Ο στρατηγικός εφιάλτης των Κούρδων και της Άγκυρας

Όπως προέβλεψαν οι περισσότεροι παρατηρητές, η εκστρατεία της Τουρκίας κατά του Ισλαμικού Κράτους (που ονομάζεται επίσης ISIS) έγινε γρήγορα μια δικαιολογία για έναν πόλεμο εναντίον του επικηρυγμένου Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ). Ενώ η τουρκική επίθεση της 23ης Ιουλίου εναντίον του ISIS ήταν μια μοναδική εξόρμηση κατά ενός μικρού συμπλέγματος στόχων [2] στην Συρία, από τις 24 ως τις 26 Ιουλίου η τουρκική πολεμική αεροπορία διεξήγαγε πάνω από 150 εξόδους εναντίον περισσότερων από 300 στόχων του ΡΚΚ [3] στο Ιράκ. Και, μέχρι την 30ή Ιουλίου, ενώ ο τουρκικός στρατός είχε σκοτώσει περί τους εννέα μαχητές του ISIS, σύμφωνα με πληροφορίες [4] είχε σκοτώσει 190 αντάρτες του ΡΚΚ και τραυματίσει πάνω από 300.

Ο στόχος του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησης του ΑΚΡ είναι σαφής. Θέλουν να διαλύσουν την συνεργασία μεταξύ του συνδεδεμένου με το ΡΚΚ κόμματος της Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ νίκες του PYD κατά του ISIS επέτρεψαν στο κόμμα να δομήσει ένα συνεχόμενο τμήμα εδάφους στο βόρειο τμήμα της Συρίας, το οποίο εκτείνεται από το Kobani μέχρι τα σύνορα με το Ιράκ. Αντιμετωπίζοντας την προοπτική το PYD να ενώσει το τρίτο καντόνι του σε αυτόν τον διάδρομο για να σχηματιστεί μια αυτόνομη κουρδική περιοχή, που ονομάζεται Rojava, κατά μήκος των νότιων συνόρων της Τουρκίας, ο πρόεδρος της Τουρκίας έπρεπε να ενεργήσει.

Γυναίκα μαχητής του PKK βρίσκεται κοντά σε μια θέση ασφαλείας στο Sinjar, στις 13 Μαρτίου 2015. ASMAA WAGUIH / REUTERS
------------------------

Η πρόσφατη εκστρατεία του Ερντογάν έχει ήδη καταφέρει κάποια άμεση τακτική επιτυχία, ιδίως με την μορφή της σύμφωνης γνώμης της Ουάσιγκτον για την δημιουργία από την Τουρκία μιας «ελεύθερης ζώνης» από το ISIS στην βορειοδυτική Συρία. Αλλά η προσπάθεια του ΑΚΡ να βάλει μια σφήνα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του PYD μπορεί να αποδειχθεί στρατηγικό σφάλμα, διαβρώνοντας επικίνδυνα την ήδη αδύναμη θέση της Τουρκίας στην Συρία και το Ιράκ. Πράγματι, η πρωτοβουλία της Τουρκίας θα κάνει πιθανότατα την ομάδα των ανταρτών ισλαμιστών Jabhat al-Nusra ηγετική δύναμη βορειοδυτικά της Συρίας, παρέχοντας στους Σαουδάραβες και Καταριανούς προστάτες της al Nusra ερείσματα στα σύνορα της Τουρκίας. Ακόμη χειρότερα, το PYD και το PKK θα μπορούσαν να κάνουν μια συμμαχία με το Ιράν, επιφέροντας τον στρατηγικό εφιάλτη που η Άγκυρα φοβάται περισσότερο: Μια κουρδική οντότητα υπό την ηγεσία του ΡΚΚ που θα εκτείνεται στην Συρία και το Ιράκ, και που θα είναι έτοιμη να εκτελεί τις εντολές της Τεχεράνης.

ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΚΟ ΑΙΝΙΓΜΑ

Η αμερικανο-κουρδική ευθυγράμμιση που ακολούθησε την εισβολή στο Ιράκ από το ISIS τον Ιούνιο του 2014 έχει εξοργίσει την Άγκυρα. Αρχικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες περιόρισαν την συνεργασία τους με τις δυνάμεις Peshmerga της Ιρακινής Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης. Η ομάδα αυτή, ωστόσο, αποδείχθηκε γρήγορα ανίκανη να αποτρέψει το ISIS από το να καταλάβει κουρδικές κατοικημένες περιοχές σε αμφισβητούμενα εδάφη του Ιράκ. Και σύντομα οι έμπειροι αντάρτες του ΡΚΚ εντάχθηκαν στην μάχη, αποτελώντας βασικό συστατικό της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ εκστρατείας για την ώθηση του ISIS από το Ιράκ (έστω και αν, επισήμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν το ΡΚΚ τρομοκρατική οργάνωση και δουλεύουν μόνο με το PYD).

Το PKK ήταν καθοριστικό για την ανακατάληψη [5] του Makhmur τον Αύγουστο του 2014, μια από τις πρώτες νίκες του συνασπισμού εναντίον του ISIS. Το Makhmur είναι το σπίτι πάνω από 10.000 Κούρδων προσφύγων που είχαν φύγει από την Τουρκία στην δεκαετία του 1990. Οι αντάρτες του ΡΚΚ και οι σύντροφοί τους του PYD, επίσης, έσπασαν την πολιορκία του ISIS στο όρος Sinjar στο βορειοδυτικό Ιράκ κοντά στα σύνορα με την Συρία τον Αύγουστο του 2014, σώζοντας χιλιάδες πολιορκημένους Yezidis από τους μαχητές του ISIS. Και έτσι, με λίγες κινήσεις, οι Κούρδοι είχαν δημιουργήσει έναν αρκετά μεγάλο διάδρομο εδάφους εκτός των τυπικών ορίων της Ιρακινής Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης.

Για την υποστήριξη των εδαφικών επιχειρήσεων των PYD/ΡΚΚ στο όρος Sinjar, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν διεξάγει αεροπορικές επιδρομές. Προς απογοήτευση της Τουρκίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες επεξέτειναν στη συνέχεια την συνεργασία τους με τους Κούρδους στην Συρία, βοηθώντας την κουρδική προσπάθεια να σπάσουν την πολιορκία του ISIS στο αυτόνομο κουρδικό καντόνι του Kobani με αμερικανική αεροπορική δύναμη. Στις 18 Οκτωβρίου 2014, καθώς ο επικεφαλής του PYD, Σαλίχ Μουσλίμ, συναντήθηκε με τον Αμερικανό αναπληρωτή σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, Tony Blinken, για την επισημοποίηση της συνεργασίας, ο Ερντογάν ταύτισε ανήθικα το PYD με το ISIS. Οι παρατηρήσεις του κατέπληξαν τους Κούρδους της Τουρκίας και απέτυχαν να εκτροχιάσουν την συνεργασία ΗΠΑ-PYD.

Ένας υποστηρικτής του HDP ζητωκραυγάζει κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης για να γιορταστεί η νίκη του κόμματος στις βουλευτικές εκλογές, στο Ντιγιαρμπακίρ, στην Τουρκία, στις 8 Ιουνίου 2015. OSMAN ORSAL / REUTERS
---------------------------------

Η μετέπειτα νίκη του PYD επί του ISIS τον Ιανουάριο στην συριακή πόλη Kobani αποτέλεσε μια καθοριστική πολιτική στιγμή [6] για τους Κούρδους πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας. Αγκαλιάζοντας τον στόχο της Rojava ως δικό τους, εκατομμύρια συντηρητικών Κούρδων έστρεψαν την υποταγή τους στο κυβερνών ΑΚΡ του Ερντογάν προς το κουρδικής ηγεσίας Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) .Το ΑΚΡ έχασε την πλειοψηφία του, και το όνειρο του Ερντογάν να αλλάξει το τουρκικό Σύνταγμα [7] ώστε να δημιουργήσει ένα «τούρκικου στιλ» προεδρικό σύστημα, απομακρύνθηκε.