014. Οι περισσότεροι από τους μετανάστες ήρθαν από το Κοσσυφοπέδιο (35%), αλλά επίσης ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς προέρχονταν από το Αφγανιστάν (26%) και την Συρία (20%). Κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, οι μετανάστες έρχονται όλο και περισσότερο από εμπόλεμες ζώνες: Το Αφγανιστάν, το Ιράκ και την Συρία.

Η Ουγγαρία δεν έχει αντιμετωπίσει μια τόσο μεγάλη κρίση προσφύγων από την εποχή των πολέμων της Γιουγκοσλαβίας στην δεκαετία του 1990, όταν οι ουγγρικές Αρχές έπρεπε να χειριστούν σχεδόν 50.000 αιτούντες άσυλο το 1991 και μόνο. Ενώ τώρα ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται στην Ουγγαρία είναι πολύ υψηλότερος, οι περισσότεροι από αυτούς θέλουν μόνο να ταξιδέψουν μέσα από την χώρα˙ κατά την διάρκεια των γιουγκοσλαβικών πολέμων, οι περισσότεροι πρόσφυγες επιθυμούσαν να παραμείνουν στην Ουγγαρία για να ξεφύγουν από τον πόλεμο. Αυτή είναι μια σημαντική διαφορά: Δεδομένου ότι οι περισσότεροι μετανάστες θέλουν μόνο να ταξιδέψουν μέσα από την Ουγγαρία, και η αναλογία των μεταναστών που θέλουν να εγκατασταθούν στην Ουγγαρία είναι οριακή, το ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ουγγαρία δεν είναι ένα πρόβλημα μετανάστευσης με την κλασική έννοια, αλλά δεν είναι κι ένα πρόβλημα που θα λυθεί αυτόματα, και θα μπορούσε να μεγαλώσει στο μέλλον.

Η ουγγρική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε στην εισροή μετανάστευσης με μια σειρά πολιτικών μέτρων που χλευάστηκαν ευρέως. Πρώτον, η κυβέρνηση ξεκίνησε μια αμφιλεγόμενη «Εθνική Διαβούλευση» [2], μια δημοσκόπηση για τη μετανάστευση που περιείχε ερωτήσεις ιδιαίτερης χειραγώγησης οι οποίες συνέδεαν τους μετανάστες που αναζητούν εργασία και τους αιτούντες άσυλο με τους τρομοκράτες. Για παράδειγμα, μια ερώτηση ήταν, «Ακούμε διαφορετικές απόψεις σχετικά με το θέμα της μετανάστευσης. Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι οι οικονομικοί μετανάστες θέτουν σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας και τα μέσα διαβίωσης των Ούγγρων. Συμφωνείς;» και μια άλλη ρωτούσε, «Συμφωνείτε με την ουγγρική κυβέρνηση ότι η υποστήριξη θα πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο που μπορούν να έχουν οι ουγγρικές οικογένειες και τα παιδιά, αντί για τη μετανάστευση;». Ο δεδηλωμένος σκοπός της δημοσκόπησης ήταν να ερωτηθούν οι πολίτες για την στάση τους απέναντι στην μετανάστευση, αλλά στην πραγματικότητα, η δημοσκόπηση προσπάθησε να βάλει την μεταναστευτική πολιτική στην εθνική ατζέντα και να επηρεάσει την κοινή γνώμη προς το αντι-μεταναστευτικό συναίσθημα. Ενώ η δημοσκόπηση υποτίθεται ότι προσπάθησε να καταγράψει τις απόψεις πριν την λήψη πολιτικών αποφάσεων, η κυβέρνηση είχε καθορίσει την τροχιά τους σχετικά με τα πιο κρίσιμα ζητήματα (όπως η κατασκευή ενός φράχτη στα σύνορα) ακόμη και πριν από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων.

Στην πορεία προς την ψηφοφορία, η ουγγρική κυβέρνηση εγκαινίασε μια ενημερωτική εκστρατεία με μηνύματα όπως «Αν έρθεις στην Ουγγαρία, θα πρέπει να σέβεσαι τους νόμους μας!», «Αν έρθεις στην Ουγγαρία, θα πρέπει να σέβεσαι τον πολιτισμό μας!» και «Αν έρθεις στην Ουγγαρία, δεν μπορείς να πάρεις τις δουλειές μας!». Δεδομένου ότι οι αφίσες ήταν όλες στην ουγγρική γλώσσα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι πραγματικά στόχευαν τους μετανάστες και τους μεταφορείς λαθρομεταναστών, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση.

Κρατική αφίσα δυσφήμησης των μεταναστών κατεστραμμένη από ακτιβιστές της αντιπολίτευσης στην Βουδαπέστη, στις 10 Ιουνίου 2015. BERNADETT SZABO / REUTERS
-----------------------------

Πριν καν λήξει η δημοσκόπηση, η ουγγρική κυβέρνηση ανακοίνωσε σχέδια για την κατασκευή φράχτη περίπου 100 μιλίων κατά μήκος των συνόρων της με την Σερβία για να συγκρατήσει την ροή των μεταναστών. Η απόφαση αυτή προξένησε σκληρή κριτική κατά της κυβέρνησης από την Σερβία, την Αυστρία, και πολιτικούς ηγέτες όπως η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ ,και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Martin Schulz. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, ανακοίνωσε επίσης σχέδια για να κλείσει μόνιμα στρατόπεδα προσφύγων [3] σε πόλεις, αντικαθιστώντας τα με προσωρινούς καταυλισμούς εκτός των αστικών περιοχών αποτελούμενους από σκηνές.

Στο τέλος Μαΐου, ο Όρμπαν έκανε προσωπικά έκκληση για το κλείσιμο ενός από τους μεγαλύτερους προσφυγικούς καταυλισμούς στην πόλη Ντέμπρετσεν. «Αυτό δεν είναι ένα στρατόπεδο προσφύγων, αλλά ένα στρατόπεδο μεταναστών», είπε, αναφερόμενος στην ιδέα ότι οι κάτοικοι του στρατοπέδου κάνουν κατάχρηση της γενναιοδωρίας του ουγγρικού κράτους. Ο Όρμπαν συνέχισε, «Δεν θέλουμε να έρθουν περισσότεροι μετανάστες, αυτοί που είναι εδώ θα πρέπει να πάνε στο σπίτι τους». Δεδομένου ότι η κυβέρνηση λάμβανε επί αρκετά χρόνια υπό όρους επιχορηγήσεις από την ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό και την συντήρηση αυτών των στρατοπέδων, το κλείσιμό τους μπορεί να βλάψει την προσήλωση της Ουγγαρίας στους κανονισμούς της ΕΕ -γεγονός που αναγνώρισε ακόμη και ο Orban. Η ουγγρική κυβέρνηση αυστηροποίησε επίσης το αδίκημα για την παράνομη διέλευση των συνόρων στον ποινικό κώδικα από παράβαση σε έγκλημα.