Πώς ριζοσπαστικοποιήθηκε η Συρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ριζοσπαστικοποιήθηκε η Συρία

Η εξέλιξη μια εξέγερσης

Μέχρι το 2003, ο Qaqaa είχε αναπτύξει μια ισχυρή ακολουθία που είχε γίνει δύσκολο για το συριακό κράτος να την ελέγχει στα κρυφά. Οι προσευχές της Παρασκευής και οι συναφείς συγκεντρώσεις θα εξέφραζαν συχνά εχθρότητα προς την Δυτική νεωτερικότητα, το κοσμικό κράτος, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τους Σιίτες και τους Αλαουίτες –όλοι τους που κατά κάποιο τρόπο έρχονταν σε αντίθεση με την εξουσία του Άσαντ στην Συρία. Έτσι, η εισβολή στο Ιράκ [12] αποτέλεσε μια τέλεια στιγμή. Οι τζιχαντιστές οπαδοί του Qaqaa θα μπορούσαν να εξαχθούν για να εκτελέσουν το στοίχημα του καθεστώτος για την καταπολέμηση της κατοχικών δυνάμεων του λεγόμενου Μεγάλου Σατανά κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Συρίας. Καθώς η κατοχή διευθετείτο δίπλα, η Συρία έγινε η βασική διαδρομή διακίνησης τζιχαντιστών από όλο τον κόσμο με κατεύθυνση προς την μάχη. Μέσω διαμεσολαβητών της αλ Κάιντα όπως ο Badran Turki Hishan al-Mazidih (Abu Ghadiyah) και με την πλήρη γνώση των συριακών μυστικών υπηρεσιών, εκατοντάδες επί εκατοντάδων τζιχαντιστές διοχετεύοντο στο Ιράκ για να επιτεθούν σε Αμερικανούς στρατιώτες. Χωρίς βοήθεια από την Δαμασκό, η «αλ Κάιντα στο Ιράκ», η οποία έγινε το «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ» (ISI) και, στην συνέχεια, «ISIS», θα ήταν μια σκιά των δυνάμεων που έγινε αργότερα. Πιο σημαντικό, δεκάδες αν όχι εκατοντάδες Αμερικανοί στρατιώτες θα ήταν σήμερα ακόμα ζωντανοί.

18032016-2.jpg

Ένα κατεστραμμένο κτίριο, με την μαύρη σημαία που χρησιμοποιείται συνήθως από μαχητές του Ισλαμικού Κράτους ζωγραφισμένη στον ένα τοίχο, στην πόλη al-Alam, τον Μάρτιο του 2015. THAIER AL-SUDANI / REUTERS
--------------------------------

Η στρατηγική του καθεστώτος Άσαντ να γαλουχεί σουνίτες τζιχαντιστές μαχητές πριν τελικά τους εξάγει αναπαράχθηκε στον Λίβανο, όταν η απαρχή της εφόρμησης των ΗΠΑ στο Ιράκ έσπρωξε τους τζιχαντιστές πίσω στην Συρία. Χρησιμοποιώντας τις εκτεταμένες συνδέσεις του με λιβανικές τζιχαντιστικές ομάδες – την Asbat al-Ansar (στη νότια πόλη της Σιδώνας) και την Φατάχ αλ-Ισλάμ (στην Τρίπολη, στα βόρεια)- ο συριακός μηχανισμός των μυστικών υπηρεσιών χρησιμοποίησε τις τζιχαντιστικές διασυνδέσεις του για να ενθαρρύνει την εξαγωγή εκατοντάδων μαχητών που βασίζονταν αρχικά στο Ιράκ, στον Λίβανο. Στην συνέχεια οι επιθέσεις εναντίον προσώπων με αντι-συριακές ατζέντες εντάθηκαν στην χώρα. Τα πράγματα τότε έφτασαν σε μια κορύφωση στην Τρίπολη, όταν ο στρατός του Λιβάνου κήρυξε τον πόλεμο κατά της Φατάχ αλ-Ισλάμ, νικώντας τελικά την οργάνωση σε έναν πόλεμο τριών μηνών που άφησε 400 νεκρούς.

Πολλοί από αυτούς τους μαχητές της Jaish al-Fatah που επέζησαν από την ήττα της οργάνωσης στο Nahr el Bared της Τρίπολης, στην συνέχεια κατέφυγαν πίσω στην Συρία. Κατά ειρωνικό τρόπο, η απογοήτευσή τους για το ότι εγκαταλείφθηκαν από τους Σύριους χειριστές τους, τους οδήγησε σε μια σειρά επιθέσεων εναντίον καθεστωτικών στόχων το 2007, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν αναφέρθηκαν από τα αυστηρά ελεγχόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης της Συρίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, η αυξημένη απειλή πυροδότησε μια ακόμη εξαγωγή τζιχαντιστών πίσω στο Ιράκ την περίοδο 2007-08, κατά την οποία περισσότεροι από 100 μαχητές εισέρχοντο στην χώρα [13] από την Συρία κάθε μήνα. Τραυματίες διοικητές του ISI μέχρι που λάμβαναν ιατρική περίθαλψη στα νοσοκομεία της Δαμασκού [13].

ΣΠΙΤΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΟΥΡΝΙΑΣΟΥΝ

Καθώς οι διαμαρτυρίες κατά της διακυβέρνησης Άσαντ αυξήθηκαν στις αρχές του 2011, το καθεστώς στην Δαμασκό εξέδωσε δύο αμνηστίες, με τις οποίες μέχρι και 1.000 κρατούμενοι που συνδέονται με ισλαμικές και τζιχαντιστικές δραστηριότητες απελευθερώθηκαν από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας. Αυτό δεν ήταν ένα συμφιλιωτικό μέτρο, αλλά μια κυνική προσπάθεια για εξισλαμισμό της αντιπολίτευσης και δικαιολόγηση του ισχυρισμού του Άσαντ ότι αγωνίζεται εναντίον μιας εξτρεμιστικής εξέγερσης. Πολλοί από εκείνους που απελευθερώθηκαν πήγαν για να σχηματίσουν ισλαμιστικές ομάδες της αντιπολίτευσης, όπως η Jaish al-Islam και η Ahrar al-Sham, αλλά άλλοι πήγαν για να παίξουν έναν πολύ πιο μοχθηρό ρόλο.

Καθώς τα πρώτα σημάδια μιας λαϊκής συριακής ένοπλης αντίστασης άρχισαν να αναδύονται, ένας Ιρακινός τζιχαντιστής γνωστός ως Samir al-Khlifawi (Haji Bakr) είχε μια θεϊκή αποκάλυψη: Η Συρία φαινόταν ώριμη για εκμετάλλευση. Ως ο αξιόπιστος υπαρχηγός του ηγέτη του ISI, Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, ο Haji Bakr πρότεινε την αποστολή ενός ηγέτη της ομάδας στην Μοσούλη στην Συρία για να δημιουργήσει κρυφά μια συριακή πτέρυγα της τρομοκρατικής ομάδας. Και έτσι, αρκετές εβδομάδες αργότερα, αργά το βράδυ, τον Αύγουστο του 2011, ο Abu Mohammed al-Jolani πέρασε στην επαρχία Hasakah της Συρίας με έξι άλλους ανώτερους ηγέτες. Ένας από αυτούς, ο Maysar Ali Musa Abdullah al-Juburi (Abu Mariya al-Qahtani), ήταν ήδη εξοικειωμένος με την Συρία, έχοντας υποβληθεί εκεί σε χειρουργική επέμβαση ένα χρόνο νωρίτερα [14].

Αυτοί οι επτά τζιχαντιστές κομάντος αξιοποίησαν το ήδη καλά αναπτυγμένο συριακό δίκτυο από ασφαλή σπίτια για να φέρουν σε επαφή τους πολλούς εξτρεμιστές που το καθεστώς απελευθέρωσε πρόσφατα από την φυλακή. Μέχρι τον Οκτώβριο, η Jabhat al-Nusra είχε ιδρυθεί κρυφά. Αν και αυτή η προκεχωρημένη ομάδα του ISI ήταν αρχικά εξαιρετικά αντιδημοφιλής στο εσωτερικό της συριακής αντιπολίτευσης -είχε κατηγορηθεί ότι είναι ένα άλλο σχέδιο του καθεστώτος για να δυσφημήσει την επανάσταση- η σταδιακή της διόγκωση, από τις αρχές του 2013, την έκανε ένα από τις πιο ισχυρές και με επιρροή ένοπλες ομάδες που πολεμούσαν κατά του καθεστώτος Άσαντ.