Πώς ριζοσπαστικοποιήθηκε η Συρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ριζοσπαστικοποιήθηκε η Συρία

Η εξέλιξη μια εξέγερσης
Περίληψη: 

Η Δύση έχει υποτιμήσει το ISIS μια φορά παλαιότερα, και δεν πρέπει να το κάνει ξανά. Αυτό το μάθημα, ωστόσο, έχει προκαλέσει μια νοσηρή εμμονή με το ISIS σε βάρος της εκτίμησης της απειλής που θέτει η Jabhat al-Nusra.

Ο CHARLES LISTER είναι εσωτερικός συνεργάτης στο Middle East Institute [1] και βασικός σύμβουλος στην Πρωτοβουλία Track II Syria του Shaikh Group. Είναι ο συγγραφέας, πιο πρόσφατα, του βιβλίου με τίτλο The Syrian Jihad: Al-Qaeda, the Islamic State and the Evolution of an Insurgency [2].

Η Συρία στεγάζει τώρα την μεγαλύτερη και πιο ικανή συγκέντρωση σουνιτών τζιχαντιστών μαχητών από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, και θα είναι έτσι για πολύ καιρό. Όποια και αν είναι η πρόοδος της υπό αμερικανική ηγεσία συμμαχίας ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS) [3] μέσα στους επόμενους μήνες, το καθαρό χάος και η καταστροφή που προκύπτουν από τα πέντε χρόνια συγκρούσεων διασφαλίζουν ότι η αστάθεια θα βασιλεύει στην Συρία [4] για χρόνια. Και εδώ, οι τζιχαντιστές έχουν να κερδίσουν τα περισσότερα.

Τον Μάρτιο του 2011, Σύριοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά βγήκαν στους δρόμους, κρατώντας τα χέρια και φωνάζοντας για την ανάγκη πολιτικής μεταρρύθμισης και ελευθερίας από την καταπίεση. Οι εκκλήσεις τους αντιμετωπίστηκαν με δακρυγόνα, πλαστικές σφαίρες, και κανονικούς πυροβολισμούς αυτομάτων όπλων. Η όλο και πιο βίαιη και αδιάκριτη καταστολή των ειρηνικών διαδηλώσεων -και γεγονότα όπως ο φρικτός βασανισμός μέχρι θανάτου του 13χρονου Hamza al-Khateeb στην Daraa [5]- μετέτρεψαν ένα κίνημα διαμαρτυρίας σε επανάσταση.

Η μετέπειτα κλιμάκωση του καθεστώτος γέννησε τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, τόσο ως μια δύναμη για να προστατεύσει τις πολιτικές διαδηλώσεις όσο και για να προβεί σε αντίποινα εναντίον του καθεστώτος για τα εγκλήματά του. Η βία εξέθρεψε περισσότερη βία˙ πέντε χρόνια αργότερα, περίπου μισό εκατομμύριο Σύριοι είναι νεκροί και πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού έχει εκτοπιστεί, τόσο στο εσωτερικό της χώρας (6,6 εκατομμύρια [6]) όσο και στο εξωτερικό (4,6 εκατομμύρια [6]).

18032016-1.jpg

Τρεις άνδρες που οι Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας ισχυρίστηκαν ότι είναι μαχητές του ISIS, κάθονται σε ένα φορτηγάκι ενώ κρατούνται ως αιχμάλωτοι, κοντά στην πόλη αλ-Shadadi, στην ύπαιθρο της Hasakah, στην Συρία, την 18η Φεβρουαρίου 2016. RODI SAID / REUTERS
-----------------------------------------

ΤΟ ΦΛΕΡΤ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΖΙΧΑΝΤ

Παρά το γεγονός ότι η έκρηξη της λαϊκής διαμαρτυρίας, η καθεστωτική βία και ο εμφύλιος πόλεμος δημιούργησαν τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορούσαν να ευδοκιμήσουν οι τζιχαντιστές μαχητές, η Συρία είχε ήδη πρόσφορο έδαφος για τον σουνιτικό εξτρεμισμό. Για πολλά χρόνια πριν από το 2011, το καθεστώς του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ [7] είχε διατηρήσει μια σταθερά ερωτοτρόπο σχέση με τους σουνίτες τζιχαντιστές. Η Δαμασκό στόχευε στην χειραγώγησή τους ώστε να ενεργούν ως πληρεξούσιοι για την ατζέντα της εξωτερικής πολιτικής της Συρίας.

Η κλίμακα και η φύση της σχέσης φάνηκε καλύτερα κατά την διάρκεια της υπό αμερικανική ηγεσία εισβολής και κατοχής του Ιράκ από το 2003 έως το 2010. Καθώς τα αμερικανικά στρατεύματα έκαναν τα πρώτα τους βήματα στο ιρακινό έδαφος, ο διορισμένος από το συριακό καθεστώς Μεγάλος Μουφτής, Sheikh Ahmad Kuftaro, εξέδωσε έναν πανεθνικό φετβά καθιστώντας το fardh ayn (θρησκευτικά υποχρεωτικό) για όλους τους Σύριους μουσουλμάνους, άνδρες και γυναίκες, να αντισταθούν στις «δυνάμεις κατοχής» με οποιοδήποτε μέσο, συμπεριλαμβανομένων των βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας.

Με την σειρά τους, κατά την διάρκεια των πρώτων εβδομάδων της ιρακινής εισβολής, οι μυστικές υπηρεσίες του συριακού στρατού διευκόλυναν την μεταφορά λεωφορείων γεμάτων με νέους άνδρες [8] μέσα από τις ανατολικές επαρχίες της Hasakah και Deir ez-Zor και τους διακινούσε μέσω των εγκαταλελειμμένων συνοριακών σταθμών του Ιράκ. Μερικές αναφορές έλεγαν ότι μέχρι και 5.000 τέτοιοι στρατολογημένοι τζιχαντιστές [9] πέρασαν στο Ιράκ κατά τις πρώτες 11 ημέρες της εισβολής. Επιπλέον 1.000 Παλαιστίνιοι από το στρατόπεδο Yarmouk [10] έξω από την Δαμασκό, προσχώρησαν στην ιρακινή τζιχάντ δύο ημέρες μετά. Λίγο αργότερα, κομάντος της Βρετανικής Ειδικής Υπηρεσίας της Αεροπορίας συνέλαβαν τέσσερα λεωφορεία γεμάτα με κατόχους συριακών διαβατηρίων [11] καθώς έμπαιναν στο Ιράκ από την Συρία.

Μια προσωπικότητα κλειδί για την κινητοποίηση Σύριων ώστε να κάνουν το τζιχαντιστικό καθήκον τους ήταν ο Mahmoud Oul al-Ghassi (Abu al-Qaqaa), ο οποίος ετύγχανε υπό την επιρροή του μηχανισμού πληροφοριών της Συρίας. Σύμφωνα με έναν ανώτερο αξιωματικό της αστυνομίας στο Χαλέπι που αναφέρθηκε στην συριακή τζιχάντ, ο Qaqaa είχε μεταφερθεί σε ένα τοπικό διοικητικό κτίριο από αξιωματικούς των μυστικών υπηρεσιών λίγο μετά την άφιξή του στην πόλη στα τέλη της δεκαετίας του 1990.

«Ο άνδρας ήταν ντυμένος σαν Πακιστανός και μετά βίας έλεγε μια λέξη. . . . Ο αξιωματικός μίλησε για λογαριασμό του. Μας δόθηκαν οδηγίες να φτιάξουμε μια τοπική ταυτότητα, μια άδεια οδήγησης, και άλλα έγγραφα για τον ίδιο, αλλά χωρίς καμία καταχωρημένη διεύθυνση ή άλλες προσωπικές πληροφορίες. Αυτό ήταν παράνομο στην Συρία, οπότε ξέραμε αμέσως, παρά την νεαρή και ξενική του εμφάνιση, ότι είχαμε να κάνουμε με κάποιον σημαντικό. Χρόνια αργότερα συνειδητοποιήσαμε ποιόν είχαμε βοηθήσει».