Ασφαλίζοντας τα σύνορα της Ευρώπης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ασφαλίζοντας τα σύνορα της Ευρώπης

Το πρώτο βήμα για μια ολοκληρωμένη πολιτική ασύλου
Περίληψη: 

Καμιά κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου και προσφύγων δεν μπορεί να αναμένεται μέχρι τα ευρωπαϊκά σύνορα να τύχουν κατάλληλης διαχείρισης και μέχρι να μειωθεί ο αριθμός των μεταναστών που φθάνει στις ακτές της Ευρώπης. Τα ευρωπαϊκά σύνορα μπορούν να εξασφαλιστούν μόνο μέσω της προσέγγισης των ομόκεντρων κύκλων: Εκτός Ευρώπης, στα ίδια τα σύνορα της Ευρώπης, και εντός των συνόρων της Ευρώπης.

Ο MATTEO GARAVOGLIA είναι συνεργάτης στο Πρόγραμμα Ιταλία στο Κέντρο για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη στο ινστιτούτο Brookings. Είναι ερευνητικός συνεργάτης στο κέντρο Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης κα υπηρετεί ως επίκουρος καθηγητής στην Σχολή Προωθημένων Διεθνών Σπουδών Paul H. Nitze στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.

Όταν πρόκειται για την συνεχιζόμενη εισροή μεταναστών στην Ευρώπη, υπάρχει ένα πράγμα στο οποίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι φαίνεται να συμφωνούν: Η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει την ασφάλεια των συνόρων της και να καθιερώσει μια πανευρωπαϊκή πολιτική ασύλου. Αλλά πρώτα πρέπει να εξασφαλιστούν τα σύνορα. Και για να γίνει σωστά αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι τρεις ομόκεντροι «κύκλοι ασφαλείας» -έξω από την Ευρώπη, τα σύνορα της Ευρώπης, και το εσωτερικό της Ευρώπης.

ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ ΦΙΛΩΝ

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (European Neighborhood Policy, ΕΝΡ) [1] σχεδιάστηκε για πρώτη φορά το 2003 ως ένα μέσο για την δημιουργία ενός «δακτυλίου φίλων» γύρω από τα ανατολικά και νότια σύνορα της ΕΕ. Μετά την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί αισθάνθηκαν την ανάγκη να προσαρμόσουν πιο συγκεκριμένα τις προσεγγίσεις της ΕΝΡ στις διάφορες χώρες-εταίρους. Το Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας [2] (European Neighborhood Instrument, ENI), που δημιουργήθηκε το 2014 για να παρέχει μια πιο σταθερή οικονομική βάση για την ΕΝΡ, κινείται προς την σωστή κατεύθυνση με την εστίαση των πόρων σε μερικές επιλεγμένες χώρες αντί να διαχέει την χρηματοδότηση παντού.

Αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα. Για παράδειγμα, ο προϋπολογισμός του ΕΝΙ των 15,4 δισ. ευρώ [3], που σήμερα διατίθενται σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται στο άρθρο 4.1 του Κανονισμού 232/2014, θα μπορούσε να εκταμιευθεί με αυστηρότερους όρους και μόνο από τις πιο συνεργαζόμενες χώρες. Αμοιβαία συμφωνημένες μεταξύ της ΕΕ και των χωρών-εταίρων, τέτοιες συνθήκες θα επικεντρώνονταν στην πραγματική εφαρμογή των οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών και δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, όπως έχουν ήδη οραματιστεί. Σε αυτό το σύστημα, το ΕΝΙ θα εξακολουθήσει να διαχειρίζεται από την Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Διεθνή Συνεργασία και Ανάπτυξη [4], αλλά η αναπτυξιακή βοήθεια που διαθέτουν τα κράτη-μέλη επί του παρόντος σε διμερή βάση, θα μπορούσε να προστεθεί στο ENI ώστε να ενισχύσει τα ταμεία του.

Οι περιπολίες στην θάλασσα είναι ένα άλλο θέμα. Η Επιχείρηση Triton [5], η οποία ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2014 ως απάντηση στην προσφυγική κρίση διεξάγεται από την Frontex αλλά είναι υπό ιταλική διοίκηση, δεν θα πρέπει να είναι η προσπάθεια μιας χώρας [6]. Κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ πρέπει να συμβάλει οικονομικούς, ανθρώπινους και υλικοτεχνικούς πόρους ανάλογα με τον αριθμό των ψήφων που διαθέτει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο [7]. Επί του παρόντος, μόνο η Αυστρία, η Κροατία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Σουηδία κάνουν εθελοντικές συνεισφορές, όπως και τα μη κράτη-μέλη της ΕΕ, Ισλανδία, Νορβηγία και Ελβετία.

Όσο για το Standing ΝΑΤΟ Maritime Group 2 [την Διαρκή Ναυτική Ομάδα του ΝΑΤΟ 2] [8], που έχει αναπτυχθεί στο Αιγαίο Πέλαγος, τα «εργαλεία» του πρέπει να επιστραφούν στην «core business» του ΝΑΤΟ -δηλαδή, την Επιχείρηση Active Endeavour στην Μεσόγειο Θάλασσα και την Επιχείρηση Ocean Shield στο Κέρας της Αφρικής- αμέσως μόλις υποχωρήσει το κύμα των αφίξεων στις ελληνικές ακτές. Στην συνέχεια, ο ναυτικός κλάδος ενός Ευρωπαϊκού Συνοριακού και Λιμενικού Σώματος [9] (European Border and Coast Guard, EBCG) θα πρέπει να αναλάβει τα καθήκοντά της. Αν και η ανάπτυξη τέτοιου είδους αποστολών στην κεντρική Μεσόγειο [10] και στην ανατολική Μεσόγειο [11] είναι ένα θέμα που πρέπει να αναλάβει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η επιχειρησιακή λειτουργικότητά τους θα πρέπει να αφεθεί στο EBCG, το οποίο θα πρέπει να ελέγχει τους δικούς της πόρους, ανεξάρτητα από τα κράτη-μέλη.

Η περιορισμένη υποστήριξη από χώρες μη μέλη της ΕΕ αποτέλεσε εμπόδιο για την εφαρμογή της «Οδηγίας για την Επιστροφή» [12], η οποία το 2008 έθεσε κοινούς κανόνες για την αποστολή των παράνομων μεταναστών πίσω στις χώρες καταγωγής τους. Εμβληματικές αυτής της κατάστασης ήταν οι (πλέον σε μεγάλο βαθμό επιλυθείσες) προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ στην αντιμετώπιση του Πακιστάν λόγω της απόφασης του τελευταίου να μην εφαρμόσει μια προηγουμένως επικυρωμένη συμφωνία την οποία η Ισλαμαμπάντ είχε καταλήξει να βλέπει ως μονόπλευρη υπέρ των Βρυξελλών. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ θα πρέπει να σταθμίζει προσεκτικά όχι μόνο εάν μια τρίτη χώρα είναι συμβαλλόμενο μέρος σε μια από τις 17 διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής [13] μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών. Θα πρέπει επίσης να εξετάζει κατά πόσον οι τρέχουσες διμερείς συμφωνίες εφαρμόζονται σωστά. Μια τέτοια αξιολόγηση μπορεί να βοηθήσει την ΕΕ να καθορίσει εάν μια χώρα-εταίρος θα πρέπει να λάβει τις ειδικές ανταμοιβές που προσφέρονται από το ΕΝΙ.

03052016-1.jpg

Ένας αυτοσχέδιος καταυλισμός μεταναστών και προσφύγων στα ελληνο-σκοπιανά σύνορα, κοντά στην Ειδομένη, στις 25 Απριλίου 2016. ALEXANDROS AVRAMIDIS / REUTERS
----------------------------------------

ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΖΑΡΙ