Η αέναη αντιπαλότητα μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αέναη αντιπαλότητα μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν

Τέσσερις λόγοι για τους οποίους θα διαρκέσει η διαμάχη

Η ρήξη μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας και άλλων κρατών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Cooperation Council. GCC) θα υποθάλψουν μόνο σύγχυση, ταραχή και καχυποψία στα βασικά περιφερειακά θέατρα, δηλαδή, στο Ιράκ και την Συρία. Η προσφορά του Ιράκ να χρησιμεύσει ως μεσολαβητής και όχι ως επεμβαίνων στην σύγκρουση ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι η Βαγδάτη έχει ανάγκη να καθησυχάσει τους αποθαρρυμένους [Ιρακινούς] Σουνίτες, των οποίων η συνεργασία είναι απαραίτητη για την σταθεροποίηση της χώρας. Αλλά κάποιοι στην σιιτική κοινότητα του Ιράκ θα απαιτήσουν μια πιο δυναμική απάντηση, δυνητικά αποδυναμώνοντας τον πρωθυπουργό Haider al-Abadi στην διαδικασία.

Σκεφτείτε την αντίδραση στους αποκεφαλισμούς από ορισμένους κορυφαίους Σιίτες στην χώρα: Ο Muqtada al-Sadr, ο Asaib Ahl al-Haq, και η Οργάνωση Badr κάλεσαν την κυβέρνηση να απόσχει από το άνοιγμα της νέας πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας [16] στην Πράσινη Ζώνη. Ο αγιατολάχ Αλί αλ-Σιστανί καταδίκασε την εκτέλεση ως «άδικη» [17] και ο πρώην πρωθυπουργός Νούρι αλ-Μαλίκι προέβλεψε την επικείμενη ανατροπή της κυβέρνησης της Σαουδικής Αραβίας [18]. Αυτές οι ισχυρές αντιδράσεις από κορυφαίους Σιίτες μόνο θα ενισχύσουν τους χειρότερους φόβους της σουνιτικής κοινότητας -δηλαδή τα αντίποινα- κάτι που κάνει την δουλειά της συμμετοχής της βοήθειάς της στον αγώνα κατά του ISIS όλο και πιο δύσκολη στην επόμενη μάχη: Στην Μοσούλη.

Στην Συρία, στις 25 Ιανουαρίου -η ημερομηνία κατά την οποία οι εκπρόσωποι από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση πρόκειται να ξεκινήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες- πλησιάζει γρήγορα. Ο υπουργός Εξωτερικών της Συρίας δήλωσε μετά τις εκτελέσεις ότι η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να συμμετάσχει στις συνομιλίες [19], αλλά ζήτησε μια λίστα με αυτούς που θα επιτρέπεται να καθίσουν στο τραπέζι και αυτούς που θα θεωρηθούν τρομοκράτες.

Παρά τις διαβεβαιώσεις από τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών ότι η τρέχουσα φιλονικία δεν θα επηρεάσει την διαδικασία της Γενεύης [20], η ρητορική από βασικούς ανθρώπους επιρροής στην σύγκρουση παραμένει θερμή. Ο επικεφαλής της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, αποφάνθηκε ότι «Όταν ένα καθεστώς χάνει το μυαλό του, αυτό σημαίνει ότι έχει φτάσει στην άβυσσο. … Τα σημάδια από το τέλος αυτού του διεφθαρμένου, εγκληματικού, άδικου, Takfiri, τρομοκρατικού καθεστώτος έχουν αρχίσει να αναδύονται. Η δολοφονία των αδελφών μας, η αιματοχυσία μας δεν θα περάσει έτσι και θα πρέπει να φοβούνται, πρέπει να κρυφτούν» [21]. Και το Σάββατο, ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών κατηγόρησε το Ιράν ότι δεν συμπεριφερόταν σαν ένα έθνος-κράτος και προειδοποίησε για πρόσθετα αντίμετρα [22] «αν [το Ιράν] συνεχίσει με τις τρέχουσες πολιτικές του». Αυτά, για να μην αναφέρουμε ότι η Τεχεράνη κατηγορεί το Ριάντ ότι έχει βάλει στόχο την πρεσβεία της στην Υεμένη [23].

Όλες αυτές οι εξελίξεις αυξάνουν τον κίνδυνο λανθασμένων υπολογισμών και παρεξηγήσεων. Σε ένα ήδη ασταθές διπλωματικό πεδίο γεμάτο με δυσπιστία και επικεντρωμένο μόνο στην Συρία, η μεγαλύτερη περιφερειακή δυναμική θα μπορούσε να ματαιώσει οποιαδήποτε πρόοδο. Και καθώς οι δύο πλευρές συνεχίζουν να μαλώνουν, το ISIS θα κερδίσει χρόνο και χώρο για να συνεχίσει τις παγκόσμιες μηχανορραφίες του.

4. Υπάρχει περιορισμένη αμερικανική μόχλευση για να σταματήσει την αντιμαχία

Η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, [24] θα ήθελε πολύ να περιορίσει τον αχό από την ιρανο-σαουδική αντιπαλότητα. Αλλά ακόμη και αν μπορεί να καταφέρει να αποφύγει την κλιμάκωση, η πραγματικότητα είναι ότι η αμερικανική επιρροή τόσο στο Ριάντ όσο και στην Τεχεράνη έχει εξασθενίσει σημαντικά. Πράγματι, ένας από τους λόγους που η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας είναι τόσο αμυντική είναι ότι αντιλαμβάνεται τις Ηνωμένες Πολιτείες ως όχι αρκετά σκληρές με το Ιράν. Και το Ιράν, αισθανόμενο ότι ο Ομπάμα χρειάζεται την βοήθειά του στην Συρία και για την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας, υποθέτει ότι μπορεί να το παίξει δύσκολο με την Ουάσινγκτον εάν καταστεί απαραίτητο. Περαιτέρω, κατά το όγδοο έτος της προεδρίας, οι σύμμαχοι και οι αντίπαλοι των ΗΠΑ δείχνουν να είναι ήδη πολύ πέραν αυτού του προέδρου.

Εν ολίγοις, πιασμένη ανάμεσα σε έναν παραδοσιακό φίλο που ανησυχεί για την αξιοπιστία των ΗΠΑ και σε έναν αντίπαλο με τον οποίον έχει συμφέρον να συνεργαστεί, η Ουάσιγκτον είναι απίθανο να έχει μεγάλη επιρροή στην αναδιαμόρφωση της σαουδο-ιρανικής αντιπαλότητας ή στην αποφασιστικότητα οποιασδήποτε εκ των δύο χωρών να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους σε μια ταραχώδη περιοχή.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/lists/2016-01-13/saudi-arabia-and-irans-f...