Το μεγάλο λάθος του ISIS

Οι αρχικές αναφορές για τις επιθέσεις στο Παρίσι [2] δείχνουν μια ανησυχητική πιθανότητα: Ότι το Ισλαμικό Κράτος (ονομάζεται επίσης με το παλιά ακρωνύμιό του, ISIS) αλλάζει την στρατηγική του [3] και γίνεται παγκόσμιο. Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται σαν απολύτως αναμενόμενο -πάντα δεν μισούσε την Αμερική;- στην πραγματικότητα το ISIS έχει εδώ και καιρό εστιάσει τις ενέργειές του σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η ομάδα κέρδισε τα φώτα της δημοσιότητας το 2014, όταν όρμησε σε όλη την Συρία και το Ιράκ, κατακτώντας μεγάλες εδαφικές εκτάσεις. Αλλά υπήρχε με διαφορετικά ονόματα («αλ Κάιντα στο Ιράκ», το «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ», το «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας», και ούτω καθεξής) τουλάχιστον από το 2004. Για πάνω από μια δεκαετία, έχει πραγματοποιήσει ανταρτικό και συμβατικό πόλεμο εναντίον των ιρακινών και αργότερα των συριακών κυβερνήσεων, πάλεψε την μετριοπαθή συριακή αντιπολίτευση και τους Κούρδους μαχητές, και κακοποίησε Μουσουλμάνους, κυρίως Σιίτες, τους οποίους έκρινε ως εχθρούς. Επίσης, επιτέθηκε κατά της Τουρκίας, [4] της Σαουδικής Αραβίας [5] και άλλων γειτονικών χωρών για να επιδεινώσει τον σεχταρισμό, να τιμωρήσει κυβερνήσεις επειδή του αντιστάθηκαν, και για να κερδίσει υποστηρικτές. Το ISIS κάνει τακτικά έκκληση για επιθέσεις στην Δύση, αλλά τέτοιες επιχειρήσεις ήταν σε μεγάλο βαθμό έργο μοναχικών λύκων [6].

Μέχρι στιγμής, η επίθεση στο Παρίσι δεν φαίνεται να ταιριάζει σε αυτό το μοτίβο. Παρά το γεγονός ότι τα άτομα που ενεργούν στο όνομα του ISIS έχουν προσπαθήσει να χτυπήσουν αλλού στην Ευρώπη, λίγοι είχαν κάποιον πραγματικό δεσμό με την οργάνωση [7]. Και οι δεσμοί που υπήρχαν ήταν συχνά μεταξύ των τρομοκρατών και μιας χαμηλού ή μεσαίου επιπέδου προσωπικότητας του ISIS, παρά με την ηγεσία. Ακόμα δεν γνωρίζουμε πολλά για τις επιθέσεις στο Παρίσι, συμπεριλαμβανομένου του αν ήταν μια «από πάνω προς τα κάτω» λειτουργία του ISIS ή οργανώθηκε από χαμηλότερες ή μεσαίες τάξεις [εντός της οργάνωσης]. Ούτε γνωρίζουμε αν αυτό είναι μοναδικό [περιστατικό] ή μέρος μιας ευρύτερης εκστρατείας. Ενώ η Γαλλία και οι σύμμαχοί της κοσκινίζουν τα βουνά των αποδεικτικών στοιχείων και προσπαθούν να καταλάβουν τι συνέβη, αξίζει να εξετάσουμε τα οφέλη και τους κινδύνους για το ISIS αν γίνει παγκόσμιο.

ΤΟ ΔΕΔΕΑΡ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΕΠΙΒΟΛΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Για μια ομάδα όπως το ISIS, ο πρώτος λόγος για να γίνει παγκόσμια είναι ιδεολογικός. Το Ισλαμικό Κράτος ισχυρίζεται ότι υποστηρίζει τους Μουσουλμάνους του κόσμου ενάντια στους εχθρούς τους, και καμία ομάδα δεν περιορίζεται στο Ιράκ και την Συρία, ή ακόμα και στην Μέση Ανατολή. Πράγματι, η διαδικασία είναι κυκλική: Καθώς το ISIS γίνεται πιο απειλητικό, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και άλλες χώρες εντείνουν την παρέμβασή τους εναντίον του. Με την σειρά του, το ISIS είχε έναν λόγο παραπάνω για να τις χτυπά.

Το να γίνεται παγκόσμιο του προσφέρει επίσης μια σειρά από πλεονεκτήματα στρατολόγησης. Είτε πρόκειται για δανέζικες γελοιογραφίες που κοροϊδεύουν τον προφήτη Μωάμεθ [8], για ρωσική βαρβαρότητα στην Τσετσενία [9], ή για τα όρια της Γαλλίας στις Μουσουλμάνες που φορούν πέπλα [10], το ISIS μπορεί να πατά σε μια σειρά από αδικίες πέρα από την σύγκρουση στο Ιράκ και την Συρία. Οι επιθέσεις τον Ιανουάριο του 2015 στο Charlie Hebdo, για παράδειγμα, ήταν μια προσπάθεια των τζιχαντιστών που συνδέονται με το παρακλάδι της αλ Κάιντα την Υεμένη να συνδέσουν τον σκοπό τους με μια δημοφιλή πηγή οργής.

Ένας κάτοικος της πόλης Tabqa που περιδιαβαίνει στους δρόμους σε μοτοσικλέτα, ανεμίζει μια ισλαμική σημαία γιορτάζοντας το ότι μαχητές του ISIS κατέλαβαν την αεροπορική βάση Tabqa, κοντά στην πόλη Raqqa, στις 24 Αυγούστου 2014. REUTERS
-----------------------------

Το ISIS είναι επίσης σε ασυνήθιστα καλή θέση για να γίνει παγκόσμιο, γιατί έχει πάρα πολλά ξένα μέλη. Αμερικανοί αξιωματούχοι της αντιτρομοκρατίας ανέφεραν τον Φεβρουάριο ότι πάνω από 20.000 ξένοι μαχητές [11] είχαν ενταχθεί στην μάχη στην Συρία για να αγωνιστούν με τους αντάρτες, με τους περισσότερους να πηγαίνουν για να βοηθήσουν το ISIS. Από αυτούς, περίπου 150 είναι από τις Ηνωμένες Πολιτείες και πάνω από 3.000 είναι από την Δύση. Με άλλα λόγια, το ISIS έχει ένα σφυρί, και το να ψάχνει για καρφιά έχει νόημα. Έτσι, μέρος της λογικής του ISIS για να επιτεθεί στην Γαλλία μπορεί να είναι απλώς ότι ήταν σε θέση να επιτεθεί στην Γαλλία.

Τέλος, το να γίνει παγκόσμια εξυψώνει το κύρος της ομάδας, βελτιώνει την αυτο-εικόνα της και την καθιστά πιο ελκυστική για τους νεαρούς νεοσυλλέκτους. Η αντι-Δυτική τρομοκρατία δημιουργεί πρωτοσέλιδα με έναν τρόπο που οι τοπικές μάχες δεν το κάνουν. Ο θάνατος πάνω από 125 ατόμων στο Παρίσι κερδίζει πολύ μεγαλύτερη προσοχή στους τζιχαντιστικούς κύκλους από όση η καθημερινή σφαγή στο Ιράκ και την Συρία, όπου έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 250.000 ανθρώπους. Αν θέλεις να συνεχίσεις να εμπνέεις χιλιάδες ξένους να έρθουν στο Ιράκ και την Συρία για να πολεμήσουν, τέτοια αιματηρή προπαγάνδα είναι ανεκτίμητη.

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑ ΓΙΝΕΣΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ

Παρ’ όλα αυτά τα υποτιθέμενα οφέλη, υπάρχουν λίγες παγκόσμιες τρομοκρατικές ομάδες. Και υπάρχουν πολύ καλοί λόγοι για αυτό.

Ένα άμεσο πρόβλημα είναι η διοίκηση και ο έλεγχος. Η ύπαρξη ενός παγκόσμιου δικτύου απαιτεί παγκόσμιες επικοινωνίες, και αυτό εκθέτει τους μαχητές στην αντιτρομοκρατία. Ήδη, οι ΗΠΑ και οι συμμαχικές δυνάμεις σκοτώνουν τακτικά ηγέτες του ISIS [12], οπότε αυτό είναι ένα σημαντικό ρίσκο. Η εναλλακτική λύση είναι να δοθεί στους τοπικούς χειριστές μεγαλύτερη ελευθερία δράσης, αλλά αυτό οδηγεί σε δύο προβλήματα. Κατ’ αρχάς, είναι πιο πιθανό να αποτύχουν, δεδομένου ότι δεν μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από το κέντρο. Δεύτερον, είναι πιο πιθανό να διαλέξουν λάθος στόχους - πολίτες και όχι στρατιώτες, παιδιά αντί ενηλίκων, και ούτω καθεξής. Η αλ Κάιντα διαπίστωσε ότι όταν δεν μπορούσε να ελέγξει τις θυγατρικές της [13], συχνά εμπλέκονταν σε βίαιη αγριότητα που απογοήτευε πολλούς Μουσουλμάνους. Το ISIS φαίνεται να αγκαλιάζει την κτηνωδία πολύ περισσότερο από όσο το έκανε η αλ Κάιντα, οπότε αυτό μπορεί να μη αποτελεί ανησυχία για τους ηγέτες του. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος της αποξένωσης πιθανών υποστηρικτών είναι πάντα εκεί.

Το να γίνεται κάποιος παγκόσμιος εγείρει επίσης το πρόβλημα των προτεραιοτήτων. Σκεφτείτε το από την προοπτική ενός αξιωματικού χρηματοδότησης του ISIS: Αφιερώνετε τα χρήματά σας στο Ιράκ, την Συρία, τον Λίβανο, την Σαουδική Αραβία, την Τουρκία, την θυγατρική στο Σινά, ή σε μαχητές που επιτίθενται στην Δύση; Σίγουρα, μπορείτε να κάνετε περισσότερες από μια λειτουργία ταυτόχρονα, αλλά αν προσπαθείτε να καταπολεμήσετε κάθε εχθρό, είναι πιθανό να μην κερδίσετε κανέναν.

Ένας άνδρας κρατά ένα κερί και ένα πλακάτ με την εικόνα του πύργου του Άιφελ ως φόρο τιμής στα θύματα των επιθέσεων στο Παρίσι, στην πόλη Ντούμα, στην ανατολική Ghouta στην Δαμασκό, στις 14 Νοέμβρη 2015. BASSAM KHABIEH / REUTERS
----------------------------

Η απόκτηση περισσότερων εχθρών σημαίνει επίσης ότι περισσότεροι εχθροί επικεντρώνονται σε σας. Η δήλωση του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ ότι η επίθεση του Ισλαμικού Κράτους είναι μια «πράξη πολέμου» [14] είναι απίθανο να είναι απλή ρητορική: Η Γαλλία θα προσπαθήσει πιθανώς να αντεπιτεθεί σκληρά. Και θα πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους συμμάχους να κάνουν το ίδιο. Η αλ Κάιντα είδε αυτό το πρόβλημα μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όταν τα παγκόσμια δίκτυά της μπλέχτηκαν σε ένα παγκόσμιο ανθρωποκυνηγητό και έχασε το ασφαλές καταφύγιό της στο Αφγανιστάν. Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Lawrence Wright αναφέρει [15] ότι η αλ Κάιντα έχασε σχεδόν το 80% των μελών της στο Αφγανιστάν κατά τους τελευταίους μήνες του 2001. Ένα κοινό λάθος που κάνουν οι τρομοκρατικές ομάδες είναι ότι υποθέτουν πως οι εχθροί τους ήδη κάνουν ό, τι μπορούν για να αντεπιτεθούν. Στην περίπτωση του ISIS, ο κόσμος μπορεί να έχει μόλις ξεκινήσει.

Με τόσους πολλούς παράγοντες να συμβουλεύουν εναντίον του να γίνει κάποιος παγκόσμιος, δεν είναι ίσως έκπληξη το γεγονός ότι δύο από τις πιο επιτυχημένες τρομοκρατικές ομάδες τα τελευταία χρόνια, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ, αμφότερες επικεντρώνονται πρωτίστως στις γύρω περιοχές τους, με την Χεζμπολάχ με την πάροδο του χρόνου να γίνεται πολύ λιγότερο παγκόσμια στις επιχειρήσεις της. Καμία δεν απαρνήθηκε την βία -ακριβώς το αντίθετο, στην πραγματικότητα- αλλά η Χαμάς έχει de facto τον έλεγχο της Γάζας και η Χεζμπολάχ είναι ένας κορυφαίος παίκτης στον Λίβανο εν μέρει επειδή οι ομάδες αυτές ήταν συνετές στο πεδίο εφαρμογής και στην κλίμακα της στόχευσής τους.

Αν το ISIS γίνεται όλο και πιο φιλόδοξο, ο κόσμος θα πρέπει να είναι σε επιφυλακή για περισσότερες φρικτές επιθέσεις. Ταυτόχρονα, όμως, ο καθένας θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι η μετάβαση μπορεί να αποδειχθεί δαπανηρή για το ISIS, αφήνοντάς το πιο μακριά από την επίτευξη των απώτερων στόχων του σε μακροπρόθεσμη βάση.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/france/2015-11-15/isis-big-mistake

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.amazon.com/Qaeda-Islamic-Global-Jihadist-Movement-ebook/dp/B0...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/france/2015-11-14/frances-bloody...
[3] http://www.nytimes.com/2015/11/15/world/europe/strategy-shift-for-isis-i...
[4] http://www.reuters.com/article/2015/10/13/us-turkey-explosion-islamic-st...
[5] http://www.theguardian.com/world/2015/aug/06/suicide-bomber-attacks-mosq...
[6] http://www.express.co.uk/news/world/608842/ISIS-terror-attack-Islamic-St...
[7] http://www.terrorismanalysts.com/pt/index.php/pot/article/view/440/html
[8] http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/11341599/Prophet...
[9] http://www.foxnews.com/politics/2013/04/19/chechnya-history-horrors/
[10] http://www.france24.com/en/20150216-france-ban-muslim-veil-universities
[11] http://docs.house.gov/meetings/HM/HM00/20150211/102901/HHRG-114-HM00-Wst...
[12] http://www.reuters.com/article/2015/10/12/us-mideast-crisis-iraq-baghdad...
[13] http://nsarchive.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB410/docs/UBLDocument16.pdf
[14] http://www.bbc.com/news/world-europe-34820016
[15] http://www.newyorker.com/reporting/2008/06/02/080602fa_fact_wright?curre...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition