Απολιτικοί μηχανικοί

Η ανεργία και η υποαπασχόληση των αποφοίτων αποτέλεσε χρυσωρυχείο για τις ομάδες των ισλαμιστών. Ριζοσπαστικά δίκτυα συνήθως εμφανίζονταν στα πανεπιστήμια και χτίζονταν γύρω από την απόρριψη των διεφθαρμένων συστημάτων πατροναρίσματος που εφάρμοζαν τα κοσμικά καθεστώτα που κρατούσαν πίσω τους νέους πτυχιούχους, τους φοιτητές στους οποίους είχαν υποσχεθεί ένα μέλλον ως πρωτοπόροι του έθνους. Τα ισλαμιστικά κινήματα έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία, κηρύττοντας ένα αυστηρό τρόπο ζωής ως σημάδι ευσέβειας και ηθικής ευθύτητας και απορρίπτοντας τα προνόμια και την διαφθορά της Δυτικόπληκτης άρχουσας τάξης.

Υπάρχουν λιγότεροι απόφοιτοι μεταξύ των εξτρεμιστών οι οποίοι να έχουν μεγαλώσει στις Δυτικές χώρες επειδή η κοινωνική κινητικότητα που προσφέρει ένα πανεπιστημιακό πτυχίο είναι πολύ υψηλότερη εκεί. Αυτό κάνει τους δυσαρεστημένους που εγκατέλειψαν τα σχολεία και τους ανέργους μικρο-εγκληματίες την πλειοψηφία των μαχητών. Μέσα στον ίδιο τον μουσουλμανικό κόσμο, το μερίδιο των πτυχιούχων μεταξύ των εξτρεμιστών είναι πολύ χαμηλότερο σε χώρες που δεν έχουν δει κανέναν κορεσμό στα κολέγια και είχαν καλύτερη οικονομική ανάπτυξη, όπως η Σιγκαπούρη, η Ινδονησία και η Ινδία, όπου το ποσοστό φθάνει κατά μέσο όρο μόνο το 22,5%, κάτω ακόμα και από τα Δυτικά επίπεδα.

Αυτή η ιστορία βοηθά επίσης να υπολογιστεί η επικράτηση των μηχανικών. Βρίσκονται στην αιχμηρή άκρη των απογοητευμένων προσδοκιών: Η μηχανική είναι παγκοσμίως ένα από τα πιο απαιτητικά θέματα στα πανεπιστήμια του μουσουλμανικού κόσμου˙ οι σκληρές απαιτήσεις εισόδου ξεχωρίζουν το ταλέντο και την φιλοδοξία. Μέχρι την δεκαετία του 1970, οι μηχανικοί αποτελούσαν μια μικρή και συνήθως εύπορη τεχνοκρατική ελίτ που είχε ελάχιστο χρόνο για αντιπολιτευτική πολιτική. (Αντ’ αυτού, σε εκείνες τις εποχές, οι ισλαμικές ομάδες είχαν κυριαρχηθεί από δασκάλους και δικηγόρους). Είναι στην εποχή της μαζικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της οικονομικής επιβράδυνσης, όταν η καλή απασχόληση για τους μηχανικούς αρχίζει να στερεύει, που ξαφνικά εμφανίζονται στις ριζοσπαστικές ομάδες.

Η μόνη μουσουλμανική χώρα στην οποία εμφανίζονται λίγοι μηχανικοί μεταξύ των ριζοσπαστικών τάξεων είναι η Σαουδική Αραβία [6]. Και αυτή είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Διαφορετικά από τους πτυχιούχους στις κοινωνικές επιστήμες ή τις ισλαμικές σπουδές, οι Σαουδάραβες μηχανικοί διατηρούν εξαιρετικές ευκαιρίες στην αγορά εργασίας χάρη στον μεγάλο τομέα των υδρογονανθράκων και την βαριά βιομηχανία της χώρας.

ΚΑΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ

Το συμπέρασμα του βιβλίου Engineers of Jihad έχει τις ρίζες του σε κοινωνικά και οικονομικά πλαίσια, αλλά είναι διαφορετικό από την πολυ-διαφημισμένη ιστορία «η φτώχεια γεννά την τρομοκρατία» [7] που έχει πειστικά κριθεί από τους μελετητές Alberto Abadie, Alan Krueger, και James Piazza, μεταξύ άλλων. Η ριζοσπαστικοποίηση δεν αποδίδεται στα απόλυτα επίπεδα της υπανάπτυξης˙ μάλλον, σχετίζεται με την σχετική στέρηση: Οι απογοητευμένες προσδοκίες των επίδοξων ελίτ που αγωνίζονται να βρουν την θέση τους στα διεφθαρμένα και στάσιμα συστήματα. Μια πολιτική συνέπεια είναι ότι η υπερπαραγωγή πτυχιούχων σε χώρες των οποίων οι αγορές εργασίας δεν μπορούν να τους απορροφήσουν αποτελεί συνταγή για αστάθεια.

Σίγουρα η σχετική στέρηση δεν εξηγεί πλήρως το αίνιγμα των μηχανικών. Στο κάτω-κάτω, οι μηχανικοί εξακολουθούν να παραμένουν υπερεκπροσωπούμενοι μεταξύ των (πολύ μικρότερων) ομάδων των πτυχιούχων ριζοσπαστών που εδρεύουν στην Δύση. Και εδώ, η επιρροή κάποιων έμφυτων προτιμήσεων και χαρακτηριστικών προσωπικότητας παίζει ρόλο. Νέα δεδομένα για την εκπαίδευση των μελών των πολλών δεξιών και αριστερών μαχητικών ομάδων στην Ευρώπη [8], τις Ηνωμένες Πολιτείες [9], την Ρωσία [10] και την Μέση Ανατολή [11] δίνουν καθαρά και εκπληκτικά αποτελέσματα: Ενώ οι μηχανικοί έχουν μια ισχυρή παρουσία στην ριζοσπαστική δεξιά, είναι σχεδόν απόντες από την ριζοσπαστική αριστερά, όπου υπερεκπροσωπούνται οι φοιτητές ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών. Διαφορετικές ιδεολογίες φαίνεται να ικανοποιούν τις συναισθηματικές και γνωστικές ανάγκες των διαφορετικών τύπων ατόμων.

Στον μουσουλμανικό κόσμο, ωστόσο, οι αναπτυξιακές κρίσεις από το 1970 είναι κεντρικής σημασίας για την εμφάνιση του ισλαμιστικού ριζοσπαστισμού. Ακόμα και στην εποχή του Ισλαμικού Κράτους (επίσης γνωστού ως ISIS) [12], στην οποία η κινητοποίηση προφανώς δεν περιορίζεται πλέον στους απογοητευμένους πτυχιούχους, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μια συνεχή υπερεκπροσώπηση των μηχανικών. Το να υπάρξει φροντίδα για τις νέες ελίτ στις μουσουλμανικές κοινωνίες θα εμποδίσει τα καλύτερα εκπαιδευμένα άτομα να πέσουν σε λάθος ομάδες.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-03-10/uncivil-engineers