Το νέο αγκάθι στο πλευρό της Ρωσίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το νέο αγκάθι στο πλευρό της Ρωσίας

Γιατί η Μόσχα δεν θέλει να ενταχθεί το Μαυροβούνιο στο ΝΑΤΟ
Περίληψη: 

H Ρωσία κατήγγειλε γρήγορα την πρόσκληση του ΝΑΤΟ στο Μαυροβούνιο, το οποίο απέκτησε την ανεξαρτησία του από τον φυσικό σύμμαχο της Ρωσίας στην περιοχή, την Σερβία, μόλις πριν από εννέα χρόνια. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας κάλεσε την απόφαση «ένα βήμα ανοιχτής αντιπαράθεσης».

Ο ROBBIE GRAMER είναι αναπληρωτής διευθυντής στο Κέντρο για την Διεθνή Ασφάλεια Brent Scowcroft στο Atlantic Council.

Για πρώτη φορά σε έξι χρόνια, ο Οργανισμός του Βορειοατλαντικού Συμφώνου ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τον αριθμό των μελών του, καλώντας το Μαυροβούνιο να ενταχθεί στην συμμαχία [1]. Μόλις πριν από 16 χρόνια, το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε την μικρή χώρα των Δυτικών Βαλκανίων στο πλαίσιο της παρέμβασής του στο Κοσσυφοπέδιο [2].

Με έναν μόνιμο στρατό μόλις 2.000 ανθρώπων, η ένταξη του Μαυροβουνίου θα έχει μικρό αντίκτυπο στην στρατιωτική ισχύ της συμμαχίας. Αλλά η κίνηση αυτή έχει βαθιές πολιτικές συνέπειες. Καταδεικνύει την πρόοδο που οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, και ιδίως το Μαυροβούνιο, έχουν σημειώσει από τους αιματηρούς και τραυματικούς τους πολέμους της δεκαετίας του 1990. Για να λάβει την πρόσκληση, το Μαυροβούνιο έπρεπε να προχωρήσει σε μια σειρά πολιτικών, νομικών και στρατιωτικών μεταρρυθμίσεων υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟϊκού [3] Σχεδίου Δράσης για την Ένταξη, ενός προγράμματος που προσφέρει βοήθεια και στήριξη στις χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην συμμαχία.

Το ότι μια νέα ανεξάρτητη χώρα θα μπορούσε να φθάσει τα πρότυπα αυτά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα μιλά για το διαρκές και ισχυρό δέλεαρ της ευρωατλαντικής κοινότητας. Υπό αυτή την έννοια, αυτή η αξιοσημείωτη ιστορία επιτυχίας έρχεται την κατάλληλη στιγμή -είναι ένα φωτεινό σημείο στο κατά τα άλλα σκοτεινό ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο της εσωτερικής έντασης, του προβλήματος των προσφύγων και του πολέμου στην Ουκρανία [4].

28122015-3.jpg

Διαδηλωτές προσπαθούν να αποφύγουν δακρυγόνα στο κέντρο της πρωτεύουσας του Κοσσυφοπεδίου, Πρίστινα, στις 18 Νοεμβρίου 2015. Η αστυνομία και οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν στο Κοσσυφοπέδιο για δεύτερη ημέρα την περασμένη Τετάρτη σε μια επιδείνωση της κρίσης πάνω στις σχέσεις με την πρώην ηγεμονεύουσα Σερβία. HAZIR REKA / REUTERS
------------------------

Η ένταξη του Μαυροβουνίου αποτελεί επίσης ένα σημαντικό βήμα προς την εδραίωση της πολιτικής σταθερότητας και της δημοκρατίας στα Δυτικά Βαλκάνια˙ οι μεταρρυθμίσεις που ανέλαβε για να φτάσει σε αυτό το σημείο περιλαμβάνουν την ενίσχυση των κυβερνητικών δομών και των δημοκρατικών θεσμών, καθώς και το να φέρνει τον στρατό του στα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα μετατρέψει το Μαυροβούνιο σε περιφερειακό ηγέτη και ένα παράδειγμα για το πώς μια μικρή χώρα, ούτε καν μια δεκαετία παλιά, μπορεί να κάνει μεγάλη πρόοδο, αρκεί να έχει αρκετή πολιτική φιλοδοξία. Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να εμπνεύσει κι άλλους, όπως η FYROM και η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, να επανενεργοποιήσουν αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για ενδεχόμενη ένταξη, μια διαδικασία που έχει μείνει στάσιμη και στις δύο χώρες. Η πρόσκληση στο Μαυροβούνιο θα στείλει επίσης ένα μήνυμα προς την Γεωργία και την Ουκρανία ότι το ΝΑΤΟ, στην πραγματικότητα, τιμά την «πολιτική ανοιχτών θυρών» του, κάτι που αμφισβητήθηκε απέναντι στην προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία [5].

Η Ρωσία είναι κατηγορηματικά αντίθετη με την επέκταση του ΝΑΤΟ [6], κάτι που οφείλεται στον βαθιά ριζωμένο και ιστορικό φόβο της μην «περικυκλωθεί» από έναν πιθανό αντίπαλο. Στην Ρωσία, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διογκώνει την απειλή του ΝΑΤΟ ως κορυφαίο γεωπολιτικό εχθρό της χώρας, προκειμένου να ανατροφοδοτήσει εντάσεις της ψυχροπολεμικής εποχής και να εδραιώσει την εγχώρια εξουσία του. Το γεγονός αυτό καθιστά στρατηγική προτεραιότητα για την Ρωσία τον περιορισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Ρωσία κατήγγειλε γρήγορα την πρόσκληση του ΝΑΤΟ στο Μαυροβούνιο, το οποίο απέκτησε την ανεξαρτησία του από τον φυσικό σύμμαχο της Ρωσίας στην περιοχή, την Σερβία, μόλις πριν από εννέα χρόνια. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας κάλεσε την απόφαση «ένα βήμα ανοιχτής αντιπαράθεσης κατάφορτο με πρόσθετες αποσταθεροποιητικές συνέπειες για το σύστημα της ευρω-ατλαντικής ασφάλειας» και ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, δήλωσε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ «δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε αντίποινα ... από την ρωσική πλευρά».

Οι προειδοποιήσεις αυτές είναι πιθανώς ρητορικές. Το Μαυροβούνιο είναι γεωγραφικά πιο απομονωμένο από την Ρωσία από όσο η Γεωργία ή η Ουκρανία. Είναι πιο πιθανό ότι η Ρωσία θα προβεί σε αντίποινα μέσω πολιτικών ή οικονομικών καναλιών. Ήδη, φιλο-ρωσικές ομάδες στο Μαυροβούνιο έχουν κατέβει στους δρόμους [7] για να διαμαρτυρηθούν κατά της ένταξης στο ΝΑΤΟ και έχουν επίσης ζητήσει την παραίτηση του πρωθυπουργού του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς. Η Ρωσία μπορεί να ανατροφοδοτήσει νέες πολιτικές ταραχές, προκειμένου να κάνει την χώρα να φαίνεται πάρα πολύ ασταθής για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Αυτό ίσως να μην είναι δύσκολο να το κάνει. Στο εσωτερικό της χώρας, το Μαυροβούνιο αντιμετωπίζει αντι-ΝΑΤΟ ομάδες συμπεριλαμβανομένων εκείνων μέσα από την Ορθόδοξη Εκκλησία και από τα πολιτικά κόμματα που τονίζουν τους δεσμούς με την Σερβία και την Ρωσία έναντι του ΝΑΤΟ.

Η Ρωσία έχει επίσης σημαντική οικονομική επιρροή στην χώρα, ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού και στην αγορά ακινήτων (κατ’ εκτίμηση το 40% των ακινήτων του Μαυροβουνίου είναι ρωσικής ιδιοκτησίας)˙ ως εκ τούτου, η Μόσχα, η οποία έθεσε ένα εμπάργκο τροφίμων για το Μαυροβούνιο αφότου συμπαρατάχθηκε με την Δύση σχετικά με την Ουκρανία, θα μπορούσε να επιβάλλει περισσότερες κυρώσεις, προκειμένου να τιμωρήσει περαιτέρω την χώρα για τις Δυτικότροπες πολιτικές της φιλοδοξίες.

28122015-4.jpg

Αγόρια, Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου, στέκονται στον δρόμο κατά την διάρκεια διαδήλωσης, στις 17 Οκτωβρίου 2011. MARKO DJURICA / REUTERS
---------------------------------