Οι ισραηλινές δυνάμεις άμυνας γεφυρώνουν το χάσμα

Αυτή την εβδομάδα, το Ισραήλ θα είναι καθηλωμένο από την δίκη του Elor Azaria, του λοχία των ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας ο οποίος κατηγορήθηκε για ανθρωποκτονία στο στρατοδικείο Jaffa καθώς φέρεται να πυροβόλησε έναν Παλαιστίνιο μαχαιροβγάλτη ο οποίος ήταν τραυματισμένος και κειτόταν ακίνητος στο έδαφος. Το όλο περιστατικό, το οποίο έλαβε χώρα στην Χεβρώνα τον Μάρτιο, καταγράφηκε σε βίντεο και γρήγορα διαδόθηκε ευρέως.

Αμέσως μετά τους πυροβολισμούς, πολιτικοί της δεξιάς ήλθαν σε βοήθεια του Azaria, σημειώνοντας ότι ο Παλαιστίνιος δεν ήταν αθώος. Στο κάτω-κάτω, πρώτα είχε προσπαθήσει να μαχαιρώσει έναν Ισραηλινό σε αυτό που ήταν μια από περισσότερες από 200 παρόμοιες περιπτώσεις από τον Οκτώβριο. Κατηγόρησαν την κυβέρνηση για εγκατάλειψη του στρατιώτη˙ πολλοί λένε ότι φοβήθηκε πως ο Παλαιστίνιος δράστης είχε εκρηκτικό μηχανισμό. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής της Κνεσέτ, David Bitan, μέλος του δεξιού κόμματος Λικούντ, ξεκίνησε μια εκστρατεία για να ζητήσει από τον Ισραηλινό πρόεδρο να δώσει χάρη Azaria. Ο υπουργός Παιδείας Naftali Bennett, από το δεξιό κόμμα Εβραϊκή Πατρίδα, τον υποστήριξε επίσης δημοσίως.

Καθ’ όλη την διαμάχη, η ισραηλινή δομή ασφάλειας παρέμεινε ακλόνητη. Μετά το περιστατικό, ο Gadi Eisenkot, ο ΓΕΕΘΑ του ισραηλινού στρατού, έκανε το ασυνήθιστο βήμα να γράψει μια επιστολή προς όλους τους στρατιώτες, με την οποία υπερασπίστηκε την δίκη και σημείωσε ότι «η διαφύλαξη των αξιών του Ισραηλινού Στρατού δεν είναι δικαίωμα, αλλά καθήκον». Για αυτόν, διακυβεύεται μια σημαντική αρχή: Το Ισραήλ έχει κανόνες εμπλοκής που δεν πρέπει να αγνοηθούν Ορισμένοι πολιτικοί της δεξιάς έχουν προτρέψει τον ισραηλινό στρατό να υιοθετήσει μια πολιτική shoot-to-kill (πυροβόλησε για να σκοτώσεις) σε περιπτώσεις απειλής, αντί την τρέχουσα πολιτική η οποία υπαγορεύει την χρήση της ελάχιστης ισχύος που απαιτείται για την εξουδετέρωση της απειλής.

Ο Ισραηλινός στρατιώτης Elor Azaria (κέντρο) καλωσορίζεται από φίλους και συγγενείς του καθώς φτάνει στο σπίτι του στην πόλη Ramle κοντά στο Τελ Αβίβ, στις 22 Απριλίου 2016. MOTI KIMCHI / REUTERS
--------------------------------------------

Σε αυτό, ακόμα και ο υπουργός Άμυνας Moshe Yaalon, ο οποίος θεωρείται γεράκι στα παλαιστινιακά ζητήματα, υποστήριξε τον Eisenkot. «Ο επικεφαλής του στρατού θα καθορίσει τους κανόνες εμπλοκής και όχι οι ηγέτες συμμοριών», είπε. Αφότου οι απεικονίσεις του προσώπου του Yaalon στο κέντρο ενός στόχαστρου διαδόθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Yaalon είπε, «Το καλό της χώρας είναι πιο σημαντικό από το δικό μου».

Το περιστατικό καταγράφει την αυξανόμενη συμμετοχή του Ισραηλινού Στρατού στο Παλαιστινιακό ζήτημα. Βλέποντας ένα διπλωματικό κενό στην ισραηλινή πολιτική μετά την κατάρρευση των ισραηλινο-παλαιστινιακών διαπραγματεύσεων το 2014, ο Ισραηλινός Στρατός έχει εργαστεί όλο και περισσότερο για να εδραιωθεί ως θεματοφύλακας των δημοκρατικών αξιών και σταθεροποιητής στην ισραηλινο-παλαιστινιακή αρένα. Ως στρατός των πολιτών, από παλιά ο Ισραηλινός Στρατός θεωρεί για τον εαυτό του ότι ενεργεί πάνω από τις πολιτικές τριβές, όντας σε θέση να βλέπει στρατηγικά τις ανάγκες του κράτους, αντί να τελματώνεται από πολιτικές σκοπιμότητες. Σίγουρα, οι [ένοπλες] δυνάμεις δεν έχουν κανένα συμφέρον να πάρουν την θέση των διπλωματών και να σφυρηλατήσουν μια τελική συμφωνία με τους Παλαιστινίους, αλλά οι κορυφαίοι αξιωματικοί ξέρουν πόσο γρήγορα μπορεί να κλιμακωθεί η Παλαιστινιακή κατάσταση.

Και έτσι ο Ισραηλινός Στρατός έχει προωθήσει πρωτοβουλίες για να διευκολύνει την κατάσταση. Για παράδειγμα, τον Φεβρουάριο, το οικοδόμημα της ισραηλινής άμυνας ανακοίνωσε ένα σχέδιο για να επιτρέψει σε περισσότερους από 30.000 Παλαιστινίους να εργάζονται στο Ισραήλ, παρά την συνεχιζόμενη κλιμάκωση των μαχαιρωμάτων Ισραηλινών. Ο Eisenkot έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη να γίνει διάκριση μεταξύ εκείνων που μαχαιρώνουν και του γενικού πληθυσμού, και της βλάβης των ισραηλινών συμφερόντων που θα έλθει από την παρεμπόδιση των Παλαιστινίων να εργαστούν σε ισραηλινές πόλεις ή βιομηχανικές ζώνες της Δυτικής Όχθης. «Υπάρχουν 120.000 Παλαιστίνιοι, οι οποίοι παρέχουν τα προς το ζην σε 600.000-700.000 μέλη οικογενειών. Είναι μια μετριοπαθής στάση, και νομίζω ότι είναι προς το συμφέρον μας να το επιτρέψουμε αυτό», δήλωσε ο Eisenkot σε μια σπάνια ομιλία του τον Ιανουάριο στο ετήσιο συνέδριο του Ινστιτούτου Σπουδών Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.

Υποστηρικτές του Elor Azaria λαμβάνουν μέρος σε μια διαδήλωση ζητώντας την απελευθέρωσή του στο Τελ Αβίβ, στις 19 Απριλίου 2016. BAZ RATNER / REUTERS
------------------------------------

Επιπλέον, την περασμένη Δευτέρα, ο Yaalon ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ θα ξανανοίξει την διάβαση Erez, ένα από τα κύρια σημεία διέλευσης στην Λωρίδα της Γάζας, η οποία έχει κλείσει τα τελευταία οκτώ χρόνια. «Είναι προς το συμφέρον μας, ένας σημαντικός αριθμός φορτίων τροφίμων να εξακολουθεί να πηγαίνει στην Γάζα», είπε ο Yaalon με μια δήλωση που δείχνει την ανησυχία του στρατού για την ανθρωπιστική κατάσταση στην Γάζα. «Μας ενδιαφέρει οι κάτοικοι της Γάζας να ζουν με αξιοπρέπεια, τόσο από ανθρωπιστική άποψη όσο και επειδή αυτός είναι ένας τρόπος για την προστασία της ειρήνης, πέραν των υπαρχόντων αποτρεπτικών της ασφάλειας».

Ο Yaalon αναγνώρισε ότι η Χαμάς όντως χρησιμοποιεί κάποια από τα υλικά που φτάνουν στην Γάζα για να ανοικοδομήσει κατεστραμμένες σήραγγες και αποθέματα, και για ένα μικρό χρονικό διάστημα το Ισραήλ σταμάτησε την προμήθεια τσιμέντου για οικιστική ανοικοδόμηση. Ωστόσο, ο Ισραηλινός Στρατός φαίνεται να πιστεύει ότι η έλλειψη στέγης στην Γάζα θα μπορούσε να συμβάλει περισσότερο από το τσιμέντο στον εξτρεμισμό, και γι’ αυτό υπερασπίστηκε την ανοικοδόμηση της Γάζας, επιτρέποντας σε περίπου 900 φορτηγά που μεταφέρουν εμπορεύματα από υλικά ανοικοδόμησης να φέρνουν τρόφιμα και φάρμακα στην Γάζα κάθε μέρα. Με τον τρόπο αυτό, ο Ισραηλινός Στρατός βοήθησε επίσης να κάνει τους Παλαιστίνιους να καταλάβουν ότι θα έχουν κάτι να χάσουν σε οποιαδήποτε μελλοντική σύγκρουση.

Μαζί με την χαλάρωση των περιορισμών στην πρόσβαση και την κυκλοφορία στην Δυτική Όχθη, το οικοδόμημα της ισραηλινής άμυνας έχει τονίσει την σημασία της ενίσχυσης των δυνάμεων ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής και της διατήρησης της συνεργασίας για την ασφάλεια, ακόμη και καθώς οι Παλαιστίνιοι διαπραγματευτές λένε ότι οι διμερείς συνομιλίες επί της ασφαλείας έχουν ανασταλεί. (Τέτοιες παύσεις έχουν ανακοινωθεί και παλαιότερα από την παλαιστινιακή πλευρά, αλλά ο συντονισμός επί της ασφάλειας συνέχισε). Τον Μάρτιο, ο Eisenkot ενημέρωσε την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας της Κνεσέτ για τις συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων του Ισραηλινού Στρατού και των Παλαιστίνιων ομολόγων τους. Οι συνομιλίες είχαν εμπλέξει ένα σχέδιο για την μείωση των ισραηλινών στρατιωτικών επιδρομών και την βαθμιαία αποκατάσταση του πλήρους παλαιστινιακού ελέγχου επί των παλαιστινιακών αστικών περιοχών, γνωστών στην διπλωματική φρασεολογία ως Περιοχή Α. Η ενδιάμεση συμφωνία του 1995 για την Δυτική Όχθη και την Λωρίδα της Γάζας (γνωστή ως Όσλο ΙΙ), τοποθέτησε την Περιοχή Α υπό τον έλεγχο της Παλαιστινιακής Αρχής, και για την πολιτική και για την ασφάλεια. Η ρύθμιση αυτή παρέμεινε σε ισχύ μέχρι την δεύτερη Ιντιφάντα, το 2000, όταν βόμβες αυτοκτονίας και άλλες μορφές βίας έπεισαν το Ισραήλ ότι η Περιοχή Α δεν ήταν πλέον ιερή και απαραβίαστη. Έτσι, [ο Ισραηλινός Στρατός] πήγε σε παλαιστινιακές αστικές περιοχές σε μια προσπάθεια να νικήσει την εξέγερση.

Η αποκατάσταση του ελέγχου των Παλαιστινίων είναι από καιρό ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Ο Ισραηλινός Στρατός επιμένει ότι αποφεύγει την είσοδο σε παλαιστινιακές αστικές περιοχές εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο, όπως οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ο Ισραηλινός Στρατός αισθάνεται ότι δεν μπορεί να μοιραστεί μια πολύ ευαίσθητη πηγή πληροφοριών με τους Παλαιστίνιους ομολόγους του (ένα επιχείρημα που οι Παλαιστίνιοι πιστεύουν ότι χρησιμοποιείται μάλλον πολύ συχνά). Σύμφωνα με τη νέα πρόταση, ο Ισραηλινός Στρατός θα συμφωνήσει να τερματίσει όλες τις επιχειρήσεις στην Περιοχή Α, εκτός για περιπτώσεις τύπου «ωρολογιακής βόμβας».

Παρά το γεγονός ότι οι συνομιλίες για την Περιοχή Α είναι τώρα σε αδιέξοδο λόγω των πολιτικών συνθηκών και στις δύο πλευρές, η πρωτοβουλία της δομής της ισραηλινής άμυνας αντανακλά την αυξανόμενη ανησυχία ότι η ισραηλινο-παλαιστινιακή συνεργασία για την ασφάλεια θα μπορούσε να καταρρεύσει -μαζί με την Παλαιστινιακή Αρχή- καθώς και μια αυξημένη προθυμία να κάνει κάτι γι’ αυτό. Σίγουρα, ο Bennett και άλλοι πολιτικοί αντιτάχθηκαν δημοσίως στις συνομιλίες για την Περιοχή Α, αλλά ο Ισραηλινός Στρατός έχει ωθήσει προς τα εμπρός.

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, κάθεται δίπλα στον υπουργό Άμυνας Moshe Yaalon (2ος από αριστερά), τον αρχηγό του Επιτελείου αντιστράτηγο Gadi Eisenkot (αριστερά), τον Αστυνομικό Επίτροπο Bentzi Sau (δεξιά) και τον υπουργό Δημόσιας Ασφάλειας Gilad Erdan (2ο από δεξιά), καθώς μιλάει κατά την διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου στην Ιερουσαλήμ, στις 8 Οκτωβρίου 2015. RONEN ZVULUN / REUTERS
-------------------------------------------

Ωστόσο, ο Ισραηλινός Στρατός δεν είναι αποσπασμένος από το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο. Το κλειδί σε αυτή την πολύπλοκη σχέση είναι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Βενιαμίν Νετανιάχου. Ο Νετανιάχου συχνά έχει εγκλωβιστεί μεταξύ της πολιτικής δεξιάς και της δομής της άμυνας που είναι πεπεισμένοι ότι το παλαιστινιακό ζήτημα δεν μπορεί να αγνοηθεί. Γι’ αυτόν, είναι βολικό το γεγονός ότι ο Ισραηλινός Στρατός αναγνωρίζει δημοσίως ό, τι ξέρει ήδη ως αληθές αλλά είναι διστακτικός να το πει, λόγω της πίεσης τόσο στο εσωτερικό του συνασπισμού του όσο και από εξωτερικές δυνάμεις που κάνουν έκκληση για περαιτέρω παραχωρήσεις.

Με άλλα λόγια, ως επικεφαλής του κεντροδεξιού συνασπισμού, ο Νετανιάχου το βρίκει ευκολότερο να συμφωνεί με την αξιολόγηση της δομή της ισραηλινής άμυνας από το να καθοδηγεί ενεργά τέτοιες πρωτοβουλίες. Προς το παρόν, ο Νετανιάχου είναι πρόθυμος να υποτάσσεται στον Ισραηλινό Στρατό. Για παράδειγμα, την Τετάρτη, το γραφείο του πρωθυπουργού κυκλοφόρησε μια δήλωση σημειώνοντας ότι το ζήτημα της επιστροφής των σορών των τρομοκρατών στις οικογένειές τους θα ήταν τώρα υπό την αρμοδιότητα του υπουργού Άμυνας και του υπουργού Δημόσιας Ασφάλειας. Στο παρελθόν, ο Netanyahu ήταν ηχηρά αντίθετος σε μια τέτοια πολιτική. Οι δεξιοί πολιτικοί λένε ότι η επιστροφή των σορών δημιουργεί πολιτικά φορτισμένες κηδείες. Ωστόσο, το αμυντικό οικοδόμημα πιστεύει ότι η παρακράτηση των σορών δημιουργεί ακόμη περισσότερη παλαιστινιακή δυσαρέσκεια. Εν τω μεταξύ, καθώς οι δεξιές επιθέσεις εναντίον του Eisenkot εντείνονται, θα μπορούσε να γίνει πιο δύσκολο για τον Νετανιάχου να δώσει περιθώριο στον Ισραηλινό Στρατό να λειτουργήσει.

Στην πρόσφατη επιστολή του ο Eisenkot, υπενθύμισε στους στρατιώτες του ότι η μοίρα του Ισραήλ εξαρτάται τόσο από την δύναμή του όσο και από την δικαιοσύνη του, θυμίζοντας τα λόγια του πρώτου πρωθυπουργού του Ισραήλ, Νταβίντ Μπεν Γκουριόν. Είναι πάρα πολύ κακό ότι το στυλ της ηγεσίας του, που ενσαρκώνεται από το σημερινό στρατιωτικό κατεστημένο, δεν είναι της αρεσκείας ορισμένων Ισραηλινών πολιτικών.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2016-05-06/israeli-defens...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition