Παρανοϊκός στην Πολωνία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Παρανοϊκός στην Πολωνία

Πόσο ανήσυχη θα πρέπει να είναι η Δύση για την νίκη του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη;

Ο Λεχ Κατσίνσκι σχεδίαζε να εκφωνήσει μια σκληρή ομιλία κατηγορώντας την Μόσχα για επιθετικές ενέργειες, όπως η τότε πρόσφατη εισβολή της στην Γεωργία [8], οπότε η θεωρία συνωμοσίας φαινόταν εύλογη. Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι κακές καιρικές συνθήκες, η συγκατάνευση σε μεθυσμένους συμβούλους και κάποιο σφάλμα του πιλότου ήταν οι πραγματικές αιτίες της τραγωδίας. Με την σειρά του, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την συντριβή για να δημιουργήσει μια προσέγγιση στις ρωσο-πολωνικές σχέσεις, προσφέροντας αυτό που φαινόταν σαν συλλυπητήρια από καρδιάς και επιδιώκοντας να σφυρηλατήσει συνεργασία σε μια σειρά από θέματα, όπως τα ταξίδια χωρίς βίζα στην Πολωνία για τους κατοίκους του Καλίνινγκραντ, του ρωσικού θύλακα στην Βαλτική.

Αλλά οι προσπάθειες της Ρωσίας ποτέ δεν ρίζωσαν. Ο Κατσίνσκι και το PiS έχουν έκτοτε προωθήσει την δική τους εκδοχή της συνωμοσίας στο Σμολένσκ. Το αεροπλάνο που συνετρίβη ήταν ένα ρωσικής κατασκευής Tupolev 154M που είχε ανακαινιστεί στην Ρωσία τέσσερα χρόνια πριν. Οι συνωμοσιολόγοι ισχυρίζονται επίσης ότι το ποσό των συντριμμιών στο πεδίο [της πτώσης] δεν ταιριάζει με μια συντριπτική προσγείωση και υποδεικνύουν ότι συνέβησαν αρκετές εκρήξεις επί του σκάφους λίγο πριν από την συντριβή σε ένα δάσος από σημύδες κοντά στο αεροδρόμιο. Δεδομένου ότι ο Κατσίνσκι είναι ο κύριος υποστηρικτής αυτής της θεωρίας, μπορεί να αναμένεται ότι οι σχέσεις μεταξύ της Πολωνίας και της Ρωσίας να επιδεινωθούν περαιτέρω τους επόμενους μήνες.

03112015-2.jpg

Ο γενικός δείκτης WSE φαίνεται στο Χρηματιστήριο Αξιών της Βαρσοβίας. Ο μετοχικός δείκτης αναφοράς WIG20 της Πολωνίας αντέστρεψε αρχικές απώλειες αφότου το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του Σαββατοκύριακου, στις 26 Οκτωβρίου 2015. KACPER PEMPEL / REUTERS
----------------------------

Τα καλά νέα είναι ότι η προφανής εμμονή του Κατσίνσκι με την Ρωσία θα μπορούσε να κρατήσει την Πολωνία σταθερά προσδεδεμένη στην Δύση. Ταυτόχρονα, ωστόσο, οι σχέσεις της Πολωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πιθανό να επιδεινωθούν. Η νέα κυβέρνηση του PiS θα επιδιώξει να ενισχύσει την εθνική κυριαρχία της Πολωνίας, τονίζοντας τις διμερείς σχέσεις με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη και με την δημιουργία επιρροής της Βαρσοβίας στην Ανατολική Ευρώπη, και όχι παίζοντας το ρόλο του καλού πολίτη στις Βρυξέλλες, όπως έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση της Πλατφόρμας των Πολιτών. Υπό την Πλατφόρμα των Πολιτών, η Πολωνία καθιέρωσε μια εξαιρετική συμμαχία και βαθιά εμπιστοσύνη με την Γερμανία. Για την Πολωνία, αυτό σήμαινε να αποκτήσει πρόσβαση στον πυρήνα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την Γερμανία, η Πολωνία ήταν μια σταθερή σύμμαχος σε μια περίοδο σημαντικής αναταραχής στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Το PiS θα θέλει να υπερασπιστεί τα δικά του συμφέροντα τώρα, χωρίς προνομιακή συμμαχία με την Γερμανία. Η πολιτική αντιπαλότητα του Κατσίνσκι με τον πρόεδρο του Συμβουλίου της ΕΕ, Ντόναλντ Τουσκ, πρώην αρχηγό του αντιπάλου του PiS, κόμμα της Πλατφόρμας των Πολιτών, σίγουρα δεν βοηθά τα πράγματα.

Εκτός από την αύξηση της ανεξαρτησίας της Πολωνίας από την Μόσχα και τις Βρυξέλλες, το PiS θα επιδιώξει να μετατρέψει την Πολωνία σε ένα ακόμη πιο συντηρητικό Καθολικό κράτος. Η ταυτότητα της Πολωνίας, σύμφωνα με το PiS, είναι Καθολική και πρέπει να φυλάσσεται επιμελώς από τους κοσμικούς στις Βρυξέλλες -όπως ακριβώς και από τους Ορθόδοξους και τους Μουσουλμάνους εισβολείς από τα άλλα σύνορα. Και έτσι, αντίο στα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, την εξωσωματική γονιμοποίηση, την άμβλωση σε περίπτωση πιθανής βλάβης της μητέρας, και άλλες φιλελεύθερες πολιτικές, τις οποίες υποσχέθηκε το PiS κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Αντίο, επίσης, στην ιδέα ότι η Πολωνία θα μπορούσε να στεγάσει 7.000 πρόσφυγες από τον πόλεμο στη Συρία [9] και άλλες συγκρούσεις.

Ένα ερωτηματικό που κρέμεται πάνω από το PiS είναι ο βαθμός στον οποίο το κόμμα θα μπορούσε να βλάψει τους θεσμούς της δημοκρατίας γεμίζοντας τους κρατικούς θεσμούς με πολιτικά διορισμένους, αλλάζοντας το σύνταγμα για την επίτευξη διαφόρων στόχων του, υπονομεύοντας την εισαγγελική ανεξαρτησία, και διορίζοντας το συνταγματικό δικαστήριο. Την τελευταία φορά που ήταν στην εξουσία, την περίοδο 2006-07, ο Κατσίνσκι επιδόθηκε σε ένα αποφασιστικό κυνήγι μαγισσών για να εντοπίσει και να απολύσει από τις κρατικές θέσεις εργασίας τυχόν συνεργάτες της πρώην κομμουνιστικής μυστικής αστυνομίας. Πολλοί θεώρησαν ότι η διαδικασία ήταν λανθασμένη και ότι είχε πολιτικά κίνητρα. Οι πολλές διαμάχες που προέκυψαν βοήθησαν να πέσει η κυβέρνηση.

Θα ήταν επικίνδυνο να υποτιμήσουμε τις πιθανότητες μιας τέτοιας αντιστροφής στην Πολωνία. Η ελπίδα είναι ότι η νέα φρουρά των [ηλικίας] 40-κάτι [ετών] στελεχών του PiS με βαθύτερες διεθνείς συνδέσεις και μια διαφορετική ευαισθησία θα περιορίσουν τον Κατσίνσκι και θα πιέσουν για μια πλατφόρμα πιο συμβατή με τα Δυτικά πρότυπα. Αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς προηγουμένως άγνωστοι πολιτικοί διαλεγμένοι από τον Κατσίνσκι οι οποίοι μοιράζονται πολλές από τις απόψεις του, μπορεί να υπολογιστεί ότι θα αντισταθούν στον αρχηγό του κόμματος.

Μια άλλη ανατροπή στον ορίζοντα θα μπορούσε να είναι οικονομική. Η νέα κυβέρνηση του PiS έχει υποσχεθεί να διαχωριστεί αποφασιστικά από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που διέπουν την Πολωνία στα τελευταία 25 χρόνια. Μια αλλαγή αυτού του μεγέθους και αυτής της φύσης στην Πολωνία, τον μεγαλύτερο φιλελεύθερο μεταρρυθμιστή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, έχει εκτεταμένη συμβολική σημασία.