Η επίθεση του Πούτιν για το αέριο

Ένα πλοίο ετοιμάζεται να δέσει στην πλατφόρμα αερίου SPQ1 στο νότιο άκρο του κοιτάσματος φυσικού αερίου South Pars του Ιράν, στις 26 Ιανουαρίου 2011. Οι πλατφόρμες στο βάθος είναι στο Κατάρ. CAREN FIROUZ / REUTERS
-----------------------

Η ρωσική επέμβαση προσθέτει ένα νέο επίπεδο. Η Ρωσία θα προτιμούσε να δει την κατασκευή ενός αγωγού Ιράν-Ιράκ [5]-Συρίας ή απολύτως κανέναν αγωγό, έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει καλύτερα τις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, τον κύριο πελάτη της. Για το Κατάρ, η Συρία αποτελεί μια ευκαιρία να μεταφέρει φθηνά φυσικό αέριο στην αγορά ή να εμποδίσει το Ιράν να αποκτήσει κυρίαρχη θέση στις εξαγωγές μέσω αγωγού από τα κοινά κοιτάσματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, εν τω μεταξύ, υποστηρίζουν τον αγωγό του Κατάρ ως έναν τρόπο για να αντισταθμιστεί το Ιράν και να διαφοροποιηθούν οι προμήθειες φυσικού αερίου της Ευρώπης από την Ρωσία. Και η Τουρκία, επίσης, πιστεύει ότι ο αγωγός του Κατάρ θα βοηθήσει να διαφοροποιηθούν οι προμήθειες του δικού του φυσικού αερίου μακριά από την ρωσική ενέργεια και επιπλέον θα στηρίξει τις φιλοδοξίες της να γίνει ένα κομβικό σημείο διαμετακόμισης φυσικού αερίου μεταξύ Ασίας και Ευρώπης. Τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, τις τελευταίες ημέρες, υπενθύμισαν στην Τουρκία [6] ότι «είναι απίθανο να τα καταφέρει χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο [7]» και ότι ο άλλος μεγάλος προμηθευτής της Τουρκίας, το Ιράν, είναι ευθυγραμμισμένος με την Ρωσία σχετικά με την Συρία.

Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε πολιτική διευθέτηση της κρίσης στην Συρία πρέπει επίσης να συμβιβάσει αντικρουόμενα συμφέροντα φυσικού αερίου. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό θα ήταν να επιτραπεί να κατασκευαστούν αμφότεροι οι αγωγοί, ώστε το καταριανό και το ιρανικό αέριο να μπορούν να διατεθούν στην αγορά φτηνά. Αυτό θα λύσει τουλάχιστον ένα κίνητρο της σύγκρουσης. Στην πραγματικότητα, θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα όλων των παραγόντων αρκετά καλά, εκτός από της Ρωσίας.

Πράγματι, οι διπλοί αγωγοί θα ήταν καταστροφή για το Κρεμλίνο. Η Ρωσία έχει ζωτικό συμφέρον να ελέγχει τις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, όπου η Gazprom πωλεί το 80% του φυσικού της αερίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταφέρει να διαφοροποιήσει τις πηγές του εφοδιασμού της [8] κατά τα τελευταία έτη (εν μέρει μέσω εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου) και επιδιώκει να αναπτύξει επιπλέον αγωγούς από την Κεντρική Ασία και την Μέση Ανατολή για να μειώσει περαιτέρω την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Νέοι αγωγοί από το Κατάρ και το Ιράν θα μπορούσαν να πάρουν μερίδιο αγοράς από την Ρωσία, αλλά το πιο σημαντικό θα ήταν η μείωση των τιμών κάτω από το επίπεδο που χρειάζεται ο ρωσικός κρατικός προϋπολογισμός για να επιβιώσει.

Η Ρωσία παλαιότερα είχε δείξει προθυμία να πολεμήσει για τα θέματα αυτά. Πολέμησε στην Γεωργία για να ματαιώσει τα σχέδια των Δυτικών για εξαγωγή φυσικού αερίου από την Κασπία Θάλασσα προς την Δύση μέσω Αζερμπαϊτζάν [9] και την Γεωργία στην Τουρκία. Πήγε σε πόλεμο στην Ουκρανία [10], προκειμένου να ελέγξει ένα ζωτικό κράτος-διέλευσης μεταξύ της Ρωσίας και της Ευρώπης. Και είναι λογικό να αναμένεται ότι η Ρωσία θα πολεμήσει για να αποτρέψει έναν αγωγό από το Κατάρ που θα διασχίζει την Συρία στο δρόμο του προς την Ευρώπη και για να κάνει τις ιρανικές εξαγωγές εξαρτημένες από την υποστήριξη της Ρωσίας. Εξηγεί επίσης γιατί η Ρωσία, στην εκστρατεία βομβαρδισμών της στην Συρία, επέλεξε να στοχεύσει τις ομάδες ανταρτών που χρηματοδοτούνται από το Κατάρ και την Σαουδική Αραβία, και γιατί η εμπλοκή της Ρωσίας έχει μόνο ενισχύσει την αποφασιστικότητα των κρατών του Κόλπου.

Όταν λαμβάνονται υπόψη οι εν λόγω ενεργειακές εκτιμήσεις, είναι σαφές ότι η παράδοση της Συρίας στα ιρανικά και τα ρωσικά συμφέροντα, όπως μερικοί έχουν προτείνει τις τελευταίες εβδομάδες [11], θα ήταν μια καταστροφή. Αλλά η διαπραγμάτευση μιας λύσης θα είναι πολύ δύσκολη με την Ρωσία, όταν τα αμερικανικά και τα ρωσικά συμφέροντα είναι τόσο πολύ αντίθετα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επιδείξουν αποφασιστικότητα και να χρησιμοποιήσουν την κρίση για να αρχίσουν να βελτιώνουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία, την Σαουδική Αραβία, και άλλους παραδοσιακούς συμμάχους στην Μέση Ανατολή, με τους οποίους οι δεσμοί έχουν ξεφτίσει από τον αχό της Αραβικής Άνοιξης. Η Τουρκία, στο σταυροδρόμι της Ασίας και της Ευρώπης, έχει την καλύτερη ευκαιρία για να παίξει έναν έντιμο ρόλο μεσάζοντα κατά την διαμετακόμιση του φυσικού αερίου και να εξασφαλίσει, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, ότι όλοι οι προμηθευτές φυσικού αερίου στην Μέση Ανατολή θα έχουν την δυνατότητα να εξάγουν και να μεταφέρουν τα πολύτιμα αγαθά τους.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-14/putins-gas-attack