Το πρόβλημα ενότητας της Λιβύης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πρόβλημα ενότητας της Λιβύης

Και πώς συμβάλλει η Δύση
Περίληψη: 

Σήμερα, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ενότητα είναι η λυβική Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο ΟΗΕ έχει προσφέρει στο κοινοβούλιο του Τομπρούκ περισσότερα από το δίκαιο μερίδιό του σε υποστήριξη, αλλά πολλοί από τους ηγέτες και τα μέλη του να συνεχίζουν να υπονομεύουν την ειρηνευτική διαδικασία.

Ο ALEXANDER DECINA είναι ερευνητικός συνεργάτης εστιασμένος στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή στο Council on Foreign Relations. Προηγουμένως είχε εργαστεί στην Βυρηττό του Λιβάνου και στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Μετά από σχεδόν δύο χρόνια εμφυλίου πολέμου μεταξύ των διαφόρων ενόπλων δυνάμεων που έχουν υποστηρίξει είτε την διεθνώς αναγνωρισμένη Βουλή των Αντιπροσώπων που εδρεύει στο Τομπρούκ, την λιβυκή πόλη στα ανατολικά, είτε το αντίπαλο Γενικό Εθνικό Κογκρέσο (General National Congress, GNC) στην Τρίπολη, η Λιβύη έχει τελικά κάνει κάποια πρόοδο προς την θέσπιση μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Στις 30 Μαρτίου, ο διορισμένος από τον ΟΗΕ πρωθυπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, Fayez al-Sarraj, και έξι από τους συμβούλους του ταξίδεψαν κρυφά στην Τρίπολη και εγκαταστάθηκαν στην βαριά ασφαλισμένη ναυτική βάση Abu Setta. Από τότε, η νέα κυβέρνηση έχει αναλάβει τον έλεγχο μιας χούφτας υπουργείων [1] και το ξενοδοχείο Rixos [2], όπου συνεδρίαζε προηγουμένως το GNC. Παρά την κάποια επιτυχία στην πρωτεύουσα, όμως, η κυβέρνηση ενότητας αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια.

Το GNC παραμένει ένα από αυτά τα εμπόδια, χωρίς αμφιβολία, αλλά σήμερα η κύρια πρόκληση προέρχεται από την Βουλή των Αντιπροσώπων και τους συμμάχους της. Η Βουλή των Αντιπροσώπων κλήθηκε να ψηφίσει για την αποδοχή και την συμμετοχή της στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας δέκα ημέρες μετά την υπογραφή της διαμεσολαβούμενης από τον ΟΗΕ ειρηνευτικής συμφωνίας στις 17 Δεκεμβρίου 2015 αλλά σχεδόν μισό χρόνο αργότερα, ακόμα δεν το έχει πράξει. Παρά την ευνοϊκή θέση της στην νέα κυβέρνηση, η Βουλή των Αντιπροσώπων και οι σύμμαχοί της παραμένουν ισχυρογνώμονες. Αντί να συμβιβαστούν, μερικοί απ’ αυτούς προσπαθούν να απονομιμοποιήσουν πλήρως τους αντιπάλους τους.

ΔΙΑΛΕΓΟΝΤΑΣ ΠΛΕΥΡΑ

Η Δύση αναγνώρισε την Βουλή των Αντιπροσώπων μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2014, κάτι που της έδωσε κάποιον βαθμό νομιμότητας, ακόμη και αν η προσέλευση των ψηφοφόρων ήταν λιγότερη από το 20%. Η Βουλή των Αντιπροσώπων συμπεριέλαβε γνωστά πρόσωπα όπως ο Mahmoud Jibril –μια προσωπικότητα υπέρ της συνεργασίας από το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο, μια μεταβατική κυβέρνηση που κυβέρνησε την Λιβύη μετά τον Μουαμάρ αλ-Καντάφι μέχρι τις εκλογές του 2012- και διαλάλησε κοσμικές τάσεις που φάνηκε να την τοποθετούν πιο κοντά με την Δύση.

Το GNC ήταν λιγότερο ελκυστικό για την Δύση. Κυριαρχείτο από την Μουσουλμανική Αδελφότητα και τους συμμάχους της που αργότερα θα σχηματίσουν την Αυγή της Λιβύης περιλαμβάνοντας μερικές αρκετά φαύλες προσωπικότητες. Πολλοί από τους ηγέτες της Αυγής της Λιβύης προήλθαν από την Λιβυκή Μαχόμενη Ισλαμική Ομάδα, μια αντι-Κανταφική δύναμη που είχε σχηματίσει δεσμούς με την αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν την δεκαετία του 1990.

05052016-1.jpg

Ο απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών για την Λιβύη, Martin Kobler (αριστερά), χαιρετά τον επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης Λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, Aguila Saleh, στο Τομπρούκ της Λιβύης, στις 18 Απριλίου 2016. REUTERS
---------------------------------------

Το GNC δεν αναγνωρίζει την νομιμότητα των κοινοβουλευτικών εκλογών του Ιουνίου του 2014 και τις είδε ως έναν τρόπο για να υπονομεύσει τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 2014 ώστε να παρατείνει την εντολή του να κυβερνά μέχρι το τέλος του έτους. Επιπλέον, το GNC αισθάνθηκε ότι η νομιμότητα των εκλογών του Ιουνίου αμφισβητείτο λόγω της χαμηλής συμμετοχής των ψηφοφόρων, εν μέρει εξαιτίας της στρατιωτικής επιθετικής «Επιχείρησης Αξιοπρέπεια» υπό την ηγεσία του ισχυρού Khalifa Hifter, ο οποίος είχε αγωνιστεί τόσο υπέρ όσο και κατά του Καντάφι στο παρελθόν και θα γινόταν αργότερα σύμμαχος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Ακριβώς έναν μήνα πριν από τις εκλογές, ο Hifter ξεκίνησε την επίθεσή του εναντίον του GNC και των συμμάχων του. Επιθέσεις αντιποίνων εμπόδισαν την Βουλή των Αντιπροσώπων να αναλάβει την εξουσία στην Τρίπολη και την οδήγησαν ανατολικά, στο Τομπρούκ.

Όταν οι μάχες εντάθηκαν, οι Δυτικές δυνάμεις έκαναν ένα βήμα πίσω, επιμένοντας στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των αντίπαλων κυβερνήσεων. Ωστόσο, φάνηκε σαν η Δύση, στο πλαίσιο της Αποστολής Υποστήριξης του ΟΗΕ στην Λιβύη, να συνέχισε να ευνοεί την Βουλή των Αντιπροσώπων. Η τελική έκδοση της συντεταγμένης από τον ΟΗΕ ειρηνευτικής συμφωνίας, επίσης γνωστής ως η Λιβυκή Πολιτική Συμφωνία [3], στην οποία βασίζεται η νέα κυβέρνηση ενότητας, έδωσε στην Βουλή των Αντιπροσώπων σημαντικά περισσότερη δύναμη από ό, τι στο GNC. Έκανε την πρώτη το νομοθετικό σώμα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας και το δεύτερο ένα «Συμβούλιο της Επικρατείας», που έχει συμβουλευτική ισχύ αλλά καμία πραγματική εξουσία.

ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ

Ίσως επειδή η διαδικασία του ΟΗΕ φάνηκε να τους ευνοεί, οι ηγέτες στο Τομπρούκ δεν παίρνουν στα σοβαρά τις διαπραγματεύσεις. Τον Μάρτιο του 2015, ο πρωθυπουργός της Βουλής των Αντιπροσώπων, Abdullah al-Thani, ονόμασε τον Hifter, ο οποίος πολεμούσε ήδη κατά της Αυγής της Λιβύης του GNC, ως επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων. Ο Hifter συνέχισε την Επιχείρηση Αξιοπρέπεια, τώρα δήθεν για την υπεράσπιση της Βουλής των Αντιπροσώπων, αλλά στην πραγματικότητα αυτό ήταν απλώς μια ευκαιρία για να ανυψώσει τη δική του ικανότητα και να απονομιμοποιήσει τους αντιπάλους του. Μεταξύ αυτών ήταν η Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία αποκαλεί «κακοήθη νόσο». [4]

Η ευνοϊκή θέση της Βουλής των Αντιπροσώπων συνεχίστηκε τον Ιανουάριο του 2016, όταν η κυβέρνηση ενότητας υπό την ηγεσία του Sarraj έδωσε καίριες θέσεις, όπως των υπουργών Πετρελαίου, Οικονομικών και Άμυνας, σε προσωπικότητες που φαίνεται να συνδέονται με την Βουλή των Αντιπροσώπων και τους συμμάχους της. Η υπό τον Sarraj κυβέρνηση προσέφερε επίσης μια από τις θέσεις αναπληρωτή πρωθυπουργού στον Ali al-Gatrani, έναν στενό σύμμαχο του Hifter.