Καθαρά οφέλη από την μετανάστευση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Καθαρά οφέλη από την μετανάστευση

Ιδού πώς να γίνουν κατανοητές οι οικονομικές επιδράσεις της
Περίληψη: 

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τρία βασανιστικά προβλήματα. Η ικανότητά της να απορροφά παραγωγικά μετανάστες περιορίζεται από την υψηλή ανεργία, την χαμηλή ανάπτυξη και τις άκαμπτες αγορές εργασίας. Ως εκ τούτων, η διστακτικότητα της Ευρώπης απέναντι στην πρόκληση του μεταναστευτικού αντικατοπτρίζει τις μεγαλύτερες οικονομικές αδυναμίες της.

Ο SEBASTIAN MALLABY είναι ανώτερος υπότροφος Paul A. Volcker για τα Διεθνή Οικονομικά στο Council on Foreign Relations.

Για να κατανοήσουμε τις οικονομικές προκλήσεις στην κρίση προσφύγων στην Ευρώπη [1], ας ξεκινήσουμε από ένα απίθανο μέρος: Το νησί Τόνγκα του Νότιου Ειρηνικού. Το 2006, η Παγκόσμια Τράπεζα [2] μεσολάβησε για μια συμφωνία μεταξύ αυτού του φτωχού μικρο-κράτους και της κοντινής Νέας Ζηλανδίας. Η Τόνγκα θα καλύψει την ανικανοποίητη ανάγκη της Νέας Ζηλανδίας για εργάτες στην συγκομιδή φρούτων, στέλνοντας μερικούς από τους πολίτες της στην πλούσια γείτονα˙ Η Νέα Ζηλανδία θα παράσχει σε αυτούς τους πολίτες απασχόληση. Το πείραμα αύξησε το εισόδημα [3] των συμμετεχόντων εργαζομένων από την Τόγκα με συντελεστή δέκα, ένα αποτέλεσμα που επισκίασε το πιθανό όφελος κάθε προγράμματος βοήθειας που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Με αυτό το εξαιρετικό άλμα στα εισοδήματα ήρθαν βελτιώσεις σε όλα, από την ποιότητα των σπιτιών των εργαζομένων μέχρι την σχολική επίδοση των παιδιών τους. Το πρόγραμμα δεν κόστισε στη Νέα Ζηλανδία τίποτα.

Όπως και στην Τόνγκα, έτσι και στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο: Η διασυνοριακή κυκλοφορία των ατόμων μπορεί να ενισχύσει την ευημερία πιο δυναμικά από ό, τι άλλες μορφές της παγκοσμιοποίησης. Η απελευθέρωση του εμπορίου μπορεί να αυξήσει την παραγωγή των χωρών κατά λίγες ποσοστιαίες μονάδες -αξίζει τον κόπο σίγουρα, αλλά γενικά δεν είναι κάτι το μετασχηματιστικό. Οι διεθνείς κεφαλαιακές ροές μπορούν κατ’ αρχήν να βελτιώσουν την κατανομή των αποταμιεύσεων του κόσμου, αλλά μπορούν επίσης να αποτύχουν, ενεργοποιώντας κρίσεις. Η μετανάστευση, αντίθετα, μπορεί να δημιουργήσει τεράστιες αυξήσεις του βιοτικού επιπέδου [4]. «Τα οφέλη από την εξάλειψη των εμποδίων [στην μετανάστευση] ανέρχονται σε μεγάλα κλάσματα του παγκόσμιου ΑΕΠ», υποστήριξε ο μελετητής της ανάπτυξης Michael Clemens [5], και είναι «μια ή δύο τάξεις μεγέθους μεγαλύτερα από τα κέρδη από την κατάργηση όλων των εναπομεινάντων περιορισμών για τις διεθνείς ροές των εμπορευμάτων και των κεφαλαίων».

Εάν τα κέρδη από την μετανάστευση είναι τόσο μεγάλα, γιατί οι πολιτικοί ηγέτες τείνουν να αντιστέκονται [6] στις νέες αφίξεις; Η απάντηση έγκειται στην κατανομή αυτών των κερδών, η μερίδα του λέοντος των οποίων περιέρχεται στους μετανάστες. Εάν ένας ταξιτζής από την Λίμα μετακομίσει στη Νέα Υόρκη, για παράδειγμα, οι ικανότητές του θα παραμείνουν αμετάβλητες, αλλά το εισόδημά του θα εκτιναχθεί δραματικά. Ωστόσο, οι οικονομικές συνέπειες για τη Νέα Υόρκη και για τους γηγενείς οδηγούς ταξί δεν θα είναι αμέσως προφανείς, και ο αντίκτυπος της νέας θέσης εργασίας του μετανάστη στην οικονομία του Περού θα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.

Βλέποντάς το από την σκοπιά της παγκόσμιας κοινωνικής πρόνοιας, με άλλα λόγια, η μετανάστευση προσφέρει ένα καθαρό κέρδος. Αλλά οι πολιτικοί μιλούν για εθνικά [7] και μερικές φορές περιφερειακά συμφέροντα [8], όχι για τα παγκόσμια αγαθά. Είναι ίσως για αυτόν τον λόγο που οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν παλέψει για να ανταποκριθούν σε μια κρίση που, αν τύγχανε σωστής διαχείρισης, θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά την παγκόσμια συνολική ευζωία.

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ

Υπάρχει μεγάλη οικονομική βιβλιογραφία που επεδίωξε να ξεμπερδέψει τις εθνικές και περιφερειακές επιπτώσεις της μετανάστευσης. Από την άποψη των χωρών από τις οποίες φεύγουν οι μετανάστες, τα ευρήματα είναι ανάμικτα, αλλά πιθανώς πιο θετικά από ό, τι φαντάζονται οι περισσότεροι άνθρωποι. Κατ’ αρχήν, οι μετανάστες από τις αναπτυσσόμενες χώρες εμβάζουν περίπου 440 δισ. δολάρια [9] ετησίως στους συγγενείς τους στις πατρίδες τους, μια μεταφορά χρημάτων η οποία είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από την συνολική επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια σε όλο τον κόσμο. Κατά δεύτερον, η απώλεια των παραγωγικών εργαζομένων μπορεί να είναι λιγότερο επώδυνη στις χώρες καταγωγής από όσο συχνά πιστεύεται. Συχνά υποστηρίζεται, για παράδειγμα, ότι οι υπηρεσίες υγείας της Αφρικής έχουν υποφέρει οικτρά από την φυγή νοσηλευτών και γιατρών από την ήπειρο. Αλλά οι αφρικανικές χώρες με τις μεγαλύτερες εκροές γιατρών [10] ως μερίδιο του συνολικού πληθυσμού, όπως η Αλγερία, η Γκάνα ή η Νότια Αφρική, τείνουν να έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας˙ προφανώς, υπάρχουν αρκετοί γιατροί και νοσηλευτές που μένουν πίσω για να αποτρέψουν την κατάρρευση. Επίσης, είναι εύκολο να θρηνεί κάποιος ότι η πτωχευμένη οικονομία στην Ελλάδα [11] έχει πληγεί ανεπανόρθωτα από την διαρροή εγκεφάλων των μορφωμένων εικοσάρηδων. Αλλά η Ελλάδα έχει ποσοστό ανεργίας 25%, και η οικονομία της δύσκολα θα επωφελείτο από τους νέους οι οποίοι δεν θα εργάζονταν. Οι μετανάστες, με άλλα λόγια, έχουν την τάση να φεύγουν από τις θέσεις όπου οι παραγωγικές ευκαιρίες είναι πενιχρές, και παρότι φεύγουν, αρκετοί εργαζόμενοι τείνουν να μένουν πίσω για να εκμεταλλευθούν αυτές τις ευκαιρίες που παραμένουν. βεβαίως, θα ήταν τραγελαφικό να αντιταχθεί κάποιος στην πλημμύρα των Σύρων στην Ευρώπη εξαιτίας της υποτιθέμενης απώλειας για την οικονομία της Συρίας.

01102015-1.jpg

Μια διαμαρτυρία εναντίον αλλοδαπών εργαζομένων στο Lincolnshire, στην Αγγλία, τον Φεβρουάριο του 2009. PHIL NOBLE / FILES / REUTERS
----------------------