Διαίρει και βασίλευε στην Συρία και το Ιράκ

Ο βομβαρδισμός ενός ρωσικού επιβατηγού πάνω από το Σινά [2] τον Οκτώβριο, ακολουθούμενος γρήγορα από τις επιθέσεις στο Παρίσι τον Νοέμβριο [3], δημιούργησαν μια ευρεία διεθνή συναίνεση ότι το Ισλαμικό Κράτος (ISIS [4]) προελαύνει και πρέπει να σταματήσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες [5] είχαν αναγνωρίσει το ίδιο -τουλάχιστον ρητορικά- πριν από ένα χρόνο. Τον Σεπτέμβριο του 2014 ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιδιώξουν να «υποβαθμίσουν και τελικά να καταστρέψουν» [6] την οργάνωση, αλλά προειδοποίησε ότι η εκστρατεία θα είναι μακρά και δύσκολη. Όντως.

Απρόθυμη να δεσμεύσει επίγειες δυνάμεις για να ανατρέψει το τζιχαντιστικό κράτος, η Ουάσιγκτον συμβιβάστηκε με μια σταδιακή προσέγγιση, η οποία προέβλεπε μια πολύ περιορισμένη εφαρμογή ισχύος. Στην πραγματικότητα, ο ρυθμός των αμερικανικών χτυπημάτων στο ISIS ήταν τόσο αργός που οι επιθέσεις έφτασαν να είναι μια στρατηγική ανάσχεσης. Οι περιορισμοί μιας τέτοιας ανάσχεσης έγιναν ιδιαίτερα εμφανείς τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Η στρατηγική είχε δώσει χρόνο στο ISIS να εδραιώσει τον έλεγχό του, να εκπαιδεύει τρομοκράτες, και να «φυτέψει» πράκτορες στις Δυτικές χώρες. Από τα ερείπια αυτής της αποτυχημένης στρατηγικής, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να δημιουργήσουν κάτι νέο και τολμηρό.

ΠΙΚΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Η αρχική αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στο ISIS διαμορφώθηκε από τις πικρές εμπειρίες τους στο Ιράκ [7] και το Αφγανιστάν [8]. Ο Ομπάμα πίστευε ότι η εκλογή του τού έδωσε σαφή εντολή για να βγάλει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Μέση Ανατολή και, γενικότερα, να μειώσει την εξάρτηση της Ουάσινγκτον από την ισχύ για την εξωτερική πολιτική. Παρά την χλιαρή συμμετοχή του στην επέμβαση στην Λιβύη [9], ο πρόεδρος έχει παραμείνει προσηλωμένος στον αυτοπεριορισμό.

Η συγκράτηση της βίας [10] δούλεψε για κάποιο χρονικό διάστημα, ακόμη και καθώς οι πρόσφυγες έθεσαν τεράστια πίεση στα γειτονικά κράτη της Συρίας. Αλλά αφότου το ISIS εισήλθε στην εικόνα, η στρατηγική δεν ήταν πλέον βιώσιμη. Οι αμερικανικές ελπίδες να μείνουν [οι ΗΠΑ] μακριά από τις συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής ξεθώριασαν˙ η δεινή κατάσταση των Κούρδων και η γενοκτονία των Yezidis οδήγησαν σε σταδιακή αύξηση της εμπλοκής των ΗΠΑ στο Ιράκ. Και τότε ο αποκεφαλισμός των Αμερικανών δημοσιογράφων από το ISIS ανάγκασε έναν απρόθυμο πρόεδρο να επεκτείνει την εκστρατεία βομβαρδισμού των ΗΠΑ στην Συρία [11].

Μετανάστες στην FYROM, στις 27 Νοεμβρίου 2015. STOYAN NENOV / REUTERS
----------------------------------

Το κύριο πρόβλημα της Ουάσιγκτον είναι ότι, παρά την δέσμευσή της να νικήσει το ISIS, μια τέτοια έκβαση απαιτεί επίγειες δυνάμεις, κάτι που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρνηθεί να παράσχουν. Αντ' αυτού, ο Ομπάμα θέλει να περιορίσει την άμεση εφαρμογή της ισχύος των ΗΠΑ, και να ενδυναμώσει τους συμμάχους για να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο του βάρους. Σε ορισμένες περιοχές, η στρατηγική αυτή λειτούργησε καλά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρήκαν τις κουρδικές δυνάμεις στο Ιράκ και την Συρία ως αξιόπιστους και εξαιρετικά ικανούς συμμάχους. Σταμάτησαν θαρραλέα την προέλαση του ISIS προς το Ερμπίλ, την πρωτεύουσα της κουρδικής αυτόνομης περιοχής στο Ιράκ, απώθησαν τις δυνάμεις του ISIS από το Κομπάνι στην Συρία, και πρόσφατα ανακατέλαβαν την Sinjar στο Ιράκ, με αποτέλεσμα την διακοπή της κύριας γραμμής εφοδιασμού του ISIS μεταξύ των προπύργιών του της Μοσούλης και της Raqqa.

Αλλά υπάρχει ένα όριο στην χρησιμότητα των Κούρδων μαχητών [12]. Λειτουργικά, αποδίδουν καλύτερα στα ορεινά, αλλά τείνουν να είναι λιγότερο αποτελεσματικοί όσο πιο μακριά φεύγουν από τα πάτρια εδάφη τους. Επιπλέον, έχουν ήδη υπερεπεκταθεί, επανδρώνοντας μέτωπα που εκτείνονται για εκατοντάδες μίλια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι Σουνίτες που ζουν στα ελεγχόμενα από το ISIS εδάφη δεν καλωσορίζουν τις κουρδικές δυνάμεις ως ελευθερωτές. Ακόμη και εκείνοι που αντιτίθενται στο ISIS είναι πιθανό να φοβηθούν κουρδικό επεκτατισμό και μπορεί να συμμαχήσουν με το ISIS για να αντισταθούν στην προώθηση [των Κούρδων]. Πράγματι, οι κουρδικές νίκες στα αραβικά εδάφη έχουν ήδη αντιμετωπίσει κατηγορίες ότι οι Κούρδοι προσπαθούν να επεκτείνουν τον έλεγχό τους σε βάρος των κατοίκων της περιοχής. Εν τω μεταξύ, οι θρησκευτικές εντάσεις θα κάνουν ακόμη πιο προβληματική την στήριξη σε σιιτικές δυνάμεις στο Ιράκ για να καταπολεμηθεί το ISIS.

Η λύση, όπως έχουν επιχειρηματολογήσει η πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ιράκ Τζέιμς Τζέφρι, ο συν-συγγραφέας ενός με εμπορική επιτυχία βιβλίου για το ISIS Χασάν Χασάν [13] και πολλοί άλλοι, πρέπει, επομένως, να είναι μια αυτόχθονη σουνιτική δύναμη, παρόμοια με τα Συμβούλια Αφύπνισης με τα οποία συνεργάστηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά την διάρκεια της «εφόρμησης» [14] για να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ (πριν η οργάνωση αναδυθεί ξανά για να γίνει ISIS). Αυτή είναι μια ελκυστική αλλά ακόμη ανέφικτη λύση. Το 2006, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πάνω από 100.000 άνδρες στο Ιράκ οι οποίοι παρείχαν άμεση βοήθεια στα Συμβούλια Αφύπνισης. Σήμερα, όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολύ μικρή πολιτική επιρροή στο Ιράκ και ούτε τόσο πολλή δύναμη -μόνο 3000 στρατιώτες, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι σε ρόλους κατάρτισης. Επιπλέον, το σιιτικά κυριαρχούμενο καθεστώς στο Ιράκ δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τον έλεγχο για να επιτρέψει μια αμερικανο-σουνιτική συνεργασία. Έχει επιμείνει ότι οποιαδήποτε βοήθεια προς τους Σουνίτες πρέπει να διοχετεύεται μέσω της Βαγδάτης.