Το ISIS βρήκε τον μάστορά του;

Ωστόσο, ακόμη και η στρατιωτική ικανότητα της Ιορδανίας δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως το πώς η χώρα έχει μέχρι στιγμής αποφύγει τις επιθέσεις του ISIS. Η Αίγυπτος έχει επίσης έναν μεγάλο και καλά χρηματοδοτούμενο στρατό, όμως Αιγύπτιοι μαχητές που συνδέονται με το ISIS έχουν επιτυχώς αποσπάσει έδαφος [23] στην περιοχή του Σινά. Εδώ, ο σχετικά πιο ανοιχτός πολιτικός χώρος της Ιορδανίας είναι το κλειδί. Κατά την διάρκεια των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης του 2011 το Αμμάν υιοθέτησε μια ειρηνική προσέγγιση αποφεύγοντας σημαντικές απώλειες, ενώ τα καθεστώτα της Συρίας και της Λιβύης χρησιμοποίησαν συντριπτική δύναμη για να εξαφανίσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους (αργότερα αποξενώνοντας τεράστια τμήματα της χώρας και αφήνοντας δυσαρεστημένους στο ISIS για να τους εκμεταλλευτεί). Για παράδειγμα, ως απάντηση σε διαμαρτυρίες κατά της διαφθοράς, ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας απέλυσε γρήγορα τον πρωθυπουργό [24] Samir Rifai, μαζί με το υπουργικό συμβούλιο. Η κυβέρνηση προκήρυξε πρόωρες κατά δύο έτη βουλευτικές εκλογές τον Ιανουάριο του 2013 [25], και οι δυνάμεις ασφαλείας σε μεγάλο βαθμό απέφυγαν μια θανατηφόρα καταστολή των διαδηλωτών, σε αντίθεση με την Δαμασκό και την Βεγγάζη.

Επιπλέον, αφότου ξέσπασαν διαμαρτυρίες στο Maan πέρυσι, χάρη σε ισχυρισμούς περί αστυνομικής βίας, ο υπουργός Εσωτερικών Hussein al-Majali γρήγορα παραιτήθηκε [26], και η ιορδανική κυβέρνηση απέλυσε τον διευθυντή του Τμήματος Δημόσιας Ασφάλειας Tawfik Muqabla. Η αποφασιστική δράση του Αμμάν εμπόδισε να διαδοθεί το χάος. Εν ολίγοις, αν και η διαφορά θα μπορούσε να έχει γίνει γρήγορα πολύ αιματηρή, με εξτρεμιστές μαχητές έτοιμους να εκμεταλλευτούν την δυσαρέσκεια, η ιορδανική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε σε κάποια από τα αιτήματα των πολιτών της και διατήρησε τμήματα σωμάτων ασφαλείας στην περιοχή.

Ως αποτέλεσμα της ανταπόκρισης της κυβέρνησης στην Αραβική Άνοιξη, «η Ιορδανία είναι από τις λίγες αραβικές χώρες -αν και δεν είναι δημοκρατία- που έχει ακόμα ανοιχτό περιθώριο για τους ανθρώπους να εκφράσουν τις ανησυχίες και τα αιτήματά τους», μου είπε ο Oraib al -Rantawi, διευθυντής του θινκ τανκ «Κέντρο Πολιτικών Μελετών Quds» που εδρεύει στο Αμμάν.

Ο ρόλος των Ισλαμιστών στην Ιορδανία είναι επίσης κρίσιμος. Εξέχοντες Ιορδανοί Σαλαφιστές, συμπεριλαμβανομένων των Abu Qatada [27] και του Abu Muhammad al-Maqdisi [28], έχουν αρνηθεί να εκδώσουν φετφάδες καλώντας για βία κατά του ιορδανικού καθεστώτος και μάλιστα δημοσίως καταδίκασαν το ISIS. Ο Maqdisi υπηρέτησε ως πνευματικός οδηγός στον Ιορδανό πρώην ηγέτη της αλ Κάιντα στο Ιράκ, τον Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι. Πιστεύει ότι το ISIS είναι μια «αποκλίνουσα» [29] ιδεολογία. Ομοίως, ο Qatada είναι ένθερμος υποστηρικτής της Jabhat al-Nusra στην Συρία, και έχει καταδικάσει έντονα τον αποκεφαλισμό δημοσιογράφων από το ISIS ως «αντι-ισλαμικό». [29]

Περαιτέρω, σε αντίθεση με τις αιματηρές μάχες μεταξύ της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και της αιγυπτιακής κυβέρνησης, ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας και το ιορδανικό παράρτημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας έχουν καθιερώσει πιο ανεκτικές σχέσεις. Κατ’ αρχήν, αν και επιδιώκει την μεταρρύθμιση, η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν ζήτησε το τέλος της μοναρχίας της Ιορδανίας [30]. Και το Αμμάν δεν ακολούθησε την πορεία της Σαουδικής Αραβίας με το να χαρακτηρίσει τον ιορδανικό κλάδο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ως «τρομοκρατική οργάνωση» και άφησε στους Ιορδανούς που ενδιαφέρονται για το μη βίαιο πολιτικό Ισλάμ ένα μέρος για να λειτουργούν με ασφάλεια.

Απούσης μιας βίαιης καταστολής στους Ισλαμιστές της Ιορδανίας, υπάρχει μικρότερο κίνητρο για τα άτομα να μείνουν και να παλέψουν εναντίον της κυβέρνησης αντί να φύγουν και να ενταχθούν στην μάχη αλλού. Με τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ να σφάζει [31] πάνω από 100.000 [32] αμάχους, έχει περισσότερο νόημα για τους 2.000 Ιορδανούς που έχουν ενταχθεί στο ISIS να πάνε στην Συρία με στόχο το καθεστώς του Ασάντ, αντί να επιχειρήσουν στο σχετικά ειρηνικό Χασεμιτικό Βασίλειο.

Και εδώ είναι που μπαίνουν οι προτεραιότητες του ίδιου του ISIS. Όπως εξήγησε ο Rantawi, «Η Ιορδανία μέχρι στιγμής δεν είναι στην λίστα με τις κορυφαίες προτεραιότητες των στόχων του ISIS στην περιοχή. Έχουν πιο σημαντικούς στόχους για την ώρα». Το ISIS έχει νομιμόφρονες μαχητές σε όλη την Μέση Ανατολή, αλλά η ομάδα δεν έχει ανακοινώσει έναν ιορδανικό κλάδο. Ο Adnan Abu Odeh, πρώην επικεφαλής στην βασιλική αυλή και πρέσβης στον ΟΗΕ, αναφέρθηκε στον αμελητέο σιιτικό πληθυσμό της Ιορδανίας [33] ως έναν παράγοντα. Το ISIS συχνά έχει χτυπήσει σιιτικούς στόχους στον Λίβανο [34] και την Υεμένη [35]. Η οργάνωση φαίνεται επίσης πιο διατεθειμένη για ιδεολογική σύγκρουση με το Ριάντ σχετικά με το ποιος αντιπροσωπεύει το αληθινό Ισλάμ, οπότε μπορεί να ενδιαφέρεται περισσότερο για στόχους στην Σαουδική Αραβία [36].

Σίγουρα, το Χασεμιτικό Βασίλειο δεν έχει αποφύγει εντελώς την βία. Σε ένα αμφισβητούμενο περιστατικό, ένας Ιορδανός αστυνομικός τον περασμένο Νοέμβριο πυροβόλησε και σκότωσε πέντε [37] συμβασιούχους που εργάζονταν για το Τμήμα Δημόσιας Ασφάλειας. Στην 12η έκδοση του περιοδικού του, Dabiq, το ISIS εξήρε [38] την επίθεση. Ωστόσο, ο Ιορδανός υπουργός Εσωτερικών Salameh Hammad ισχυρίστηκε ότι ήταν στην πραγματικότητα μια επίθεση «μοναχικού λύκου» [39], επικαλούμενος φυσιολογικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο αξιωματικός. Τα πραγματικά κίνητρα, φυσικά, παραμένουν ασαφή. Και καμία χώρα δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα κρατήσει μακριά την τρομοκρατία για πάντα. Αλλά με το να διατηρεί ένα υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού μεταξύ των δυνάμεων ασφαλείας της, ανταποκρινόμενη σε διαμαρτυρίες με σχετικά ειρηνικό τρόπο, και με την θέσπιση εποικοδομητικών σχέσεων με τους Ισλαμιστές, η Ιορδανία έχει περιορίσει την απειλή του ISIS. Και σε μια περιοχή που φαίνεται να καταρρέει, αυτό είναι ένα επίτευγμα που αξίζει αναγνώρισης.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.