Η Κίνα βρήκε τοίχο

Έχοντας πλήρη επίγνωση της δημογραφικής ωρολογιακής βόμβας, η κινεζική κυβέρνηση ενθαρρύνει απεγνωσμένα τους ανθρώπους να κάνουν περισσότερα παιδιά, με μεγάλη επιτυχία [13]. Κατά ειρωνικό τρόπο, εάν η κυβέρνηση δεν επιτύχει την αύξηση των γεννήσεων πάνω από τα χαμηλά επίπεδα που βρέθηκαν στην Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν, η δημογραφική κρίση θα επιδεινωθεί πριν αρχίσει να βελτιώνεται. Στα πρώτα 20 έως 30 χρόνια της δημογραφικής έκρηξης, η Κίνα θα πρέπει να αναλάβει το κόστος της ανατροφής περισσότερων παιδιών, χωρίς καμία αύξηση του εργατικού δυναμικού της. Στην πραγματικότητα, το εργατικό δυναμικό της θα μειωθεί περαιτέρω, καθώς (κυρίως) οι γυναίκες θα φύγουν από τις δουλειές τους για να αναθρέψουν τις οικογένειές τους.

Τα σύμβολα του ρενμίνμπι ή γιουάν και του δολαρίου έξω από ένα ανταλλακτήριο συναλλάγματος στην Σαγκάη, στις 14 Αυγούστου 2015. ALY SONG / REUTERS
-----------------------

Οι ηγέτες της Κίνας θα πρέπει να έχουν επίγνωση του δημοσιονομικού τοίχου που κόβει τον δρόμο την Κίνας προς την ανάπτυξη και πρέπει να γνωρίζουν πόσο δύσκολο θα είναι να τον διαπεράσουν. Η εύρεση νέων πηγών εσόδων δεν θα είναι εύκολη. Τα κεφαλαιακά κέρδη μένουν σε μεγάλο βαθμό αφορολόγητα στην Κίνα λόγω της αχαλίνωτης φοροδιαφυγής, και τα περισσότερα κέρδη από την χρηματιστηριακή αγορά δεν φορολογούνται καθόλου. Τα τρέχοντα σχέδια της Κίνας για την φορολογική μεταρρύθμιση είναι σχετικά μετριοπαθή [14], αλλά ένα προφανές επόμενο βήμα είναι να ενισχυθεί η είσπραξη των φόρων υπεραξίας. Γνωρίζοντας ότι ο έφορος έρχεται, οι Κινέζοι πλούσιοι κάνουν ό, τι μπορούν για να πάρουν τα περιουσιακά τους στοιχεία (ή τουλάχιστον την νομική δικαιοδοσία επί του ενεργητικού τους) έξω από την χώρα.

Η επιβολή των φόρων θα γίνει ακόμη πιο δύσκολη αφότου η κυβέρνηση στην Τρίτη Ολομέλεια το 2013 [15] δεσμεύθηκε να προσδώσει έναν «αποφασιστικό» ρόλο στην αγορά για την οικονομία, κάτι που ευρέως εξελήφθη ότι σήμαινε [16] πως οι στρατηγικοί, υψηλά φορολογούμενοι τομείς θα εκτίθεντο [17] στις δυνάμεις της αγοράς. Τα επακόλουθα σχέδια της κυβέρνησης να ανοίξει τους κεφαλαιακούς λογαριασμούς [18] στην πλήρη μετατρεψιμότητα έβαλαν σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο την ικανότητά της να χρησιμοποιεί την οικονομία. Καθώς χαλαρώνει τώρα την λαβή της επί του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας, η κυβέρνηση θα χάσει άλλο ένα σημαντικό εργαλείο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να είναι οικονομικά αναγκαίες, αλλά μειώνουν όντως τις δημοσιονομικές επιλογές της κυβέρνησης. Εταιρείες που κάποτε ήταν κομμάτι της κυβέρνησης λειτουργούν όλο και περισσότερο σύμφωνα με τα συμφέροντά τους -και αυτά μπορεί να συγκρούονται με εκείνα της χώρας στο σύνολό της.

ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΓΙΑ ΕΛΙΓΜΟΥΣ

Η Κίνα ξέφυγε από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 σχεδόν εντελώς αλώβητη, παρότι υπέστη μια πτώση εξαγωγών κατά 16% [19] το 2009 σε σχέση με το 2008. Η κατάρρευση των εξαγωγών αντισταθμίστηκε από ένα αποφασιστικό κυβερνητικό πρόγραμμα τόνωσης [20] που έριξε 586 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία. Σε αντίθεση με το πρόγραμμα τόνωσης των ΗΠΑ, το οποίο κυρίως προσέφερε κεφάλαια στις τράπεζες, το κινεζικό πρόγραμμα ήταν μια κλασικά κεϋνσιανή παρέμβαση στην ζήτηση. Εκτός από το ότι πρόλαβε μια οικονομική καταστροφή, η Κίνα απέκτησε [21] αεροδρόμια, συστήματα μετρό, σιδηροδρομικές γραμμές υψηλής ταχύτητας και ένα σύνολο ιδιαιτέρως απαραίτητων υποδομών.

Σήμερα, μια πιο απελευθερωμένη Κίνα έχει πολύ λιγότερο χώρο για ελιγμούς. Το 2008, οι κρατικές επιχειρήσεις ήταν υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης˙ το 2015, πολλές είναι σχεδόν ανεξάρτητες. Το 2008, οι έλεγχοι κεφαλαίων εμπόδισαν ξένες επενδύσεις να φύγουν από την χώρα˙ το 2015, ακόμα και τα κινεζικά κεφάλαια έχουν πολλούς δρόμους για να φύγουν. Η Κίνα μπορεί ακόμα να δανειστεί για να βρει τον δρόμο της έξω από το πρόβλημα, όπως έκανε και το 2008, αλλά το πολιτικό κλίμα είναι πλέον ασθενές για μεγάλα δημόσια σχέδια, και η απελευθέρωση έχει κάνει την οικονομία πολύ περισσότερο ανοιχτή από ό, τι ήταν πριν. Και αν η Κίνα δανειστεί τώρα, όπως έκανε τότε, δεν είναι σαφές πότε θα είναι σε θέση να ξεπληρώσει αυτά τα χρήματα.

Λέγεται συχνά ότι η Κίνα θα γεράσει προτού να πλουτίσει˙ είναι ίσως εξίσου αλήθεια ότι η κινεζική οικονομία θα ελευθερωθεί πριν φορολογηθεί. Η απελευθέρωση χωρίς φορολόγηση θα ωθήσει την κινεζική κυβέρνηση στο σύνηθες στον Τρίτο Κόσμο μοτίβο της διαρκούς δημοσιονομικής κρίσης. Ένα κινεζικό κράτος που συγκεντρώνει χρήματα κυρίως μέσω οπισθοβαρών φόρων και αγωνίζεται να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της κοινωνικής πρόνοιας θα μοιάζει αρκετά με τον υπόλοιπο Τρίτο Κόσμο που υποτίθεται ότι η Κίνα άφησε πίσω της χρόνια πριν. Ένα διολισθαίνον γουάν είναι μόνο το προοίμιο για αυτό το είδος της κρίσης, δεν είναι η τελική πράξη.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2015-08-16/china-hits-wall