Το τέλος της ανόδου της Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το τέλος της ανόδου της Κίνας

Είναι ακόμα ισχυρή αλλά λιγότερο ικανή

Εν τω μεταξύ, όποια και αν μπορούσαν να είναι τα γνήσια οφέλη από τα εγχώρια προγράμματα τόνωσης, αυτά σβήνουν γρήγορα. Σε σύγκριση με τα τέλη της δεκαετίας του 2000, τώρα χρειάζονται αρκετές φορές περισσότερα χρήματα σε νέα δάνεια για να αυξηθεί το ΑΕΠ κατά μια ποσοστιαία μονάδα. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή πολλά από τα νέα δάνεια χρησιμοποιούνται για να εξοφληθούν παλαιά δάνεια, τα οποία είχαν επενδυθεί σε ζημιογόνα σχέδια. Τελικά, ο νέος δείκτης δανείων προς ΑΕΠ θα φτάσει σε ένα σημείο στο οποίο το κόστος της επιπλέον τόνωσης θα υπερβαίνει τα όποια υποτιθέμενα κέρδη. Σε αυτό το στάδιο, το ΚΚΚ θα πρέπει λογικά να σταματήσει να εγχέει χρήματα στην οικονομία και να αποδεχθεί μια μακρά περίοδο αποπληθωρισμού. Από οικονομική άποψη, αυτή η ιστορική μετάβαση θα πρέπει να είναι επικείμενη. Αλλά πολιτικά, θα είναι βάναυσα δύσκολο για το ΚΚΚ να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Ακόμη και αν η άνοδος της Κίνας φαίνεται να είναι στα πρόθυρα της δύσης της, οι ξένοι θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στον τρόπο που θα ερμηνεύσουν αυτή την δραματική αλλαγή. Δεν είναι απαραίτητο, για παράδειγμα, να οδηγήσει στην Κίνα σε «κατάρρευση». Κάποιοι που προβλέπουν μια κινεζική κατάρρευση [9] επισημαίνουν την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης: Άλλη μια μισο-αναμορφωμένη κομμουνιστική υπερδύναμη. Μια πιο κατάλληλη σύγκριση θα ήταν με την Ιαπωνία και την «χαμένη δεκαετία» της [10] από το 1990 μέχρι περίπου σήμερα. Μετά από μια «ατελείωτη» (ή τουλάχιστον έτσι φαινόταν τότε) περίοδο ταχείας ανάπτυξης που συνδέθηκε με διογκωμένες τιμές ακινήτων και χρηματιστηριακών προϊόντων, η φούσκα των τιμών των ιαπωνικών περιουσιακών στοιχείων έσκασε και η χώρα περιέπεσε σε έναν μεγάλο αποπληθωριστικό φαύλο κύκλο από τον οποίο δεν έχει ακόμα βγει. Έτσι έληξε η εκπληκτική ανάπτυξη της Ιαπωνίας αλλά, μακράν του να καταρρεύσει, έχει παραμείνει μια από τις κορυφαίες οικονομίες του κόσμου. Η Κίνα, βέβαια, διαφέρει ριζικά από την Ιαπωνία, όχι μόνο στο ότι είναι πολύ φτωχότερη σήμερα από όσο ήταν η Ιαπωνία το 1990, αλλά και επειδή το αυταρχικό πολιτικό της σύστημα φαίνεται εγγενώς έτοιμο να βλάψει τον ίδιο τον λαό της και να προκαλέσει διαρκώς αυξανόμενες τριβές με τις ξένες χώρες. Το τέλος της ανόδου της Κίνας πιθανότατα θα βλάψει το ΚΚΚ πολύ περισσότερο από ό, τι το αντίστοιχο στην Ιαπωνία έκανε στις ελίτ της.

Ακόμα κι έτσι, το να πει κάποιος ότι η άνοδος της Κίνας τελειώνει δεν είναι το ίδιο όπως το να πει ότι η χώρα θα καταρρεύσει. Φτωχές, αυταρχικές χώρες μπορούν να λιμνάζουν επί δεκαετίες και όμως ποτέ να μην αντιμετωπίσουν πολιτική κατάρρευση. Επιπλέον, η Κίνα σήμερα δεν είναι μια φτωχή χώρα. Η αξία των κινεζικών στοιχείων ενεργητικού σίγουρα έχει μεγαλοποιηθεί από την υπερβολική νομισματική επέκταση, αλλά η Κίνα εξακολουθεί να είναι η δεύτερη πλουσιότερη χώρα στον κόσμο με συνολικούς όρους, και είναι μια τρομερή στρατιωτική δύναμη. Η Κίνα θα διατηρήσει την ιδιότητα αυτή και θα συνεχίσει να δημιουργεί τριβές με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες, ιδίως στην Ασία, σχετικά με εδαφικές διαφορές στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας [11], την πειρατεία και την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας [12] και την κλιματική αλλαγή [13] μεταξύ άλλων θεμάτων.

Αυτό που θα είναι πιο ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κάποιος είναι το πώς το τέλος της ανόδου της Κίνας θα επηρεάσει το ίδιο το ΚΚΚ. Προικισμένοι οικονομολόγοι της Κίνας αναγνωρίζουν ξεκάθαρα τις δυσοίωνες οικονομικές προοπτικές της χώρας -όπως κάνει, σχεδόν σίγουρα, ο πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ. Οι οικονομολόγοι ιδίως επέκριναν σκληρά και επιτακτικά τις οικονομικές διευθετήσεις της χώρας επί χρόνια- και ο Li, τουλάχιστον, φαίνεται να συμμερίζεται τις απόψεις των οικονομολόγων.

13012016-2.jpg

Ένας επενδυτής μπροστά από έναν ηλεκτρονικό πίνακα που δείχνει πληροφορίες για μετοχές, σε ένα χρηματιστηριακό γραφείο στην Ταϊγιουάν, στην κινεζική επαρχία Σανξί, στις 12 Φεβρουαρίου 2009. REUTERS
-------------------------------------

Δεν είναι καθόλου σαφές, ωστόσο, το ότι και άλλα μέλη του συνασπισμού της ελίτ –συμπεριλαμβανομένου του Xi- έχουν συνειδητοποιήσει πόσο σοβαρά και επείγοντα έχουν γίνει τα προβλήματα. Οι εθνικιστές αξιωματικοί του στρατού και οι φιλόδοξοι στρατηγιστές της εξωτερικής πολιτικής [14] (συμπεριλαμβανομένων των γνωστών αερολόγων καθώς και της ελίτ της πολιτικής ασφαλείας που ασκεί μια ήσυχη επιρροή) ενδιαφέρονται τόσο ξεκάθαρα για την επιδίωξη μια δυναμικής και εριστικής εξωτερικής πολιτικής που είναι αμφίβολο αν έχουν καμιά ιδέα για το πόσο αστήρικτη έχει γίνει η κατάσταση της Κίνας. Φυσικά, αργά ή γρήγορα, αυτές οι ελίτ που δεν θέλουν να βλέπουν την αλήθεια πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα ότι η άνοδος της Κίνας τελειώνει, ειδικά καθώς ο φαύλος κύκλος του αποπληθωρισμού μετά την κραιπάλη των επενδύσεων θα αρχίσει να εξελίσσεται. Εκείνη την εποχή, η επείγουσα πρόκληση της εξωτερικής πολιτικής τόσο για την Κίνα όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο θα γίνει το πώς να κατανοηθούν και να αντιμετωπιστούν οι πολύπλοκες διακλαδώσεις ενός κόσμου στον οποίο η Κίνα δεν είναι πλέον ανερχόμενη: Πώς θα αντιμετωπίσει ο κόσμος ένα χτύπημα στην εμπιστοσύνη των οικονομικών ελίτ του κόσμου ή τις πιο συγκεκριμένες προκλήσεις που τίθενται από ένα κινεζικό κράτος που μπορεί να χάσει κάποιον από τον άκαμπτο κοινωνικό έλεγχό του; Ο βομβαρδισμός από Ουιγούρους [15] σε ένα ιερό στην Μπανγκόκ τον Αύγουστο -προφανώς για να σκοτώσει Κινέζους τουρίστες (και επιτυγχάνοντάς το)- θα μπορούσε να γίνει πιο κάτι πιο συχνό καθώς η Κίνα και θα αποτυγχάνει να μεταρρυθμιστεί πολιτικά και θα έχει πάψει να αναπτύσσεται.