To ISIS χτυπά στην Τυνησία

Στην Τύνιδα στις 25 Νοεμβρίου, ένας άνδρας επιβιβάστηκε σε λεωφορείο γεμάτο με μέλη της προεδρικής φρουράς της Τυνησίας και πυροδότησε το γιλέκο αυτοκτονίας που φορούσε[1]. Η έκρηξη, η οποία έλαβε χώρα στην Λεωφόρο Mohamed V, μια μεγάλη λεωφόρο στην πρωτεύουσα της Τυνησίας, στοίχισε την ζωή σε 15 άτομα, σε ένα ακόμη πλήγμα για νέο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα της Τυνησίας. Το Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS), το οποίο ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση, διεξήγαγε επίσης μοιραίες επιθέσεις στο Εθνικό Μουσείο Μπαρντό στην Τύνιδα τον Μάρτιο και σε παραλία της τυνησιακής πόλης-θέρετρο Sousse [2] τον Ιούνιο.

Η Τυνησία, η οποία ανέτρεψε το απολυταρχικό καθεστώς στο οποίο ηγείτο ο Ζιν ελ Αμπιντίν Μπεν-Αλί [3] το 2011, ενέπνευσε εξεγέρσεις σε όλη την Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική, οι οποίες έγιναν γνωστές ως Αραβική Άνοιξη. Στα σχεδόν πέντε χρόνια που έχουν περάσει από τότε, η χώρα έχει καταφέρει να διατηρήσει σχετική σταθερότητα, να γράψει ένα νέο σύνταγμα, να διεξάγει αρκετούς γύρους εκλογών, και, πιο σημαντικό, να καθιερώσει μια κυβέρνησης εθνικής ενότητας, η οποία έχει ως επικεφαλής το κοσμικό κόμμα Nidaa Tounes αλλά περιλαμβάνει και ισλαμικές ομάδες. Όχι απρόσμενα, η χώρα έχει κερδίσει επαίνους για την ειρηνική και επιτυχή μετάβασή της προς την δημοκρατία [4].

Αλλά αυτό το επίτευγμα έχει επίσης καταστήσει την χώρα στόχο του ISIS. Σε μια δήλωση που κυκλοφόρησε μετά την επίθεση στο λεωφορείο, η οργάνωση προειδοποίησε ότι τα χτυπήματα θα συνεχιστούν κατά «των τυράννων της Τυνησίας» μέχρι «οι νόμοι του Αλλάχ» να εφαρμοστούν στο εσωτερικό της χώρας. Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι περισσότεροι από 3.000 Τυνήσιοι έχουν ενταχθεί στο ISIS, συμπεριλαμβανομένου του φερόμενου ως βομβιστή αυτοκτονίας στην Λεωφόρο Mohamed V.

Εγκληματολόγοι της τυνησιακής αστυνομίας επιθεωρούν το λεωφορείο της τυνησιακής προεδρικής φρουράς στην σκηνή της βομβιστικής επίθεσης στην Τύνιδα, στις 25 Νοεμβρίου 2015. ZOUBEIR SOUISSI / REUTERS
-------------------------------

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει για την ανάγκη να προστατευθεί η χώρα από τους Τυνήσιους που επιστρέφουν από περιοχές συγκρούσεων όπως η Συρία, αλλά δεν έχει ακόμη προσφέρει πολλές νέες ιδέες για το πώς [θα εκπληρώσει αυτή την ανάγκη]. Ακόμα χειρότερα, ήταν ανησυχητικά αδέξια στην αντίδρασή της -επιβάλλοντας κατάσταση έκτακτης ανάγκης και απαγόρευση της κυκλοφορίας, και δίνοντας περισσότερη εξουσία στις δυνάμεις ασφαλείας.

Μέρος του προβλήματος είναι ότι η Τυνησία είναι στην μέση μιας πολιτικής κρίσης. Το Nidaa Tounes [5] -πρακτικά μια χαλαρή συμμαχία των κοσμικών ομάδων, της επιχειρηματικής κοινότητας και ορισμένων πρώην στοιχείων του καθεστώτος Μπεν Αλί- σήμερα είναι διχασμένο μεταξύ της δεξιάς, υπό την ηγεσία του γιου του προέδρου Beji Caid Essebsi, του Hafedh Caid Essebsi, και της αριστεράς, με επικεφαλής τον Mohsen Marzouk, πρώην ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και Γενικού Γραμματέα του κόμματος. Τα ρήγματα του κόμματος, τα οποία είχαν αναπτυχθεί αθόρυβα από την εποχή των εκλογικών νικών του Nidaa Tounes στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους, μετατράπηκαν σε ανοικτή σύγκρουση σε ένα συνέδριο του κόμματος στις αρχές Νοεμβρίου. Η έλλειψη σαφούς ιδεολογικής πλατφόρμας έκανε τις εσωτερικές εντάσεις σχεδόν αναπόφευκτες. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαχωριστικές ιδεολογικές γραμμές που διχάζουν τις δύο ομάδες, η διαίρεση προέρχεται εν μέρει από πιο πεζά θέματα που αφορούν τον έλεγχο του κόμματος και τις θέσεις της κυβέρνησης.

Η παράταξη με επικεφαλής τον Hafedh Caid Essebsi αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από προσωπικότητες από το κυβερνών κόμμα της Τυνησίας της εποχής του Μπεν Άλι, τον Δημοκρατικό Συνταγματικό Συναγερμό. Ο Marzouk και οι συνεργάτες του έχουν κατηγορήσει αυτή την πλευρά ότι προωθεί μια αντιδημοκρατική ατζέντα, κάτι που δυνητικά θα έβαζε το κόμμα πάνω από το κράτος και θα υπονόμευε την μετεπαναστατική πολιτική τάξη της Τυνησίας. Υποστηρίζουν ότι ο Hafedh Caid Essebsi επιδιώκει να αποκτήσει έναν πιο εξέχοντα ρόλο στο κόμμα, και ανησυχούν για την αναβίωση της πολιτικής των φατριών.

Ο Τυνήσιος πρωθυπουργός Habib Essid μιλά στην Συνέλευση των Λαϊκής Αντιπροσώπων, μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Τύνιδα, στις 26 Νοεμβρίου 2015. ZOUBEIR SOUISSI/REUTERS
-------------------------------

Η χρονική στιγμή αυτής της διαμάχης θα μπορούσε να επηρεάσει την ικανότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη τρομοκρατική απειλή. Το τηλεοπτικό διάγγελμα του προέδρου Essebsi προς το έθνος την περασμένη εβδομάδα, ήταν σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένο στην αντιμετώπιση των εσωτερικών συγκρούσεων του κόμματός του, παρά την αυξανόμενη τρομοκρατική απειλή. Η κίνηση αυτή ήγειρε περαιτέρω επικρίσεις και ανησυχία, ότι ο Essebsi συγχωνεύει το κυβερνών κόμμα και το κράτος όπως συνέβαινε και με τον Ben Ali.

Ως αποτέλεσμα της εσωτερικής έντασης, περίπου 32 μέλη της φράξιας Marzouk ανακοίνωσαν την παραίτησή τους από το κόμμα στις 8 Νοεμβρίου. Έκτοτε έχουν καθυστερήσει την αναχώρησή τους, αλλά δεν έχουν υπαναχωρήσει επίσημα από την απειλή τους, αφήνοντας το Nidaa Tounes σε μια πολύ επισφαλή κατάσταση.

Από την πλευρά του, το ισλαμιστικό κόμμα Ennahda [6], το οποίο κυβέρνησε την χώρα μεταξύ 2012 και 2013, δήλωσε ότι δεν έχει καμία πρόθεση να καταλάβει ή να μονοπωλήσει την εξουσία, και εξέφρασε ενδιαφέρον για την διατήρηση της σημερινής κυβέρνησης συνασπισμού. Ακόμα κι έτσι, οι διαιρέσεις εντός του Nidaa Tounes θα μπορούσαν να καταστρέψουν το κόμμα και πρακτικά να αφήσουν το Ennahda να αναλάβει [την διακυβέρνηση]. Αυτό θα ήταν επιζήμιο, επειδή πολλοί επικριτές [κατά] του ισλαμιστικού κόμματος ισχυρίστηκαν ότι δεν ήταν αρκετά επιθετικό στην πάταξη της ισλαμιστικής τρομοκρατίας κατά την διάρκεια της χρονιάς του στην εξουσία. Οι πιο ηχηροί επικριτές μέχρι που ισχυρίστηκαν ότι το κόμμα υποστήριξε σιωπηρά τζιχαντιστικές ομάδες και δεν θα μπορούσε να αναμένεται ότι θα τις καταστείλει. Παρά το γεγονός ότι το Ennahda έχει εκφράσει την δέσμευσή του στην δημοκρατία της Τυνησίας και έχει παίξει θετικό ρόλο στην προώθηση μιας δημοκρατικής πολιτικής τάξης, δεν είναι σαφές εάν θα είναι σε θέση να ηγηθεί αποτελεσματικά μιας επειγόντως αναγκαίας εκστρατείας κατά του ISIS και άλλων ριζοσπαστικών ομάδων.

Επιδεινωτικές των πολιτικών αβεβαιοτήτων είναι οι δυσλειτουργίες στο πλαίσιο των Υπηρεσιών ασφαλείας της Τυνησίας -της εθνικής ασφάλειας, της αστυνομίας και της Εθνικής Φρουράς- που έχουν καταγράψει μια αργή εξέλιξη μετά την πτώση του Μπεν Αλί, αλλά απέχουν πολύ από το να είναι πλήρως αναμορφωμένες. Οι μετεπαναστατικές Υπηρεσίες βλέπουν την δομή ασφαλείας ως αντιδραστική και δυνητικά αποσταθεροποιητική. Η δομή ασφαλείας, με την σειρά της, υποστήριξε ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες τείνουν να διαταράξουν τις αντιτρομοκρατικές προσπάθειες. Ως εκ τούτου, τέτοιοι διχασμοί έχουν παρεμποδίσει την διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσπάθειας αντιμετώπισης της τρομοκρατίας.

Όλο αυτό το διάστημα, ο στρατός γίνεται όλο και πιο ισχυρός. Αφότου η κυβέρνηση κινήθηκε γρήγορα προκειμένου να αποκαταστήσει την σταθερότητα και να αποτρέψει επιπλέον επιθέσεις, οι τακτικές της -όπως η κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης- μετέφερε περισσότερη εξουσία στις δυνάμεις ασφαλείας. Το γραφείο του Προέδρου ανακοίνωσε ότι τα σύνορα της Τυνησίας με την Λιβύη θα κλείσουν για 15 ημέρες, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η κυκλοφορία που υποθετικά σχετίζεται με την τρομοκρατία. Υποσχέθηκε, επίσης, να προσλάβει περίπου 6.000 άτομα επιπλέον προσωπικό ασφαλείας, προκειμένου να ενισχύσει τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας στην διάρκεια της νύχτας που επιβλήθηκε στην Τύνιδα, ως μέρος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης παραμένει άθικτη.

Ο Hafedh Caid Essebsi, ο γιος του προέδρου Beji Caid Essebsi, σε συνάντηση με τους ηγέτες του κόμματος Nidaa Tounes στην Τύνιδα, στις 3 Νοεμβρίου 2015. ZOUBEIR SOUISSI / REUTERS
---------------------------

Τα μέτρα αυτά, όπως παρουσιάζονται, αντικατοπτρίζουν την πρόθεση της κυβέρνησης να καταπολεμήσει την τρομοκρατία. Αλλά προκαλούν επίσης ανησυχίες αναβίωσης μερικών από τα αρνητικά χαρακτηριστικά του καθεστώτος Μπεν Αλί, όπως είναι η υπερβολική καταπίεση εναντίον πολλών μορφών πολιτικής διαφωνίας, η «χειρουργική» παρενόχληση των πολιτικών ακτιβιστών και μια επιθετική παρουσία της αστυνομίας και της ασφάλειας σε ολόκληρη την χώρα, κάτι που πρακτικά φίμωνε την πολιτική στην Τυνησία.

Μια άλλη ανησυχία είναι η απειλή για τις ατομικές ελευθερίες και την ελευθερία της έκφρασης, οι οποίες ίσως να περιοριστούν κάτω από σαρωτικά έκτακτα κυβερνητικά μέτρα κατά της ισλαμιστικής δραστηριότητας. Το καθεστώς του Μπεν Άλι υποστήριζε συχνά ότι εξουδετέρωνε μια ριζοσπαστική ισλαμική απειλή ενώ στην πραγματικότητα στόχευε άμεσα σε οποιαδήποτε έκφραση πολιτικής συζήτησης ή ομάδα της αντιπολίτευσης. Τέτοιες ανησυχίες έχουν δομηθεί εδώ και αρκετό καιρό, καθώς η κυβέρνηση ενίσχυσε τις δυνάμεις ασφαλείας και τους έδωσε ευρύτερες ευθύνες μετά τις προηγούμενες τρομοκρατικές επιθέσεις, όπως να κλείνουν μέσα μαζικής ενημέρωσης που δεν διαθέτουν άδεια και να σφραγίζουν τα παράνομα τζαμιά. Εάν οι δυνάμεις ασφαλείας της Τυνησίας αποκτήσουν περισσότερη επιρροή και ισχύ, όπως είχαν υπό τον Ben Ali, οι αναδυόμενοι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας θα μπορούσαν να υποφέρουν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Τυνησίας έχουν στηρίξει και αναμφίβολα θα συνεχίσουν να στηρίζουν την Τυνησία στην μετεπαναστατική μετάβασή της και στη νέα μάχη της ενάντια στο ISIS. Πέρα από την αμερικανική οικονομική βοήθεια, όμως, η Τυνησία έχει άμεση ανάγκη από περισσότερη βοήθεια στην εκπαίδευση των δυνάμεων ασφαλείας της και στην διαμόρφωση μιας ευρείας στρατηγικής κατά της τρομοκρατίας. Πράγματι, κάθε διεθνής προσπάθεια για την καταπολέμηση του ISIS θα πρέπει να δώσει προσοχή και πόρους στην Τυνησία. Ταυτόχρονα, οι Δυτικοί φίλοι της Τυνησίας θα πρέπει επίσης να παροτρύνουν την Τυνησία να μεταρρυθμίσει τις Υπηρεσίες ασφαλείας της. Το πιο σημαντικό, θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι η αναδυόμενη μάχη κατά του ISIS δεν θα αποβεί εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Αυτό θα είναι μια δύσκολη πράξη εξισορρόπησης για να διατηρηθεί, αλλά χρειάζεται επειγόντως.

Ανάμεσα στις διαλυμένες από τον πόλεμο Λιβύη, Συρία και Υεμένη, καθώς και τον αναζωογονημένο αυταρχισμό της Αιγύπτου, η Τυνησία παραμένει ένα φωτεινό σημείο σε ένα κατά τα άλλα ζοφερό τοπίο των χωρών της πρώην Αραβικής Άνοιξης. Όμως, αυτή την στιγμή, φαίνεται επικίνδυνα κοντά στο να χάσει αυτή την διάκριση.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/tunisia/2015-12-07/isis-strikes-...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.reuters.com/article/us-tunisia-security-idUSKBN0TE0OF20151125
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/tunisia/2015-07-10/tunisia-after...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-africa/2011-01-16/morning-...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/tunisia/2014-10-23/tunisia-model
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/tunisia/2013-09-17/tunisia-s-les...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-africa/2013-12-22/lets-mak...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition