Αλλαγή παλίρροιας

Μόλις πριν από δύο χρόνια, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία [1], το ΝΑΤΟ [2] είδε την αδύναμη, 25 χρονών παλαιά προσπάθειά του να σφυρηλατήσει μια συνεργασία με την Ανατολική Δύναμη να διαλύεται εν μια νυκτί. Από τότε, για να ανταποκριθεί στο επικίνδυνες νέο κλίμα ασφάλειας της Ευρώπης, το ΝΑΤΟ έβλεπε προς τις βαλτικές χώρες [3] όπου η Ρωσία έχει εντείνει το παιχνίδι μέσω αεροπορικών επιδρομών και κινητοποιήσεων των στρατευμάτων της. Ωστόσο, με το να επικεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών του στην βορειοανατολική Ευρώπη [4], το ΝΑΤΟ διατρέχει τον κίνδυνο να χάσει την εποπτεία του στην Μαύρη Θάλασσα [5] -μια περιοχή που επίσης έχει δει ρωσική επιθετικότητα και είναι έτοιμη για περαιτέρω αποσταθεροποίηση στα χρόνια που έρχονται.

Ο πολιτικοί και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού συχνά παραβλέπουν την σημασία της Μαύρης Θάλασσας [6]. Όμως, η Μαύρη Θάλασσα είναι από πολύ καιρό ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την ενέργεια και το εμπόριο ανάμεσα στην Ευρώπη, την Κεντρική Ασία, την Τουρκία και την Ρωσία [7].

Ειδικότερα, η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας ήταν ελκυστική στην Μόσχα καθώς προσφέρει αρκετά λιμάνια στα θερμά ύδατα [8]. Πριν ξεσπάσει η σύγκρουση στην Ουκρανία [9], η Ρωσία μίσθωσε το κριμαϊκό λιμάνι της [10] Σεβαστούπολης [11] από την ουκρανική κυβέρνηση. Εκείνες τις ημέρες η Σεβαστούπολη ελλιμένιζε τον ρωσικό Στόλο της Μαύρης Θάλασσας [12] -έναν γηράσκοντα σοβιετικής εποχής στόλο με περισσότερη συμβολική αξία από όσο στρατηγική. Ωστόσο, η Σεβαστούπολη είναι η μόνη ναυτική βάση στην Μαύρη Θάλασσα ικανή να εξοπλίζει και να πραγματοποιεί αποστολές νέων σκαφών και στρατιωτικού υλικού σε ένα στρατηγικά σημαντικό επίπεδο. Όσο το ελέγχει η Ρωσία, η Ρωσία θα είναι η μόνη περιφερειακή δύναμη που θα ασκεί έλεγχο στα ύδατα αυτά.

Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία [13], η Μόσχα δεν έχασε χρόνο στο να αποθηκεύσει στην χερσόνησο βαρύ στρατιωτικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών αεροσκαφών, βομβαρδιστικών, και προηγμένων συστημάτων αεράμυνας. Η συσσώρευση εμποδίζει το ΝΑΤΟ και τους συμμάχους του από το να δραστηριοποιούνται στην περιοχή και απαγορεύει την συλλογή πληροφοριών από τον αέρα. Ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ, στρατηγός Philip Breedlove [14], έχει επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες για την απειλή αυτή, γνωστή ως «αντι-πρόσβαση, άρνηση περιοχής» [15] (anti-access, area denial, A2 / AD [16]). Η Ρωσία έχει επίσης αρχίσει να επενδύει σε μεγάλο βαθμό στον εκσυγχρονισμό του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας στην Σεβαστούπολη [17], με πρόθεση να τον μετατρέψουν σε μια σύγχρονη πολεμική δύναμη ικανή να προβάλλει εξουσία σε όλη την Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο.

Οι φιλοδοξίες της Ρωσίας [18] δεν περιορίζονται στην Μαύρη Θάλασσα. Η Μόσχα έχει ήδη αρχίσει να δοκιμάζει τον βηματισμό της στην Μεσόγειο στέλνοντας πολεμικά πλοία και βοηθητικά φορτηγά πλοία από την Μαύρη Θάλασσα προς την ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου να διεξάγει υψηλού προφίλ θαλάσσιες ασκήσεις και να υποστηρίξει την στρατιωτική επέμβασή της στην Συρία [19]. Υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους [20] (επίσης γνωστού ως ISIS [21]), η Ρωσία έχει την δυνατότητα να στηρίξει το καθεστώς του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ [22] εν όψει των συνομιλιών για κατάπαυση του πυρός που έληξαν πρόσφατα. Η Ρωσία έχει αποδείξει την εμβέλειά της στην Μεσόγειο με την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων στην Συρία από υποβρύχια στην Μεσόγειο και από την Κασπία Θάλασσα, και με την αποστολή βομβαρδιστικών που πετούν στην Μεσόγειο μέσω των Στενών του Γιβραλτάρ. Η παρέμβαση της Ρωσίας στην Συρία [23] συνέβαλε στην διασφάλιση της παρουσίας της στο λιμάνι θερμών υδάτων της Συρίας, Ταρτούς, και, με τον τρόπο αυτό, έδωσε την δυνατότητα να ξεκινήσει την εγκαθίδρυση μιας ζώνης A2/AD στην Μεσόγειο [24], με σημαντική υποστήριξη από την Μαύρη Θάλασσα.

Για δεκαετίες, αμφότερες οι περιοχές ήταν τυπικά κάτω από την αρμοδιότητα του τουρκικού στρατού [25]. Η Τουρκία εξακολουθεί να διατηρεί το μονοπώλιο στο πέρασμα ανάμεσα στην Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο, τόσο γεωγραφικά όσο και από νομική άποψη, υπό την αιγίδα της Σύμβασης του Montreux του 1936 [26]. Μέχρι στιγμής, η Άγκυρα έχει κάνει ελάχιστα για να εμποδίσει την διέλευση ρωσικών πολεμικών πλοίων [27] στην περιοχή, πιθανόν για να αποτρέψει οποιαδήποτε άμεση σύγκρουση κατά την διάρκεια μιας περιόδου παρατεταμένης έντασης μετά την κατάρριψης ενός ρωσικού στρατιωτικού τζετ από την Τουρκία [28], τον Νοέμβριο του 2015. Εάν η Ρωσία γίνει η νέα μόνιμη ηγετική δύναμη στην Μαύρη Θάλασσα [29] καθώς διατηρεί την παρουσία της στην Συρία, οι πιθανότητες για άλλη μια αντιπαράθεση με την Τουρκία αυξάνονται σημαντικά. Αυτό θα μπορούσε, όσο κι αν είναι μάλλον απίθανο, να σύρει το ΝΑΤΟ σε μια σύγκρουση με την Ρωσία [30], καθώς η συμμαχία προστατεύει όλα τα μέλη της με την ρήτρα του άρθρου 5 του [Συμφώνου του ΝΑΤΟ] [31] (μια επίθεση σε ένα μέλος θεωρείται ως επίθεση εναντίον όλων).

Άνθρωποι συγκεντρώνονται για να παρακολουθήσουν τους εορτασμούς για την Ημέρα του Ναυτικού, με ένα ρωσικό πολεμικό πλοίο και ένα υποβρύχιο να φαίνονται στο παρασκήνιο, στην μακρινή ανατολική πόλη του Βλαδιβοστόκ, στην Ρωσία, στις 26 Ιουλίου 2015. YURI MALTSEV / REUTERS
----------------------------------------

ΑΝΑΣΦΑΛΕΣ ΛΙΜΑΝΙ